En çok şikayet elekronik eşyaya geldi
Tüketici Örgütleri Federasyonunun (TÖF) ''Hak Arama Sürecinde Yaşanan Sorunlar'' raporuna göre, 2011 yılında tüketici mağduriyetine yol açan ve tüketicilerin sorun yaşadığı konuların başında, ayıplı mal ve hizmetlerden kaynaklı problemler geldi.
Rapora göre, 2011'de Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da (TKHK) değişiklik yapılmasına ilişkin çalışmalar başlatıldığına dair duyumlar alınırken, çalışmaların neler olduğunun anlaşılmadı ve tüketici örgütlerinin çalışmalara katılımına ve öneri vermelerine yönelik çağrı yapılmadı.
TKHK kapsamında tüketici haklarına yönelik olarak 2011 yılında işleyen sürece bakıldığında, uyuşmazlıklarda ayıplı mal ve hizmetlerin öncelikli ve ağırlıklı olarak ortaya çıktığı görüldü. Tüketici en fazla cep telefonu, elektronik eşya, bilgisayar, mobilya, ayakkabı ve giyim eşyası, otomobil, kapıdan ürün ve kitap satışları ile taksitli ve kampanyalı ürünlerde sorun yaşadı.
Tüketiciye sunulan satış sonrası hizmetlerde yedek parça stokunun bulunmaması nedeniyle tamirde 20 iş gününün aşılması, fiş/fatura tarihinden itibaren ilk 30 gün içinde ortaya çıkan ayıplar nedeniyle tüketiciye seçimlik haklarının kullandırılmaması ve ilk 10 gün içinde tamiri tamamlanmayan ürünle ilgili tüketicinin geçici kullanımı için emsal bir ürünün verilmemesi de satış sonrası hizmet ayıpları oldu.
Özellikle ayıplı cep telefonu, bilgisayar ve elektronik eşya konusunda, yetkili servislerde ''sıvı teması var'', ''kullanıcı hatası'' gibi nedenler öne sürülerek ve garanti dışı denilerek tüketicilerden ücret talep edilmesi yaygın karşılaşılan haksız durumlar oldu.
Hukuki süreçte bilirkişi incelemelerinden, sıvı temasının yetkili servis elemanlarınca gerçekleştirildiği çok kez tespit edildiği gibi, kullanıcı hatası iddialarının doğru olmadığı bilirkişi raporlarıyla kanıtlandı.
Ayıplı hizmetlerden kaynaklı sorunların, ağırlıklı olarak değişik sektörlerin tüketicilerle imzaladıkları standart sözleşmelerden kaynaklandığı tespit edildi.
-Sorun yaşanan ayıplı hizmetler-
Geçen yıl tüketicilerin sorun yaşadığı ayıplı hizmetler, satış sonrası hizmetler, eğitim/dil kursları, güzellik ve sağlık merkezleri, turizm sektörü (paket tur), devre tatil, etiket, tarife ve fiyat listeleri, sigorta hizmetleri ve yapılan alışverişlerde kredi kartından komisyon talep edilmesi ve alınması olarak sıralandı.
Rapora göre, tüketici hukukunun uygulama sürecinde tüketici sorunları hakem heyetlerinin işleyişi ve uygulamalarından kaynaklı sorunlar ile yargılamalarda basit usulde yöntem belirlenmesine karşın, tüketici mahkemelerinde görülen davaların uzun sürmesi, tüketiciler açısından hak arama konusunda caydırıcı oluyor.
Gerek idari, gerek tüketici mahkemelerinde açılan davaların uzun sürmesinin en önemli nedenleri, mevzuattan kaynaklı sorunlar yaşanması ve tüketici mahkemelerinin sayısının yetersiz olması şeklinde gösteriliyor.
Mal ve hizmetlerden kaynaklı ayıpların yanı sıra fiyatlardaki artışlar ile dolaylı vergiler, tüketici yaşamına yönelik zorluklar olmayı sürdürdü.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) kararıyla, elektrik faturalarına, 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren, başta kayıp kaçak bedeli olmak üzere 9 farklı kalem yansıtıldı. Uygulama ve her kalemden ayrıca KDV alınması, evrensel tüketici haklarından tüketicilerin temel gereksinimlerinin karşılanması hakkı ile ekonomik çıkarlarının korunması hakkını ortadan kaldıran uygulamalar oldu.
-''Tüketici Bakanlığı kurulması süreci başlatılmalı''-
Raporda, çözüm için şu önerilere yer verildi:
''Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ile tüketiciyi ilgilendiren diğer kanunların uygulama sürecinde ihlal ve istismarların yaşanmasına olanak tanınmaması ile sorunların ortadan kaldırılması, ilgili kamu otoritesinin temel görevidir. Kanunun 16 yılı bulan uygulama sürecinde Anayasanın 172. maddesi ile TKHK'nın amaç maddesi gereği, tüketici örgütlerinin gelişimine ve güçlendirilmesine yönelik adımlar zaman geçirmeden atılmalıdır.
Bu gün ülkemizde tüketici hakları, uygulamada tarihinin en geri noktasındadır. Bu olumsuz sürecin sona erdirilmesi için mevzuatta gerekli değişiklikler bir an önce yapılmalıdır.
Tüketici Bakanlığı kurulması süreci zaman geçirilmeden başlatılmalı, sürecin sağlıklı yürüyebilmesi için, Başbakana bağlı olacak Tüketici Müsteşarlığı öncelikli olarak kurulmalıdır. Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanundaki değişiklikler toplumsal ihtiyaçlara yanıt verecek şekilde çok hızlı bir şekilde hayata geçirilmelidir.''