Kamu Denetçileri Kurumu Kanun Tasarısın tam metni

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU KANUNU TASARISI

BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler

Amaç
Madde 1- (1) Bu Kanunun amacı; idarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri incelemek ve önerilerde bulunmak üzere Kamu Denetçiliği Kurumunu oluşturmaktır.

Kapsam
Madde 2- (1) Bu Kanun, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluş, görev ve çalışma usullerine ilişkin ilkeleri, Kuruma başvuru ve yapılacak işlemler ile Kamu Başdenetçisi, kamu denetçileri ve Genel Sekreterin niteliklerine, seçimlerine, atanmalarına, özlük haklarına ve Kurum personeline ilişkin hükümleri kapsar.

Tanımlar
Madde 3- (1) Bu Kanunda geçen:
a) Kurum: Kamu Denetçiliği Kurumunu,
b) Başdenetçilik: Kamu Denetçiliği Kurumu Başdenetçiliğini,
c) Başdenetçi: Kamu Başdenetçisini,
d) Denetçi: Kamu denetçisini,
e) Genel Kurul: Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunu,
f) Başkanlık: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığını,
g) Komisyon: Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonu,
h) İdare: Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerini, özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerini, düzenleyici ve denetleyici kurumları, sosyal güvenlik kurumlarını, mahallî idareleri, mahallî idarelerin bağlı idarelerini, mahallî idare birliklerini, döner sermayeli kuruluşları, kanunlarla kurulan fonları, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşları, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlar ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseseleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını, idare adına hareket ederek kamu hizmeti yürüten özel hukuk tüzel kişilerini,
ifade eder.
(2) Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden kurulu Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Kâtibi, Dilekçe Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Kâtibidir.

İKİNCİ BÖLÜM
Kuruluş, Görev ve Çalışma İlkeleri

Kuruluş
Madde 4- (1) Bu Kanunda yazılı görevleri yerine getirmek amacıyla kamu tüzelkişiliğine sahip, merkezi Ankara'da bulunan Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmuştur.
(2) Kurum, Başdenetçilik ve Genel Sekreterlikten oluşur.
(3) Kurumda, bir Başdenetçi ve en fazla on denetçi ile Genel Sekreter, uzman, uzman yardımcıları ve diğer personel görev yapar.
(4) Kurum, gerekli gördüğü yerlerde büro açabilir.

Başdenetçilik
Madde 5- (1) Başdenetçilik, Başdenetçi ve Başdenetçivekilinden oluşur.
(2) Kurum, Başdenetçi tarafından yönetilir ve temsil edilir.

Başdenetçivekili
Madde 6- (1) Başdenetçivekili, Başdenetçi tarafından denetçiler arasından seçilir.
(2) Başdenetçivekili, Başdenetçinin yokluğunda ona vekâlet eder.

Genel Sekreterlik
Madde 7- (1) Genel Sekreterlik, Genel Sekreter ve yeteri kadar idarî personelden oluşur.
(2) Genel Sekreter, en az dört yıllık yükseköğretim kurumu mezunu, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi görevlerde on yıl hizmeti bulunan ve aynı Kanunun 48 inci maddesinde yazılı şartlara sahip olanlar arasından Başdenetçi tarafından atanır.
(3) Genel Sekreter, Kurumun tahakkuk memurluğunu yapar; gerekli hesapların ve demirbaş kayıtlarının tutulmasını sağlar; Başdenetçinin verdiği diğer görevleri yerine getirir. Genel Sekreter, idarî işlerin teşkilâtlandırılmasından, kayıt ve dosyaların tutulmasından, idarî personelin çalışmasından sorumludur.
(4) Genel Sekreterin görevleri ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle düzenlenir.

Çalışma ilkeleri
Madde 8- (1) Başdenetçi, denetçiler arasında işbirliğini sağlar ve bunların uyumlu çalışmasını gözetir.
(2) Denetçilerin Başdenetçi tarafından görevlendirilecekleri konu veya alanlara ve aralarındaki iş bölümüne ilişkin ilkeler, bir yönetmelikle belirlenir.

Görev
Madde 9- (1) Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri incelemek ve önerilerde bulunmakla görevlidir.
(2) Ancak;
a) Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler,
b) Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler,
c) Türk Silâhlı Kuvvetlerinin sadece askerî nitelikteki faaliyetleri,
Kurumun görev alanı dışındadır.

Başdenetçi ve denetçilerin nitelikleri
Madde 10- (1) Başdenetçi veya denetçi seçilebilmek için aşağıdaki şartlar aranır:
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Seçimin yapıldığı tarihte otuzbeş yaşını doldurmuş olmak,
c) Hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilimler, idarî bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olmak,
d) Mesleği ile ilgili olarak kamu kurum veya kuruluşlarında ya da özel sektörde en az on yıl çalışmış olmak,
e) Kamu haklarından yasaklı olmamak,
f) Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek vücut veya akıl hastalığı veya vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamak,
g) Başvuru sırasında herhangi bir siyasî partiye üye olmamak,
h) Taksirli suçlar hariç olmak üzere, üç aydan fazla hapis veyahut Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, millî savunmaya, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçları ile yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlardan veya zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflâs, kaçakçılık veya ihaleye fesat karıştırma suçlarından hükümlü bulunmamak.

Adaylık ve seçim
Madde 11- (1) Başdenetçi veya denetçilerden birinin görev süresinin bitmesinden doksan gün önce, bu görevlerin herhangi bir sebeple sona ermesi halinde ise sona erme tarihinden itibaren onbeş gün içinde durum, Kurum tarafından Komisyona bildirilir.
(2) Komisyon tarafından ilân edilen başvuru süresi içinde, 10 uncu maddede yazılı nitelikleri taşıyanlardan, Başdenetçi veya denetçi aday adayı olmak isteyenler Komisyona başvuruda bulunurlar.
(3) Komisyon, Başdenetçi seçiminde başvuruda bulunan aday adayları arasından üç adayı, denetçi seçiminde, başvuruda bulunan aday adayları arasından, seçilecek denetçi sayısının üç katı kadar adayı, başvuru süresinin bittiği tarihten itibaren otuz gün içinde belirleyerek Genel Kurula sunulmak üzere Başkanlığa bildirir.
(4) Ayrıca 10 uncu maddede öngörülen nitelikleri taşıyanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az onda biri tarafından doğrudan doğruya Genel Kurula Başdenetçi veya denetçi adayı olarak önerilebilirler.
(5) Genel Kurul, bildirim tarihinden itibaren otuz gün içinde, Başdenetçi ve denetçi seçimlerine başlar.
(6) Başdenetçi veya denetçi, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile seçilir. İlk turda bu çoğunluk sağlanamazsa ikinci oylamaya geçilir. İkinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyunu alan aday seçilmiş olur. Bu oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde ikinci oylamada en çok oyu almış bulunan iki aday arasında yapılacak oylamalarda, üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyunu almış bulunan aday seçilmiş sayılır. Üçüncü oylamaya katılacak olan adayların aldığı oya eşit sayıda oy alanlar da seçime katılırlar. Seçim gizli oyla yapılır.
(7) Seçim, Kurumun Komisyona başvuruda bulunduğu tarihten itibaren en geç doksan gün içinde sonuçlandırılır.
(8) Bu madde hükmü, denetçi sayısının ondan az olması ve denetçi sayısının yetmediğinin Başdenetçi tarafından Komisyona bildirilmesi hâlinde de uygulanır.

Bağımsızlık
Madde 12- (1) Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, Başdenetçiye ve denetçilere görevleriyle ilgili olarak emir ve talimat veremez, genelge gönderemez, tavsiye ve telkinde bulunamaz.

Andiçme
Madde 13- (1) Başdenetçi ve denetçiler, görevlerine başlarken Genel Kurulda aşağıdaki şekilde and içerler:
"Türkiye Cumhuriyeti Devletinin varlığı ve bağımsızlığı ile vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğüne, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğine, Anayasaya, hukukun üstünlüğüne, hakkaniyete, demokrasiye, Atatürk ilke ve inkılâplarına ve lâik Cumhuriyet ilkesine bağlı kalacağıma, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması ülküsünden ayrılmayacağıma, üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getireceğime büyük Türk Milleti huzurunda, namusum ve şerefim üzerine and içerim."

Görev süresi
Madde 14- (1) Başdenetçi ve denetçilerin görev süreleri beş yıldır.
(2) İstifa, ölüm veya görevden alınma gibi herhangi bir nedenle süresi bitmeden görevinden ayrılan Başdenetçi veya denetçilerin yerine yeni seçilen Başdenetçi veya denetçinin görev süresi de beş yıldır.
(3) Bir dönem Başdenetçi veya denetçi olarak görev yapan bir kimse sadece bir dönem daha Başdenetçi veya denetçi seçilebilir.
(4) Başdenetçi veya denetçiliğe atananların görev yaptıkları sürede eski görevleriyle olan ilişikleri kesilir. Ancak kamu görevlisi iken Başdenetçiliğe veya denetçiliğe atananlar, memuriyete giriş şartlarını kaybetme dışındaki herhangi bir nedenle görevlerinin sona ermesi, görevden ayrılma isteğinde bulunması veya görev sürelerinin dolması durumunda otuz gün içinde eski kurumlarına başvurmaları halinde ilgili bakan veya atamaya yetkili diğer makamlar tarafından mükteseplerine uygun bir kadroya atanırlar. Belirtilen atama yapılırken Başdenetçi veya denetçilerin Kurumda geçirdikleri süreler makam veya hâkim sınıfından olup da yüksek hâkimlik tazminatını almaya başladıktan sonra atananlar için yüksek hâkimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde geçmiş olarak değerlendirilir. Bu hükümler, akademik unvanların kazanılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla üniversitelerden gelen personel hakkında da uygulanır.

Görevden alınma
Madde 15- (1) Başdenetçinin veya denetçilerin 10 uncu maddede sayılan nitelikleri taşımadıkları veya seçildikten sonra kaybettikleri anlaşılırsa, Komisyonun Başkanlığa başvurusu üzerine, Başdenetçi veya ilgili denetçi, üye tam sayısının salt çoğunluğunun gizli oyuyla Genel Kurul tarafından görevden alınır.

Başdenetçi ve denetçiler ile Genel Sekreterin malî ve sosyal hakları
Madde 16- (1) Başdenetçiye Başbakanlık Müsteşarına; denetçilere Başbakanlık müsteşar yardımcılarına; Genel Sekretere Başbakanlıktaki genel müdürlere uygulanan malî ve sosyal hak ve yardımlara ilişkin hükümler uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kuruma Başvuru ve Yapılacak İşlemler

Başvuru ve usulü
Madde 17- (1) Kuruma, gerçek ve tüzel kişiler başvurabilirler. Yabancıların başvuru hakkını kullanabilmeleri, karşılıklılık esasına bağlıdır.
(2) Başvuru; başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, yerleşim yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve yerleşim yeri ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren Türkçe dilekçe ile yapılır. Bu başvuru, yönetmelikte belirlenecek şartlara uyulmak kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.
(3) Yapılan başvurulardan;
a) Belli bir konuyu içermeyenler,
b) Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış uyuşmazlıklar,
c) İkinci fıkrada belirtilen şartları taşımayanlar,
d) Sebepleri, konusu ve tarafları aynı olanlar ile daha önce sonuçlandırılanlar,
incelenmez.
(4) Kuruma, illerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da başvurulabilir.
(5) Başvurulardan herhangi bir ücret alınmaz.
(6) Kuruma, idarî işlemlerde tebliğ tarihinden, idarî eylem, tutum ve davranışlarda öğrenme tarihinden itibaren doksan gün içinde başvurulabilir. Kurum, başvuru süresi geçtikten sonra yapılan başvuruları kabul edip etmemeye yetkilidir. Başvuru tarihi, dilekçenin Kuruma, valilik veya kaymakamlıklara verildiği, diğer hallerde başvurunun Kuruma ulaştığı tarihtir.
(7) Dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur.

Bilgi ve belge istenmesi
Madde 18- (1) Kurumun inceleme ve araştırma konusu ile ilgili olarak istediği bilgi ve belgelerin, bu isteğin tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde verilmesi zorunludur. Bu süre içinde istenen bilgi ve belgeleri haklı bir neden olmaksızın vermeyenler hakkında Başdenetçi veya denetçinin başvurusu üzerine ilgili merci, fiilin niteliğine uyan disiplin soruşturması açabilir.
(2) Ancak; Devlet sırrı veya ticarî sır niteliğindeki bilgi ve belgeler, yetkili mercilerin en üst makam veya kurulunca gerekçesi belirtilmek suretiyle verilmeyebilir.

Bilirkişi görevlendirilmesi ve tanık dinlenmesi
Madde 19- (1) İnceleme ve araştırma konusu ile ilgili olarak Başdenetçi veya denetçiler bilirkişi görevlendirebilir.
(2) Bilirkişi olarak görevlendirilen kamu görevlilerine her inceleme ve araştırma konusu için (500), diğer kişilere her inceleme ve araştırma konusu için (1000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere görevlendirmeyi yapanın kararı ile bilirkişi ücreti ödenir. Bu ödemeler, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tâbi tutulmaz.
(3) İnceleme ve araştırma konusu ile ilgili olarak Başdenetçi, denetçiler veya uzmanlar tanık ya da ilgili kişileri dinleyebilir.

İnceleme ve araştırma
Madde 20- (1) Kurum, inceleme ve araştırmasını başvuru tarihinden itibaren en geç altı ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.
(2) Kurum, inceleme ve araştırma sonucunu ve varsa önerilerini ilgili mercie ve başvurana bildirir.
(3) İlgili merci, Kurumun önerileri doğrultusunda tesis ettiği işlemi veya Kurumun önerdiği çözümü uygulanabilir nitelikte görmediği takdirde bunun gerekçesini otuz gün içinde Kuruma bildirir.

Dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması
Madde 21- (1) Başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi halinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlar.
(2) Başvurunun Kurum tarafından yerinde görülerek kabul edilmesi halinde; ilgili merci Kurumun önerisi üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis etmez veya eylemde bulunmaz ise, durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlar.
(3) Kurumun, inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde sonuçlandıramaması halinde de durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlar.

Kurumun raporları
Madde 22- (1) Kurum, her takvim yılı sonunda yürütülen faaliyetleri ve önerileri kapsayan bir rapor hazırlayarak Komisyona sunar. Komisyon, beşyüz kelimeyi aşmayacak biçimde özetlediği raporu, Genel Kurula sunulmak üzere Başkanlığa gönderir.
(2) Kurumun yıllık raporu, ayrıca Resmî Gazetede yayımlanmak ve Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu radyo ve televizyon kanallarında Başdenetçi tarafından açıklanmak suretiyle kamuoyuna duyurulur.
(3) Kurum; açıklanmasında fayda gördüğü hususları yıllık raporu beklemeksizin her zaman kamuoyuna duyurabilir.

Açıklama yapma yetkisi
Madde 23- (1) Kurumun faaliyetleri hakkında açıklama yapmaya Başdenetçi yetkilidir.
(2) Başdenetçi bu yetkisini Başdenetçivekiline de devredebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Personele İlişkin Hükümler

Uzman yardımcılığı
Madde 24- (1) Uzman yardımcılığına atanabilmek için, Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlar yanında aşağıdaki nitelikler de aranır:
a) En az dört yıllık yükseköğretim kurumlarından veya bunlara denkliği kabul edilen yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak,
b) Yapılacak giriş sınavında başarılı olmak,
c) Sınavın yapıldığı yılın ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmak.
(2) Lisansüstü öğrenim yapmış olmak veya yabancı dil bilmek tercih sebebidir.

Uzmanlık
Madde 25- (1) 24 üncü maddeye göre uzman yardımcılığına atananlar, en az üç yıl çalışmak ve olumlu sicil almak kaydıyla açılacak uzmanlık sınavına girme hakkını kazanırlar. Sınavda başarılı olanlar, kamu denetçiliği uzmanı unvanını alır ve ayrıca bir üst dereceye yükseltilirler. Sınavda başarılı olamayanlar, Kurumda uygun kadro olmaması halinde Devlet Personel Başkanlığınca diğer kamu kurum ve kuruluşlarında uygun kadrolara atanırlar.
(2) Uzman yardımcılığına giriş ve uzmanlık sınavının şekli, uzman ile uzman yardımcılarının görev, yetki ve çalışmalarına ilişkin usul ve ilkeler yönetmelikle belirlenir.

Personelin atanması
Madde 26- (1) Personel, Başdenetçi tarafından atanır.
(2) Uzman ve uzman yardımcısı dışındaki personelin atanması, naklen veya memuriyet sınavını kazananlar arasından yapılır.

Personelin malî ve sosyal hakları
Madde 27- (1) Başdenetçi, denetçiler ve Genel Sekreter hariç olmak üzere ekli listede yer alanlara Başbakanlıkta emsal unvanlı ve aynı dereceli kadrolarda çalışanlara uygulanan malî ve sosyal hak ve yardımlara ilişkin hükümler uygulanır.

Kamu kurum ve kuruluşlarındaki personelin görevlendirilmesi
Madde 28- (1) Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde, özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde, düzenleyici ve denetleyici kurumlarda, sosyal güvenlik kurumlarında, mahallî idarelerde, mahallî idarelerin bağlı idarelerinde, mahallî idare birliklerinde, döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarda, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlarda, iktisadî devlet teşekkülleri ve kamu iktisadî kuruluşları ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseselerde çalışanlar, kurumlarının izni; hâkim ve savcılar, kendilerinin muvafakati ile uzmanlık gerektiren işlerde görevlendirilebilirler. Bu şekilde yapılan görevlendirmenin süresi altı ayı geçemez. Ancak ihtiyaç halinde bu süre üç ay daha uzatılabilir. Kurumun bu konudaki talepleri, ilgili kurum ve kuruluşlarca öncelikle sonuçlandırılır. Bu şekilde görevlendirilen personel, kurumlarından aylıklı izinli sayılır. İzinli oldukları sürece memuriyetleri ile ilgileri ve özlük hakları devam ettiği gibi, bu süreler yükselme ve emekliliklerinde de hesaba katılır. Yükselmeleri başkaca bir işleme gerek duyulmadan süresinde yapılır.

BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler

Kurumda çalışanların statüsü ve fazla çalışma ücreti
Madde 29- (1) Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda ekli listede yer alanlar hakkında Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır.
(2) Ekli listede yer alanlar ile 28 inci madde uyarınca Kurumda görevlendirilenlere, Başbakanlıkta emsal unvanlı ve aynı dereceli kadrolarda çalışan personele ödenen fazla çalışma ücretini geçmemek üzere, Başdenetçi tarafından belirlenecek miktarda fazla çalışma ücreti ödenir.

Yasaklar
Madde 30- (1) Başdenetçi, denetçi, Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel, siyasî partilere üye olamazlar; herhangi bir siyasî parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirken dil, ırk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ayırımı yapamazlar; görevleri sebebiyle herhangi bir şekilde öğrendikleri meslekî veya ticarî sırları görevlerinden ayrılmış olsalar bile açıklayamazlar, kendilerinin veya başkalarının yararına kullanamazlar.
(2) Başdenetçi, denetçi, Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları; kendilerinin, eşlerinin ve üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve kayın hısımlarının şikâyetlerini inceleyemezler.
(3) Başdenetçi, denetçi, Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel, bu görevleri süresince resmî veya özel hiçbir görev alamazlar, ticaretle uğraşamazlar. Bilimsel yayınlarda bulunma, görevleri veya meslekleri ile ilgili olarak davet edildikleri ulusal veya uluslararası kongre, konferans ve benzeri toplantılara katılma, derneklerde üyelik ve kâr amacı gütmeyen kooperatiflerde ortaklık halinde bu madde hükümleri uygulanmaz.

Başdenetçi veya denetçiler hakkında ceza soruşturması ve kovuşturması usulü
Madde 31- (1) Başdenetçi ve denetçilerin görevleri sebebiyle bir suç işledikleri öne sürüldüğü takdirde haklarında ceza soruşturması ve kovuşturması yapılabilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanının iznine bağlıdır. İzin verilmesi veya verilmemesine ilişkin karara karşı itiraz mercii Danıştayın ilgili dairesidir.
(2) Başdenetçi ve denetçiler hakkındaki hazırlık soruşturması Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yapılır. Açılacak kamu davası, Yargıtayın ilgili ceza dairesinde görülür. Temyiz mercii, Yargıtay Ceza Genel Kuruludur.
(3) Bu maddede hüküm bulunmayan hususlarda 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
(4) Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlara ilişkin suçüstü hâli genel hükümlere tâbidir.

Genel Sekreter ve personel hakkında ceza soruşturması ve kovuşturması usulü
Madde 32- (1) Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personelin görevleri sebebiyle bir suç işledikleri öne sürüldüğü takdirde ceza soruşturması ve kovuşturması yapılabilmesi, Başdenetçinin iznine bağlıdır. İzin verilmesi veya verilmemesine ilişkin karara karşı itiraz mercii Ankara Bölge İdare Mahkemesidir.
(2) Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel hakkındaki hazırlık soruşturması, suçun işlendiği yer Cumhuriyet başsavcısı veya görevlendireceği Cumhuriyet savcısı tarafından yapılır. Açılacak kamu davası aynı yer mahkemesinde görülür.
(3) Bu maddede hüküm bulunmayan hususlarda, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
(4) Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlara ilişkin suçüstü hâli genel hükümlere tâbidir.

Emeklilik
Madde 33- (1) Başdenetçi, denetçiler, Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel hakkında 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanır.
(2) Başdenetçi ve denetçiler hakkında Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanmaz.

Bütçe ve harcama
Madde 34- (1) Kurumun bütçesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi bütçesi içinde yer alır.
(2) Başdenetçi, her yıl için yapacağı işlerin masraflarına karşılık olmak üzere verilmesi gereken ödenek tutarını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığa sunar.
(3) Kurumun bütçe ve harcama esas ve usulleri 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine tâbidir.

Kadrolar
Madde 35- (1) Bu Kanuna ekli listede yer alan kadrolar ihdas edilerek, 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (III) sayılı cetvele, Kamu Denetçiliği Kurumu bölümü olarak eklenmiştir.

Yönetmelik
Madde 36- (1) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler, Kurum tarafından hazırlanır ve Resmî Gazetede yayımlanır.

Geçici Madde 1- (1) İlk Başdenetçi ve en az beş denetçinin seçimi ile Kamu Denetçiliği Kurumu kurulur.
(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz gün sonra Komisyon tarafından Başdenetçi ve beş denetçi seçimi için aday adaylığı başvuru süreci başlatılır ve 11 inci maddede öngörülen usule uyularak seçim sonuçlandırılır.

Geçici Madde 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dokuz ay içinde çıkarılır.

Geçici Madde 3- (1) İlk Başdenetçi ve denetçilerin seçimi tamamlandıktan sonra Başdenetçi tarafından doksan gün içinde; bir defaya mahsus olmak ve ekli listede yer alan kamu denetçiliği uzmanı unvanlı serbest kadro adedinin yüzde ellisini geçmemek üzere, 24 ve 25 inci maddelerdeki şartlar aranmaksızın, kamu veya özel kuruluşlardan uzman atanabilir.
(2) Şu kadar ki, uzman olarak atanacakların 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan niteliklere ve mesleklerinde en az beş yıllık deneyime sahip olmaları gerekir.

Geçici Madde 4- (1) Bu Kanun hükümleri, mahallî idarelerin eylem ve işlemleri hakkında, yürürlüğe girdiği tarihten bir yıl sonra uygulanır.

Yürürlük
Madde 37- (1) Bu Kanunun 17 nci maddesi, yayımı tarihinden dokuz ay sonra; diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme
Madde 38- (1) Bu Kanunun Başdenetçi ve denetçilerin seçim ve görevden alınmaları ile ilgili hükümlerini Türkiye Büyük Millet Meclisi, diğer hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

KURUMU : KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
TEŞKİLAT : MERKEZ

İHDAS EDİLEN KADROLARIN

Serbest Kadro Tutulan Kadro
Sınıfı Unvanı Derecesi Adedi Adedi Toplam
GİH Kamu Başdenetçisi 1 1 1
GİH Kamu Denetçisi 1 10 10
GİH Genel Sekreter 1 1 1
GİH Şube Müdürü 1 1 1
GİH Kamu Denetçiliği Uzmanı 7 34 34
GİH Kamu Denetçiliği Uzman Yrd. 9 17 17
GİH Şef 3 2 2
GİH Memur 7 1 1
GİH Memur 8 2 2
GİH Memur 9 2 2
GİH Memur 10 2 2
GİH Programcı 2 1 1
GİH Veri Hazırlama veKontrol İşt. 7 4 4
GİH Kütüphaneci 7 1 1
GİH Bilgisayar İşletmeni 7 4 4
GİH Çözümleyici 2 1 1
GİH Sekreter 7 2 2
GİH Sekreter 8 1 1
GİH Sekreter 9 1 1
GİH Santral Memuru 9 1 1
GİH Mutemet 7 1 1
GİH Şoför 10 4 4
THS Teknisyen 8 1 1
YHS Hizmetli 10 2 2
YHS Hizmetli 11 2 2
THS Dağıtıcı 11 1 1

TOPLAM 100 100

GENEL GEREKÇE

Kamu yönetiminin dünyada ve ülkemizdeki değişme ve gelişmelere paralel olarak yeniden yapılandırılması ihtiyacı, her geçen gün artarak devam etmektedir. Bu nedenle, kamu hizmetleriyle ilgili Devlet görevlerinin yeniden değerlendirilmesi ve halkın idareden kaynaklanan şikâyetlerini en aza indirecek bir yönetim anlayışının yerleştirilmesi zorunluluk arz etmektedir.

Bu saptamalardan hareket eden Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Plânında "Kamu Hizmetlerinde Etkinliğin Artırılması Projesi" çerçevesinde "Yönetim-birey ilişkilerinde karşılaşılan uyuşmazlıkların etkin ve hızlı bir şekilde çözümü amacıyla; yargının katı işleyiş kurallarına bağlı oluşu ve zaman alıcı işlemesi gerçeği karşısında, yönetimi yargı dışında denetleyen ama yönetime de bağlı olmayan bir denetim sistemi ihtiyacı sonucunda ortaya çıkmış olan ve Avrupa Birliğinin kendi bünyesinde ve üye ülkelerin çoğunda da bulunan, halkın şikâyetleriyle ilgilenen bir Kamu Denetçisi (ombudsman) sisteminin Türkiye'de de kurulması" öngörülmüştür.

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânında da yine "Kamu Hizmetlerinde Etkinliğin Artırılması" çerçevesinde "Kamu yönetimi-vatandaş ilişkilerinde karşılaşılan uyuşmazlıkların etkin ve hızlı bir şekilde çözümü amacıyla, halkın şikâyetleriyle ilgili konularda, yönetimi denetleyen ama yönetime bağlı olmayan bir Kamu Denetçisi (ombudsman) sistemi" kurulması öngörülmüş, "Bu çerçevede, gerekli altyapının oluşturulmasına ve sistemin istisnasız tüm idarî işlem ve eylemleri kapsamasına önem" verileceği belirtilmiştir.

Osmanlı Devletinde idarî yargı sisteminin olmaması nedeniyle halkın idareye yönelik şikâyetlerini incelemek üzere, "Kadıûl-Kudat" adıyla özel görevli kadı (hâkim) tayin edilmişti. Bu kişiler, padişah da dahil, idarenin işlem, eylem, tutum ve davranışlarına karşı halkın yaptığı başvuruları değerlendirerek etkin bir denetim sağlamıştır.
İsveç Kralı 12. Charles, Osmanlı Devletinde bulunduğu 18. Yüzyılın başlarında bu Kurumu incelemiş ve ülkesine döndüğünde "ombudsman" adıyla oluşturmuştur. Diğer Avrupa ülkeleri de bu uygulamadan esinlenerek "ombudsman" kurumunu kurmuşlardır.

Günümüzde bu kurum, aralarında Fransa, İngiltere, İtalya, İspanya ve Hindistan'ın da bulunduğu yüzü aşkın devlette ülke, bölge, kent veya sektör itibarıyla hizmet vermektedir. Ayrıca Avrupa Birliği de, Avrupa Birliği bürokrasisi tarafından yapılacak yanlış uygulamalara karşı üye ülke vatandaşlarının haklarını korumak üzere "ombudsman" kurumunu oluşturmuştur.

İsveç dilinde "ombudsman" kelimesi, vekil, delege, avukat veya başkaları adına hareket etmeye ve onların haklarını korumaya yetkili kılınmış kimse anlamında kullanılmaktadır. Kurum olarak "ombudsman", bugün parlâmento tarafından, parlâmento adına idareyi denetlemek için seçilmiş kimse veya kimseleri ifade etmektedir. "Ombudsman" kelimesinin Türkçe karşılığı olarak; "halk denetçisi", "kamu denetçisi", "kamu hakemi", "arabulucu", "halk avukatı", "yurttaş sözcüsü" gibi ifadeler kullanılmaktadır.

Anayasanın 125 inci maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu, yargı yetkisinin, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı bulunduğu hükmü yer almıştır. Anayasanın 9 uncu maddesinde yargı yetkisinin, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağı belirtilmiştir.
İdarenin iç denetimi ise, teftiş kurulları veya benzeri birimlerce gerçekleştirilmektedir.

Ancak, Yedinci ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânlarında öngörüldüğü gibi, günümüzde kapsamı giderek genişleyen idare-birey (vatandaş) ilişkilerinden kaynaklanan şikâyetlere etkin ve hızlı çözümler getiren, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri inceleyen ve önerilerde bulunan bir kuruma ülkemizde de ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu amaçla hazırlanan Tasarı ile; Başdenetçilik ve Genel Sekreterlikten oluşan Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmaktadır. Kurumda ayrıca, denetçiler, uzmanlar, uzman yardımcıları ve diğer personel de bulunmaktadır. Bu çerçeve içinde Başdenetçi ile denetçilerin görevlerini gerektiği gibi yerine getirebilmeleri ve yetkilerini kullanabilmeleri için Anayasanın yargı bağımsızlığına ve idarî eylem ve işlemlerin yargısal denetimine ilişkin hükümlerine uygun düzenlemeler getirilmesine özen gösterilmiştir. Bunların yanında, sadece önerilerde bulunacak olan Kurumun saygın bir şekilde kurulması ve dolayısıyla idarenin mümkün olduğu kadar Kurumun önerilerini değerlendirmeye alarak uyması, böylece idarî yargının yükünün de azaltılması sağlanmak istenilmiştir.

Tasarıyla, ülkemizde Kamu Denetçiliği Kurumunun oluşturulması ve ülke düzeyinde faaliyet göstermesi öngörülmekte; ayrıca, Başdenetçi, denetçiler ve Genel Sekreterin görevleri, nitelikleri, seçimleri, atanmaları, çalışma ilkeleri, bağımsızlığı, Kuruma yapılacak başvurular ve Kurum personeli ile ilgili konular düzenlenmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1- İdarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri incelemek ve önerilerde bulunmak üzere Kamu Denetçiliği Kurumunun oluşturulması bu Kanunun amacı olarak ifade edilmiştir.

Madde 2- Kanunda, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluş, görev ve çalışma usulleri ile Başdenetçi, denetçiler ve Genel Sekreterin niteliklerine, seçimlerine, atanmalarına, özlük haklarına ve Kurum personeline ilişkin hükümlere yer verildiği belirtilmiştir.

Madde 3- Maddede, Kanunda geçen bazı tanımlara yer verilmiştir. Ayrıca, Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibinin kimler olacağı hükme bağlanmıştır.

Madde 4- Tarafsızlığı, bağımsızlığı, emir ve talimat almaması, her türlü bilgi ve belgeyi isteme hakkının bulunması gibi yerine getireceği görevler ve bu görevler dolayısıyla tanınan yetkiler dikkate alınarak Kurumun kamu tüzel kişiliğine sahip olması öngörülmüş, ayrıca, Kurumun, Başdenetçilik ve Genel Sekreterlikten oluşacağı hükme bağlanmıştır.
Kurumda bir Başdenetçi ve en fazla on denetçi ile Genel Sekreter, uzman, uzman yardımcıları ve diğer personelin görev yapacağı belirtilmiştir.
Kuruma, gelen iş yoğunluğuna göre uygun gördüğü yerlerde büro açabilmesi imkânı da tanınmıştır.

Madde 5- Başdenetçiliğin, Başdenetçi ve Başdenetçivekilinden oluşacağı, Kurumun Başdenetçi tarafından yönetileceği ve temsil edileceği hükme bağlanmıştır.

Madde 6- İzinli olduğu veya başka bir nedenle görevinin başında olmadığı zaman Başdenetçiye vekâlet edecek Başdenetçivekilinin, Başdenetçi tarafından denetçiler arasından seçileceği öngörülmüştür.

Madde 7- Genel Sekreterliğin oluşumu ile Genel Sekreterin atanması ve görevlerine ilişkin hükümlere yer verilmiştir.

Madde 8- Denetçilerin aralarındaki işbirliğini sağlamanın ve uyumlu çalışmasını gözetmenin Başdenetçinin görevi olduğu; denetçilerin Başdenetçi tarafından görevlendirildikleri konu veya alanlarda tek başlarına görev yapmaya ve önerilerde bulunmaya yetkili oldukları; denetçilerin Başdenetçi tarafından görevlendirilecekleri konu veya alanlara ve aralarındaki iş bölümüne ilişkin ilkelerin yönetmelikle düzenleneceği açıklanmıştır.

Madde 9- Kurumun, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri incelemek ve önerilerde bulunmakla görevli olduğu vurgulanmıştır.
Ancak, yasama ve yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler ile Türk Silâhlı Kuvvetlerinin sadece askerî nitelikteki faaliyetlerinin Kurumun görev alanının dışında olduğu belirtilmiştir.

Madde 10- Başdenetçi veya denetçi seçileceklerde aranacak nitelikler gösterilmiştir.
Yaş belirlemesinde dünyadaki diğer emsal kanunlar göz önünde bulundurulmuştur.
Başvuru konularının çeşitliliği göz önüne alınarak, Başdenetçi ve denetçilerin hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilimler, idarî bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumları mezunları arasından seçilmesi öngörülmüştür.
Meslekî bilgi ve tecrübe ihtiyacı göz önünde tutularak en az on yıl çalışmış olma şartı aranmıştır.
Maddenin (g) bendinde, siyasî parti ile ilişik kesme yönünden başvuru tarihi esas alınarak, daha önce siyaset alanında hizmetleri bulunan kişilerin adaylıklarının önlenmemesi istenmiş, ayrıca aday olan kişinin seçilme ihtimaline binaen, adaylığa başvuru tarihinden itibaren, tarafsızlığı gereği siyasî partilerle ilişiğinin kesilmesi öngörülmüştür.

Madde 11- Görevlerinin önemi düşünülerek Başdenetçi ve denetçilerin seçiminin belli sürede sonuçlandırılması amacıyla adaylık ve seçimde uygulanacak hükümler gösterilmiştir.
Maddede, Başdenetçi ve denetçi aday adayı olmak isteyenlerin doğrudan başvurusunun yanı sıra Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin de aday göstermesi öngörülmüş; seçimde nitelikli çoğunluk aranmıştır.

Madde 12- Kurumun, tarafsızlığının ve saygınlığının sağlanması amacıyla Başdenetçi ve denetçilerin görevlerini gerektiği gibi yerine getirmeleri için bağımsız hareket etmeleri yönünde düzenleme yapılmıştır.

Madde 13- Başdenetçi ve denetçilerin, bağımsızlıklarını ve tarafsızlıklarını kendilerine hatırlatmak, vatandaşların da Kuruma olan güven ve saygılarını kuvvetlendirmek üzere, kendilerini seçen merci olan Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde andiçerek görevlerine başlamaları öngörülmüştür.

Madde 14- Başdenetçi ve denetçilerin beş yıllık bir süre için seçilmesi öngörülmüştür.
İstifa, ölüm veya görevden alınma gibi nedenlerle süresi bitmeden görevinden ayrılan Başdenetçi ve denetçilerin yerine seçilen Başdenetçi ve denetçilerin görev süresinin de beş yıl olduğu, tartışmalara meydan vermemek için açıkça belirtilmiştir.
Üçüncü fıkra ile, tecrübe ve güven kazanmış Başdenetçi ve denetçilerin istedikleri takdirde yeniden seçilebilmesi imkânı getirilmiştir.
Dördüncü fıkra ile, Kuruma saygın ve tecrübeli kişilerin aday adayı olabilmelerini sağlamak ve seçildikten sonra da meslekî kaygı taşımamalarını temin etmek üzere özlük hakları güvence altına alınmıştır.

Madde 15- Başdenetçi veya denetçilerin 10 uncu maddede sayılan nitelikleri taşımadıkları veya seçildikten sonra kaybettikleri anlaşılırsa, Komisyonun Başkanlığa başvurusu üzerine, Başdenetçi veya ilgili denetçinin kendilerini seçen Türkiye Büyük Millet Meclisince görevden alınabileceği hükme bağlanmak suretiyle Başdenetçiye ve denetçilere güvence sağlanmıştır.

Madde 16- Başdenetçinin malî ve sosyal hakları, en yüksek Devlet memuru olan Başbakanlık Müsteşarının, denetçilerin malî ve sosyal hakları Başbakanlık müsteşar yardımcılarının maaşına endekslenmiştir. Genel Sekretere ise, Başbakanlıktaki genel müdürlere uygulanan malî ve sosyal hak ve yardımlara ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir.

Madde 17- Birinci fıkra ile, gerçek kişiler yanında tüzel kişilere de kendilerini temsile yetkili organları vasıtasıyla Kuruma başvuru imkânı sağlanmıştır. Yabancıların başvuru haklarını kullanabilmeleri ise karşılıklılık esasına bağlanmıştır.
İkinci fıkra ile, Kuruma başvuruya ciddiyet kazandırmak ve gereksiz başvuruların önlenmesi amacıyla başvuran kişinin kimliğini ortaya koyan bilgilerin Kuruma her halükârda ulaşması, başvurunun incelenebilmesi için şart koşulmuştur.
Üçüncü fıkrada incelenmeyecek başvurular düzenlenmiştir.
Dördüncü fıkrada, illerde valilikler ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da Kuruma başvurulabileceği; beşinci fıkrada başvurulardan herhangi bir ücret alınmayacağı öngörülmüştür.
Altıncı fıkrada, Kuruma başvuru süresi ile başvuru tarihi olarak esas alınacak tarih hükme bağlanmıştır. Ayrıca, başvuru süresi geçtikten sonra yapılan başvuruların değerlendirilmesinde Kuruma takdir hakkı tanınmıştır.
Yedinci fıkrada, dünyadaki yaygın uygulamalar, Kurumun idarî yargının alternatifi olarak algılanmaması, hem Kuruma hem de yargı mercilerine başvurunun "hak" olduğu ve birine başvurunun diğerini engelleyecek bir süreç oluşturmaması gerektirdiği göz önünde bulundurularak; Kuruma başvurunun dava açma süresini durduracağı kabul edilmiştir.

Madde 18- Başdenetçinin ve denetçilerin görevlerini gerektiği gibi yapabilmeleri için ilgili merciden istedikleri bilgi veya belgelerin tam ve doğru olarak zamanında gönderilmesi zorunluluğu vurgulanmış, aykırı davrananlar hakkında yapılacak işlem gösterilmiştir. Ancak istenen bilgi ve belgelerin, Devlet sırrı veya ticarî sır niteliğindeki bilgi ve belgelerden olması halinde, yetkili mercilerin en üst makam veya kurulunca gerekçesi belirtilmek suretiyle verilmeyebileceği belirtilmiştir.

Madde 19- Başdenetçinin ve denetçilerin görevlerini gerektiği gibi yapabilmeleri için bilirkişi görevlendirebilecekleri ve tanık ya da ilgili kişileri dinleyebilecekleri hükme bağlanmış, ayrıca görevlendirilen bilirkişilere ödenecek ücret gösterilmiştir. Bunların yanında uzmanlara da tanık ya da ilgili kişileri dinleme imkânı tanınmıştır.

Madde 20- Kişilerin hak arama talebinin sağlıklı yürütülebilmesini ve kısa sürede sonuçlandırılmasını sağlamak amacıyla; Kurumun, kendisine yapılan başvuruları en geç altı ay içinde sonuçlandırması gerektiği; yapılan inceleme ve araştırma sonucunun ve varsa önerilerinin Kurum tarafından ilgili mercie ve başvurana bildirileceği, şayet ilgili merci bu öneriler doğrultusunda yeni bir işlem tesis etmiş ise bu işlemi; önerilen çözümü uygulanabilir nitelikte görmediği takdirde ise bunun gerekçesini en geç otuz gün içinde Kuruma bildirmesi gerektiği düzenlenmiştir.

Madde 21- Başvuru, Kurum tarafından reddedildiğinde veya yerinde görülerek kabul edildiğinde, ilgili merciin Kurumun önerisi üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis etmemesi veya eylemde bulunmaması hâlinde, 17 nci maddenin yedinci fıkrasına göre duran dava açma süresinin yeniden işlemeye başlayacağı öngörülmüştür.
Maddenin üçüncü fıkrasında, Kurumun inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde sonuçlandıramaması durumunda da durmuş olan dva açma süresinin, bu sürenin sonunda kaldığı yerden işlemeye başlayacağı belirtilmiştir.

Madde 22- Maddenin birinci fıkrasında, Kurumun, her takvim yılı sonunda yürütülen faaliyetleri ve önerileri kapsayan bir rapor hazırlayarak Komisyona sunacağı, Komisyonun, beşyüz kelimeyi aşmayacak biçimde özetlediği raporu, Genel Kurula sunulmak üzere Başkanlığa göndereceği düzenlenmiştir.
Maddenin ikinci fıkrasında ise, Kurumun yıllık raporu ayrıca Resmî Gazetede yayımlanmak ve Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu radyo ve televizyon kanallarında Başdenetçi tarafından açıklanmak suretiyle kamuoyuna duyurulacağı düzenlenmiş, üçüncü fıkrada da Kurumun açıklanmasında fayda gördüğü hususları yıllık raporu beklemeksizin her zaman kamuoyuna duyurabileceği öngörülmüştür.

Madde 23- Başdenetçi ve denetçilerin çalışmalarında başarılı olmaları kamuoyunun desteğine bağlı olduğundan, Kurumun çalışmaları hakkında açıklama yapılması yetkisiyle ilgili hükümler getirilmiştir.

Madde 24- İdarenin işlem, eylem, tutum ve davranışlarına ilişkin başvuruları araştırıp incelemek ve önerilerde bulunmakla görevli Kurumun, bu önemli görevini uzman personelle yerine getirebileceği açıktır. Bu amaçla, uzmanlığın ilk adımı olan uzman yardımcılığına atanabilmek için aranan şartlar düzenlenmiştir.

Madde 25- 24 üncü maddeye göre uzman yardımcılığına atananların kamu denetçiliği uzmanı olabilme şartları belirtilmiştir. Ayrıca uzman yardımcılığına giriş ve uzmanlık sınavının şekli, uzman ile uzman yardımcılarının görev, yetki ve çalışmalarına ilişkin usul ve ilkelerin yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür.

Madde 26- Birinci fıkrada personelin kim tarafından atanacağı gösterilmiştir.
İkinci fıkrada ise, uzman ve uzman yardımcısı dışındaki personelin atanmasının, naklen veya memuriyet sınavını kazananlar arasından yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Madde 27- Başdenetçi, denetçiler ve Genel Sekreter hariç olmak üzere Kanuna ekli listede yer alanlara Başbakanlıkta emsal unvanlı ve aynı dereceli kadrolarda çalışanlara uygulanan malî ve sosyal hak ve yardımlara ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir.

Madde 28- Bireylerin, idarenin işlem, eylem, tutum ve davranışlarından dolayı şikâyetlerini araştırıp incelemek ve çözüm önerilerinde bulunmakla görevli Kurumun, bu görevini yerine getirirken araştırma ve inceleme konularını bilen uzmanlarla çalışması gerekmektedir. Kadro şişkinliğine yol açmamak için başvurulardaki şikâyet konularına göre kamu kurum ve kuruluşlarındaki uzman personelin geçici bir süreyle Kurumda çalıştırılmasına imkân sağlanmıştır.

Madde 29- Maddenin birinci fıkrasında, bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda Kanuna ekli listede yer alanlar hakkında Devlet Memurları Kanununun uygulanacağı ve Kanuna ekli listede yer alanlar ile 28 inci madde uyarınca Kurumda görevlendirilenlere, Başbakanlıkta emsal unvanlı ve aynı dereceli kadrolarda çalışan personele ödenen fazla çalışma ücretini geçmemek üzere Başdenetçi tarafından belirlenecek miktarda fazla çalışma ücreti ödeneceği hükme bağlanmıştır.

Madde 30- Kurumda çalışanların görevlerini bağımsız olarak yerine getirmeleri için uyacakları yasaklar ile yapamayacakları işler düzenlenmiştir.

Madde 31- Başdenetçi ve denetçilerin yaptıkları görevin niteliği ve önemi dikkate alınarak, görevleri sebebiyle işledikleri öne sürülen suçlardan dolayı uygulanacak soruşturma ve kovuşturma usulüne ilişkin özel hükümler düzenlenmiştir.

Madde 32- Kurumda görevli Genel Sekreter, uzman, uzman yardımcısı ve diğer personelin görevleri sebebiyle işledikleri öne sürülen suçlardan dolayı uygulanacak soruşturma ve kovuşturma usulü gösterilmiştir.

Madde 33- Kurumda görev yapanların, emeklilik yönünden Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tâbi oldukları belirtilmiştir. Ayrıca Kanunun 10 uncu maddesinde Başdenetçi veya denetçi seçilmek için otuz beş yaşını tamamlamak dışında bir yaş kaydı aranmadığından, bu görevlere seçilenler için Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasında öngörülen altmışbeş yaş sınırının uygulanmayacağı vurgulanarak, görevlerine altmışbeş yaşından sonra da devam etmelerine olanak sağlanmıştır.

Madde 34- Kurum bütçesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi bütçesi içinde yer alması düzenlenmiş, ayrıca Kurumun bütçe ve harcama esas ve usullerinin 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine tâbi olduğu belirtilmiştir.

Madde 35- Kurumda görev yapacaklara ait kadroların ihdası ile ilgili hüküm getirilmiştir.

Madde 36- Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmeliklerin Kurum tarafından hazırlanacağı ve Resmî Gazetede yayımlanacağı düzenlenmiştir.

Geçici Madde 1- İlk Başdenetçi ve en az beş denetçinin seçimiyle Kurumun kurulacağı öngörülmüş ve bunların seçimine ilişkin hükümlere yer verilmiştir.

Geçici Madde 2- Bu Kanunun uygulamasına ilişkin yönetmeliklerin, ilk Başdenetçi ve en az beş denetçinin seçim süreci de dikkate alınarak Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dokuz ay içinde çıkartılması öngörülmüştür.

Geçici Madde 3- İlk Başdenetçi ve denetçilerin seçilerek, Kurumun oluşmasının ardından, 24 ve 25 inci maddelerdeki şartlar aranmaksızın, bir defaya mahsus olmak ve Kanuna ekli listede yer alan kamu denetçiliği uzmanı unvanlı serbest kadro adedinin yüzde ellisini geçmemek üzere, Başdenetçi tarafından, kamu veya özel kuruluşlardan, uzman atanabileceği; uzman olarak atanacakların da 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan niteliklerin yanında ayrıca mesleklerinde en az beş yıllık bir deneyime sahip olmaları gerektiği düzenlenmiştir.

Geçici Madde 4- Kamu Denetçiliği Kurumunun ülkemizde de başarılı olabilmesi için öncelikle merkezî idareye, belirli bir tecrübe kazanıldıktan sonra da mahallî idarelere uygulanması amaçlanmıştır.

Madde 37- Yürürlük maddesidir. Başdenetçinin ve denetçilerin seçilerek göreve başlaması ve Kamu Denetçiliği Kurumunun oluşturulabilmesi, ayrıca yapılacak başvuruların kabul edilebilmesi için belirli bir hazırlık dönemine ihtiyaç duyulduğundan, 17 nci maddenin yayımı tarihinden dokuz ay sonra, diğer maddelerin ise yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hükme bağlanmıştır.

Madde 38- Yürütme maddesidir. Başdenetçi ve denetçilerin seçimi ve görevden alınmaları Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yapılacağından, Kanunun buna ilişkin hükümlerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi, diğer hükümlerinin ise Bakanlar Kurulu tarafından yürütüleceği öngörülmüştür.