Belediyelerin borcu 45 milyar

Tolga Şardan

İki gündem maddesine eklenecek "çok önemli" bir madde daha var: Yerel seçimler.

Hükümetin yaptığı yasal düzenlemeler sonucunda yeni bir yapıya bürünen yerel yönetimlerin yeni başkanlarının belirleneceği 2014'deki seçimler Başbakan Erdoğan açısından büyük önem taşıyor.

Belediyecilikten gelen Erdoğan, kanımca; kaybedeceğini bildiği yerlere bile "yüksek profilli" adaylar koyarak kümülatif parti oy oranını yükseltmenin, böylelikle Cumhurbaşkanlığı seçimlerine daha kuvvetli bir altyapıyla girmenin hesaplarını yapıyor.

Belediyelerin röntgeni

Bilindiği gibi hükümet, yeni düzenleme sonrasında ülke genelindeki büyükşehir belediyesi sayısını 16'dan 30'a çıkardı. Mevcut büyükşehir belediyelerine, Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van "yeni" büyükşehirler olarak eklendi. Ayrıca, şehirler artık "bütünşehir" olarak adlandırılacak yönetim yapısına kavuşturuluyor.

Türkiye'de halen, 16'sı büyükşehir, 143'ü büyükşehir kapsamında ilçe, 65'i il, 749'u ilçe ve bin 977'si belde olmak üzere toplam 2 bin 950 belediye faaliyet gösteriyor. Belediyelerde 84 bin 313 memur, 18 bin 772 sözleşmeli memur, 86 bin 268 sözleşmeli işçi, 6 bin 189 geçici işçi olmak üzere toplam 195 bin 552 kişi çalışıyor. Belediyelerin 2012'deki giderleri 46 milyar 988 milyon 113 bin lira, gelirleri ise 45 milyar 131 milyon 525 bin lira oldu. Bütçe dengesi, 1 milyar 856 milyon 588 bin lira açık verdi.

Belediyelerin giderlerine bakıldığında, 8 milyar 212 milyon 752 bin lirası personel, 1 milyar 329 milyon 199 bin lirası SGK primleri, 18 milyar 552 milyon 457 bin lirası mal ve hizmet alımı, 13 milyar 849 milyon 438 bin lirası ise sermaye harcaması oldu.

Bu giderlerin harcama kalemleri ise şöyle:

Savunma hizmetleri: 30 milyon 672 bin lira, Kamu Düzeni ve Güvenlik hizmetleri: 677 milyon 915 bin lira, Ekonomik işler ve hizmetleri: 2 milyar 973 milyon 466 lira, Çevre Koruma hizmetleri: 3 milyar 639 milyon 764 bin lira, İskan ve Toplum Refahı izmetleri: 2 milyar 633 milyon 764 bin lira, Sağlık hizmetleri: 294 milyon 80 bin lira, Dinlenme Kültür ve Din hizmetleri: 2 milyar 18 milyon 481 bin lira, Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım hizmetleri: 282 milyon 835 bin lira, Eğitim hizmetleri: 143 milyon 462 bin lira.

Buna karşın, belediyelerin gelir kalemleri ise, 21 milyar 405 milyon 85 bin lira öz gelirler, 7 milyar 232 milyon 437 bin lira vergi gelirleri, 6 milyar 505 milyon 295 bin lira teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, 27 milyar 437 milyon 36 bin lira faizler, paylar, cezalar ve toplam gelirler, 645 milyon 662 bin lira bağış ve yardımlardan oluştu.

Burada, vergi gelirlerine küçük parantez açmak gerekirse, bu vergilerin 6 milyar 314 milyon 97 bin liralık bölümü ilçe ve belde belediyelerince, 661 milyon 356 bin lirası il belediyeleri, 256 milyon 984 bin lirası büyükşehir belediyelerince toplandı.

Borç gırtlakta: 45 milyar

Bu çalışmada, belediye başkanlarının sürekli dile getirdiği "borçlar" da ayrıntısıyla yer aldı. Halen Türkiye'deki belediyelerin 45 milyar lirayı aşan borcunun bulunduğu tespit edildi.

2012 rakamlarına göre, belediyelerin bankalara 7 milyar 362 milyon 3 bin 300 lira kredi borcu var. Bunun yanı sıra, kamu idarelerine olan mali borçların miktarı ise 12 milyar 244 milyon 943 bin lira.

Belediyelerin dış borçları da az değil, 6 milyar 184 milyon 982 bin 200 lira. Bütçe emanetleri 6 milyar 690 milyon 295 bin 900 lirayken, en çok tartışılan vergi ve SGK borçları ise 9 milyar 908 milyon 457 bin 300 lira oldu.

Böylelikle belediyelerin toplam net borcu 45 milyar 331 bin 769 bin 500 lira olarak hesaplandı.

Büyük ekonomik yapı

İçişleri Bakanlığı bünyesindeki Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nce yapılan çalışma, ince hesapların döndüğü yerel yönetimler seçimlerinin merkezindeki belediyelerin "yönetim - vatandaş - hükümet" üçgeninde bulunduğu konumu net biçimde ortaya koyması açısından önem taşıyor.

Burada, "2012 yılı rakamları"yla hazırlanan söz konusu çalışmadan kısa alıntılar yaptığımızda ortaya çıkan tablo, belediyelerin ne kadar güçlü ve büyük yönetim yapıları olduğunu gösteriyor.