Arabalarda yakıt tasarrufunun yolları

Uzmanlar, "Uygulaması kolay birtakım metotlarla yakıt tüketimini azaltarak hem cebinize hem de çevre sağlığına katkıda bulunabilirsiniz" uyarısı yapıyor.

Türkiye'de taşıt sayısının hızla arttığını belirten uzmanlara göre, İstanbul, Ankara, İzmir, Adana gibi büyük şehirlerde kişi başına düşen taşıt sayısı sürekli artış göstermekte. İstanbul'da bin kişiye düşen taşıt sayısının 200 adet olduğunu ifade eden uzmanlar, ABD'de bu değerin 700 taşıt/1000 kişi, Batı Avrupa ülkelerinde ise 600 taşıt/1000 kişi olduğunu belirtiyor.

Uzmanlar, Türkiye'de taşıt sayısının artmaya devam edeceğini kaydederek, taşıt sayısı arttıkça yakıt tüketimi ve trafik yoğunluğundan ileri gelecek karbonmonoksit, partikül, hidrokarbon ve azot oksit gibi hava kirleticilerinin emisyonunun artacağından endişe ediyor. Yol kapasitesinin yeterli olmaması durumunda, taşıtların birim kilometrede daha fazla yakıt tüketeceği, periyodik araç muayenesi, bakımı, tamiratı ve egzoz ölçümü yapılmayan araçların havayı daha fazla kirlettikleri belirtildi. Yeterli bakımı ve onarımı yapılmayan dizel araçların, önemli hava kirliliği kaynaklarından biri olduğunun altını çizen uzmanlar, "Özellikle mazotta bulunan fazla miktardaki kükürt; motorun aşınmasına ve egzozdan daha fazla kirleticinin atılmasına, dolayısıyla atmosferde sülfat partiküllerinin artmasına neden olmaktadır.

Taşıtlarda yakıt tüketimini minimize etmek mümkündür. Trafikten ileri gelen kirletici emisyonunu ve sera gazı miktarını minimize etmek için taşıt kullanırken bazı kuralları öğrenir ve yerine getirirsek; yakıt tüketimini en aza indirebiliriz. Yakıt tüketimini azalttığımız zaman egzozdan atılan kirletici emisyonunu da azaltmış oluruz. Taşıtlardan atılan kirleticiler hem sağlık ve çevre problemlerine, hem de global ısınmaya katkıda bulunmaktadır. Daha temiz bir çevre için; sağlıklı ve doğru araç kullanılmalı" diyor.

Doğru araç kullanarak yakıta daha az bedel ödemenin mümkün olduğunu belirten uzmanlar, Fransa, Avusturya ve İsviçre'de her yıl ölümlerin yüzde 6'sının hava kirliliğinden yaşandığını belirtiyor. Uzmanlar, İngiltere'de her yıl trafikten ileri gelen hava kirliliğinden yaklaşık olarak 19 bin kişinin öldüğünün altını çizerek, "Türkiye'de hava kirliliğinin sağlığımız, özellikle çocuklarımız ve yaşlılarımız üzerine etkisi önemsenecek boyutta. Bu nedenle uzmanlar gereksiz araç kullanımından kaçınılmasını tavsiye ediyor" diye konuşuyor.

KLİMAYI AÇMADAN ÖNCE ARACI HAVALANDIRIN
Uzmanlar, yaz aylarında güneşte kalan aracı çalıştırmadan önce camları açarak araç içindeki aşırı ısınmış havayı dışarı atmaları konusunda sürücüleri uyarıyor.
Trafiğin yoğun olduğu yerlerde klimanın devir daim sisteminin çalıştırılması gerektiğinin altını çizen uzmanlar, klimanın devir daim sistemiyle hem kirli havanın içeri alınmadığını, hem de istenen konfora daha hızlı ulaşılabildiğini belirtiyor.

Yolcu taşıtı içindeki siyah karbon konsantrasyonunun 5-90 mg/m3 arasında değiştiği ve aracın kliması çalışırken camların kapalı tutulması gerektiğini ifade eden uzmanlar, "Aracın klimasıyla havayı ısıtamazsınız. Aracınızın klimasını çalıştırdığınızda her 100 km'de 1.0-2.0 litre ekstra benzin tüketirsiniz. Ozon tabakasının delinmesine neden olan CFC'lerin yüzde 10'u şehir içi bölgelerde taşıt klimalarından ileri gelir. Yaz aylarında özellikle akşam-gece-sabah saatlerinde benzin satın alınız. Soğuk saatlerde benzin satın alarak hem benzin buharlarının atmosfere kaçmasını önlersiniz hem de daha yoğun benzin satın alırsınız. Unutmayınız ki, yakıt pompası yakıt hacmini ölçer, yakıt yoğunluğunu ölçmez. Yakıt yoğunluğu arttıkça daha ağır benzin satın almış olursunuz" açıklamasında bulunuyor.

Uzmanlara göre yakıtın tipi ve markası dikkatli seçilmeli. Yakıta solvent karıştıran istasyonlardan benzin satın alınmaması konusunda sürücüleri uyaran uzmanlar, solventli yakıtların hem aracı bozduğunu, hem de havayı kirlettiğini ifade etti. Kaliteli yakıtların hem daha ekonomik hem de araçlar için daha sağlıklı olduğu belirtildi.
Uzmanlar, benzinin buharının depo kapağı üzerine baskısını önlemek için yakıt deposunun ağzına kadar doldurulmaması gerektiğini dile getirerek, "Deponuzu benzinle doldurmaya başlamadan önce motorunuzu durdurun.

Yakıt depo kapağı mutlaka sızdırmaz olmalıdır. Depo kapağından benzin buharlaşmamalıdır. Aracınızda kurşunsuz benzin kullanınız. Süper benzin 0.15 g/litre ve kurşunsuz benzin 0.013 g./litre kursun içerir. Kursun sağlık açısından çok zararlı bir maddedir. Süper benzin yerine lütfen katkili kurşunsuz benzin kullanınız. Böylece egzozdan atılacak kursun miktarını 11 kat azaltabilirsiniz. Süper benzin kullanan araçlardan atılan kurşun en fazla 0-6 yaş ile ana rahmindeki çocukları etkilemektedir. 1994 yılından itibaren üretilen tüm yerli ve yabancı benzinli taşıtlar kurşunsuz benzin kullanabilirler" diyor.

LPG VE DOĞALGAZ TEMİZ YAKITTIR
Uzmanlar, aracın LPG veya doğalgazlı sisteme lisanslı uzman kurumlarca dönüştürülerek, hem daha verimli ve ekonomik yakıt tüketimi, hem de daha temiz çevre elde edilebileceğini bildirdi. Yakrn olduğunu ifade eden uzmanlar, frıt tüketimi için lastiklerin hava basınçlarının yeterli olması gerektiğini kaydeden uzmanlar, "Yeterli miktarda basıncı olmayan lastikler çabuk tahrip olur ve ömrü kısalır. Yol tutuşu zayıflar, patlamaya ve yırtılmaya neden olur.

Lastiklerin hava basıncını aracınız soğuk iken kontrol ediniz. Sıcak lastiğin hiçbir zaman havasını almayın. Radial lastikler kullanınız. Radial lastikler yakıt tüketimini azaltır. Lastiklerin hava basınçlarını ayda bir kontrol ettiriniz. Lastiklere üreticinin tavsiye ettiği yeterli hava basıncı verilmelidir. Lastiklerin hava basıncını aracınız soğuduktan 3 saat sonra ölçünüz. Lastiklerin hava basıncı yeterli olmayan taşıtlar, yüzde 5'e varan fazla yakıt tüketimine neden olur" açıklamasında bulunuyor.

Uzmanlar, aracın yüksek hızda sürülmesinin, lastiklerin daha hızlı tahribatına neden olduğunu ifade ederek, "Lastiklerin hava basıncı bir birim (11bf/in.2) düşükse yüzde 2 daha fazla yakıt tüketirsiniz. Bir bar eşittir 14.51 1bf/in.2 eşittir. Aracınızı 30 saniyeden fazla rölantide çalıştırmayınız. Kış aylarında aracınızı hareket ettirmeden önce motorunuzun ısınması için 1 ila 2 dakika rölantide çalıştırmanız yeterlidir. Bir saatlik rölanti esnasında 3bin gr sera gazi karbondioksiti atmosfere atarsınız. Trafik hariç bir yerde 30 saniyeden fazla kalıyorsanız aracınızı durdurunuz. Gitmeye hazır değilseniz aracınızı çalıştırmayınız. Motorunuzu dururken ısıtmak yerine ölçülü kullanarak yolda ısıtınız. Aracınızı 10 dakika rölantide çalıştırdığınızda 0.17 litre ekstra yakıt harcarsınız. Rölantide araç hızı sıfır km/saattir. 4 silindirli bir taşıt bir saat rölantide çalıştırıldığında 1-1.8 litre benzin tüketir. İstanbul'da seferde olan 1 milyon taşıt her gün 0.5 saat rölantide çalışsa günde 500 bin litre ve yılda 130 bin litre ekstra yakıt tüketirler" diye konuşuyor.

GAZ PEDALINI NAZİKÇE KULLANIN
Şehir içi bölgelerde ekonomik ve ideal taşıt hızının 25-95 km/saat olduğunu ifade eden uzmanlar, gaz pedalının devamlı nazikçe kullanılması gerektiğini salık veriyor. Ani kalkışlardan ve duruşlardan kaçınmaları yönünde sürücüleri uyaran uzmanlar, "Ani fren yapmaktan kaçının.

Olması gereken vitesten düşük viteslerde aracı kullanarak yüzde 45'e varan daha fazla yakıt tüketimine, motorun yorulmasına ve yıpranmasına neden olursunuz. Motoru yormamak için mümkün olduğunca aracınızı uygun viteste kullanınız. Aracınızın vitesini nazikçe fakat hızlı olarak değiştiriniz. Aracı ani olarak çalıştırıp hızlandırmak normal seyir esnasındaki değerden yüzde 60 daha fazla yakıt tüketimine neden olur. Aracınızı düz ve sarsıntısız sürünüz. Düz ve sarsıntısız sürme ekonomik yakıt tüketimine neden olur. Normal seyir esnasında aracınızın camlarını kapalı tutunuz. Açık camlar araç üzerinde dalgalı rüzgar oluşumuna ve taşıt hızının düşmesine neden olur. Açık camlar, 100 km/saat hızda yüzde 4 ekstra yakıt sarfiyatına yol açar" diyor.

Ekonomik yakıt tüketimi için aracın yavaş yavaş hızlandırılması ve yavaş yavaş durdurulması gerektiğini ifade eden uzmanlar, "Aracınızı 20 km/saat ve daha düşük hızla sürdüğünnüzde yüzde 50 daha fazla benzin tüketirsiniz. Motorunuzu durdurmadan önce vitesi boşa alınız. Aksi durumda atik yakıt atılmasına neden olursunuz. Aracınızı mümkün mertebe 25 km/saatten düşük, 95 km/saatten yüksek hızda sürmeyiniz. Her iki durumda da hem daha fazla yakıt tüketimine hem de daha fazla kirleticinin atmosfere atılmasına neden olursunuz. Bir taşıtın sehir içi yollarda verimli yakıt tüketimi en fazla 8 litre/100 km ve şehirler arası yollarda en fazla 6 litre/100 km olmalıdır. Araç satın alırken aracın yaşını ve 100 kilometrede tükettiği yakıt miktarını mutlaka öğreniniz" uyarısında bulunuyor.
Uzmanlara göre hava filtresi kirli ve tıkalı ise filtre motora hava akışını engeller. Kirli hava filtresi yüzde 10 daha fazla yakıt tüketimine neden olur.

DİREK ENJEKSİYON SİSTEMLİ TAŞIT SATIN ALIN
Karbüratör esaslı taşıtlar enjeksiyon sistemli taşıtlara göre yüzde 10 daha fazla yakıt tüketir. Kirli enjeksiyonlar yakıt tüketimini artırır. Bakımlı ve ayarlı bir motor, yakıtı daha verimli tüketir. Bakımsız aracın hem fazla yakıt tükettiğini, hem de havayı kirlettiğini dile getiren uzmanlar, "Yanlış araç kullanarak hem cebini hem de havanızı kirletirsiniz. Seyahatiniz 5 kilometreden az ise aracınızı kullanmayınız.

Bu mesafede motoru normal çalışma sıcaklığına ulaştırmak mümkün değildir. Böyle durumda toplu taşıma aracını tercih ediniz. İlk 5 kilometre içinde aracınızı yüksek hızda sürmekten ve aşırı hızlandırmadan kaçınınız. Aracınızın hızını sık sık değiştirmeden belli bir hızda seyrederek daha az yakıtla daha uzun mesafe alabilirsiniz. Trafiğin yoğun olduğu saatlerde dur-kalk olayı sık yaşandığı için hem yakıt tüketimi hem de egzozdan atılan kirletici miktarı artmaktadır. Aracınızda hava/yakıt ayarını ve egzoz ölçümünü süresi içinde yaptırarak daha az yakıtla daha uzun mesafe alabilirsiniz" diyor.

Uzmanlar, eski ve kirli yağ filtrelerinin, motor verimliliğini düşürdüğünü ve motoru yıprattıklarına işaret ederek, düşük verimlilikte çalışan motorların yakıt verimliliğini düşürdüğünü vurguluyor. 15 derece altındaki sıcaklıkların, yüzde 30'a varan fazla yakıt tüketimine neden olduğunun altını çizen uzmanlar, "Aracınız şehir içinde 7 litre/100 km'den çok daha fazla yakıt tüketiyorsa bu araç sizin için ekonomik değildir. Bu aracın isletme maliyeti yüksek demektir. Araç satın alırken şehir içi bölgelerde en fazla 7 litre/100 km kurşunsuz benzin tüketen yerine, 10 litre/100 km benzin tüketen satın alırsanız yakıta daha fazla para ödersiniz ve daha fazla kirleticiyi atmosfere atarsınız. Yakıtın verimli tüketimini etkileyen en önemli parametrelerden biri de taşıt yaşıdır.

Taşıt yaşı arttıkça yakıt tüketimi ve egzozdan atılan kirletici miktarı da artmaktadır. 10 yasin üzerindeki benzinli taşıtların egzozundan atılan kirletici miktarı 5 yaşın altındaki taşıtlardan atılan kirletici miktarından en az 2 kat daha fazladır. 20 yaşın üzerindeki taşıtları mümkünse satın almayınız. Türkiye'de belli yaşın üzerindeki araçlardan çok daha az vergi alınmaktadır. Oysa taşıt yaşı ilerledikçe tükettiği yakıt miktarı ve egzozdan atılan kirletici miktarı artmaktadır. Çoğu gelişminnş ülkelerde taşıt yaşı ilerledikçe vergisi aynı kalmaktadır. Eski araçlar için vergi indirimi söz konusu değildir. Türkiye'de de benzer uygulamaya geçilmelidir" uyarısında bulunuyor.

YAKITI VERİMLİ KULLANAN ARAÇLAR DAHA AZ KİRLETİCİ ATAR
Yakıtı verimli kullanan taşıtların egzozundan daha az kirletici atıldığına dikkat çeken uzmanlar, işyerlerinin, bünyelerinde çalıştırdıkları araçların yıllık tükettikleri yakıt miktarlarını tespit ederek, bu araçların işletme için verimli olup olmadıklarına karar verebileceğini, basit bir hesaplamayla bu bilgilerin elde edilebileceğini ifade ediyor.

Yakıt alırken aracın kilometre göstergesindeki km rakamı ve aldığı yakıt miktarının (litre) yıl boyunca not edilmesi gerektiğinin altını çizen uzmanlar, "Böylece bir aracın bir yıl boyunca aldığı mesafe (km) ve tükettiği yakıt miktarı (litre) tespit edilmeli, 100 km başına tükettiği yakıt miktarı (litre) ve yıllık yakıt maliyeti belirlendikten sonra bu aracın yakıt bakımından çalıştırılmasının ekonomik olup olmadığı belirlenmelidir. Yolculuk esnasında aracınızı fazla yükle yüklemeyiniz. Istiap haddinin üzerindeki her 45 kg ek yük, yüzde 7 ekstra yakıt tüketimine neden olur. Bir araç şehir içi yollarda normalde 7 lt/100 km benzin tüketiyorsa ve bu araç üzerine ekstra 45 kg yük konmuşsa, bu durumda 7.5 lt/100 km benzin tüketirsiniz" diyor.

Aracın egzozundan beyaz duman çıkması ve bunun en fazla 5 saniye sürmesinin, motorun iyi olduğu anlamına geldiğini de kaydeden uzmanlar, "Bu uzun süre devam ediyorsa (10 sn'den fazla) motorda bir problem var demektir. Egzoz gazı siyahsa hava/yakıt karışımı iyi değil, çok fazla yakıt tüketiliyor ve egzozdan yanmamış hidrokarbon atılıyor demektir. Enjeksiyon sistemini kontrol ettiriniz. Taşıtların egzozundan atılan taneciklerin boyutu 2.5 mm'den küçüktür. Bu tanecikler, solunum yoluyla ciğerlere kadar kolayca ulaşabilir. Dolayısıyla trafiğin yoğun olduğu yerlerde camları kapamalı ve klima gerekli ise sadece hava devir daim sistemi çalıştırılmalıdır. Egzoz gazi mavi renkli ise motor yağ, siyah renkli ise fazla benzin yakıyor demektir. Yani egzozdan hidrokarbon atılır.

Hidrokarbon atmosferde duman ve ozon oluşumuna katkıda bulunur. Gündüz saatlerinde hava sıcaklığı yükseldikçe benzinin buharlaşması da artar. Yakıt doldururken depodan benzin buharlarının kaçması da artar. Benzin buharlarında kanser yapıcı benzen, toluen ve ksilen gibi maddelerin yanında ozon ve duman oluşumuna neden olan maddeler de bulunmaktadır. Aracınızın sıvılarını ayda bir defa kontrol ediniz veya ettiriniz. Motor yağının siyah/kahverengi, soğutucu/ antifirizin sarı/yeşil, transmisyon sıvısının pembe/kırmızı, fren sıvısı veya benzinin açık renkte olmasına dikkat ediniz" ifadelerini kullanıyor.