Örtülü ödenek 135 milyon lira arttı/ Video
'Örtülü ödenek' harcamalarında rekor artış... Bu yılın ilk altı ayında gizli hizmet giderleri kaleminin karşısında görünen rakam 431 milyon lira. Geçen yılın aynı döneminde bu tutar 296 milyon lira. Aradaki fark 135 milyon lira
Çiğdem TOKER
ALTI aylık bütçe sonuçları açıklandı. Bütçe dediğiniz, bol bol rakamdır; ezici çoğunluk için sıkıcıdır. Ama sıkıcı oluşu, kıymetli bir gerçeği değiştirmez: Düzgün tutulmuş bir bütçe, siyasi iktidarların politika-kaynak tercihlerini en somut yansıtan belgedir.
Soru şu: Yeni bir kavram olmasına rağmen, giderek daha çok tartıştığımız 'güvenlik politikaları', Ocak-Haziran döneminde bütçeye nasıl yansıdı?
KAYDA DEĞER 4 SONUÇ
Seçilmiş veriler; faaliyet alanları ve amaç bakımından, zaman zaman aynı ortak paydada birleşen; güvenlik ve savunma (dolayısıyla terörle mücadele) örtülü ödenek, istihbarat personeli giderleri bakımından kayda değer ipuçları içeriyor. Maliye Bakanlığı
Muhasebat Genel Müdürlüğü verilerinden derlediğim, dikkate değer dört sonuca öncelik vereyim:
- Güvenlik ve savunma harcamaları: Geçen yılın ilk altı ayına göre toplamda 50 milyon lira artış var.
- Örtülü ödenek: Bütçede 'gizli hizmet giderleri' adı altında görünen örtülü ödenekten altı ayda 431 milyon lira harcanmış. Geçen yılın aynı döneminde bu tutar 296 milyon lira. Aradaki fark 135 milyon lira.
- Silah harcaması düşmüş ama mühimmat harcaması geçen yılın aynı dönemine göre 8.5 kat artmış. Yılın ilk yarısında mühimmat alımına harcanan tutar, 122.8 milyon lira. Aynı kalem geçen yılın aynı döneminde, 15.3 lira.
'İSTİHBARAT' BİLANÇOSU
- İstihbarat personeli giderleri: Bütçe rehberindeki tanımıyla 'MİT Müsteşarlığında değişik statülerde istihdam edilen personele nakdi olarak ödenen her türlü mali ve sosyal hak ve yardımları' ifade eden harcama kaleminin altı aylık bilançosu: 265.2 milyon lira. Bu kalem, geçen yılın aynı döneminde 216.5 milyon liraydı. Artış tutarı, 46.7 milyon lira.
SAVUNMA HARCAMALARI
- Bu yılın altı ayında, 'güvenlik ve savunmaya yönelik mal ve hizmet alımları' tutarı 732.7 milyon liraya ulaşmış. Bu tutar, geçen yılın aynı döneminde, 682 milyon liraydı. Bu ana kalemin altındaki 'silah araç gereç ve teçhizat' alımına baktığımızda, düşüş görülüyor: Geçen yılın Ocak-Haziran döneminde 317.2 milyon liralık harcama yapılmışken, bu yıl aynı kalemin karşısındaki tutar, 202 milyon lira.
- Buna karşılık, yine güvenlik ve savunma harcamalarının bir alt kalemi olan, 'silah araç gereç ve donanımın bakım ve işletme' giderlerinde artış gözleniyor. 2011'in Ocak-Haziran döneminde 102.4 milyon lira olan bu harcama kalemi, bu sene 129.7 milyon liraya yükselmiş. Ne dahil bu kalemin içine? Gemi, uçak, helikopter, tank, zırlı personel taşıyıcıların bakım onarımı, uçak motor revizyonu.
GİZLİ HİZMET GİDERLERİ
Ocak-Haziran döneminde 431 milyon lira harcanan, 'örtülü ödenek', Maliye bütçesinde 'gizli hizmet giderleri' olarak geçiyor. Yaygın bilinenin aksine, örtülü ödenek kullanımı Başbakanlıkla sınırlı değil. Yasa, 'gerekli görülen' başka kurumlara da örtülü ödenek yetkisi veriyor. Ki, bu kurumların başında MİT geliyor. Başbakan'ın isteğiyle, MİT dışındaki kurumlara da örtülü ödenek konulabiliyor. Örtülü ödeneğin, yasadaki tanımına baktığınızda, uçsuz bucaksız bir kapsama alanı olduğu görülüyor. Gizli operasyon da yapılabilir, dışarıdaki kültür varlıkları da getirilebilir, yıllar önceki Naim Süleymanoğlu örneğinde olduğu gibi başarılı sporcuları bünyeye katabilmenin bedeli de olabilir. Bu geniş tanım nedeniyle olsa gerek, son günlerde Suriye'deki muhalefete örtülü ödenekten yardım yapıldığı iddiaları çokça tartışılıyor.
- Bu yılın ilk altı ayında gizli hizmet giderleri kaleminin karşısında görünen rakam 431 milyon lira. Geçen yılın aynı döneminde bu tutar 296 milyon lira. Aradaki fark 135 milyon lira.
Dikkat çeken ayrıntılardan biri şu: Altışar aylık dönemlere göre, 2010 ile 2011 karşılaştırıldığında 2011'in örtülü ödenek harcaması bir önceki yıla göre 25 milyon lira düşüş göstermişken, 2011'den 2012'ye geçtiğimizde 135 milyon liralık bir artış görüyoruz. Dikkat çeken bu artışın, -açıklanmadıkça bilemeyeceğimiz- iç ve dış operasyonları içine alan pekçok nedeni olabilir.
Bu vesileyle, geçen yıl AKŞAM'da duyurduğumuz bir gelişmeyi hatırlatmakta yarar var: 2011 Kasım'ında torba KHK'ye konulan bir maddeyle, bütçe dışı bir fon olan Savunma Sanayi Fonu kaynakları, MİT ile Emniyet'e açılmıştı. Güvenlik alanındaki harcama artışlarında, sağlanan bu geniş imkanın payı olabileceğini not düşelim.