Polis Yardım Sandığına dair uyuşmazlıklar idari yargıda görülecek
20 Şubat 2014 PERŞEMBE
Resmi Gazete
Sayı : 28919
DANIŞTAY KARARI
Danıştay Onuncu Daire Başkanlığından:
Esas No: 2009/6665
Karar No: 2013/9317
Kanun Yararına Temyiz Eden: Danıştay Başsavcılığı
Davacı: Şahin Kocabaş
Vekili: Av. Tarkan Toper
Özveren Sk. No:14/13 Demirtepe/ANKARA
Davalı: Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Bakım ve Yardım Sandığı/ANKARA
İstemin Özeti: Davacının, Polis Bakım ve Yardım Sandığından emeklilik yardımı yapılması yolundaki talebinin reddine ilişkin işlem ile işleme dayanak alınan "Polis Bakım ve Yardım Sandığı Ortaklık, Sosyal Yardımlar ve Borç Verme Yönetmeliği"nin 13. maddesinin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, uyuşmazlığın adli yargı mercilerince çözümlenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar veren Ankara 1. İdare Mahkemesi'nin 23.2.2007 tarih ve E:2005/1015, K:2007/445 sayılı kararının, Danıştay Başsavcılığı tarafından 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51.maddesi uyarınca kanun yararına bozulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi: Ahmet Faruk Özer
Düşüncesi: 3201 sayılı Yasa'nın 90. maddesine dayanılarak kurulan, tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumu olan Polis Bakım ve Yardım Sandığı tarafından, kuruluş amacı doğrultusunda toplanan aidatların üyelere iadesine veya emeklilik yardımı yapılması taleplerine ilişkin olarak, kamu gücüne dayalı, re'sen ve tek yanlı olarak tesis edilen işlemlerin idari nitelik taşıması ve çıkacak uyuşmazlıkların idari yargı mercilerince çözümlenmesi gerektiğinden, İdare Mahkemesi kararının, 2577 sayılı Kanun'un 51.maddesine göre kanun yararına ve hükmün hukuki sonuçlarına etkili olmamak üzere bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü:
Davacının, Polis Bakım ve Yardım Sandığından emeklilik yardımı yapılması yolundaki talebinin reddine ilişkin işlem ile işleme dayanak alınan "Polis Bakım ve Yardım Sandığı Ortaklık, Sosyal Yardımlar ve Borç Verme Yönetmeliği"nin 13. maddesinin iptali istemiyle dava açılmıştır.
Ankara 1. İdare Mahkemesince; Polis Bakım ve Yardım Sandığının, idari ve mali açıdan bağımsız, özel hukuk tüzel kişiliğine sahip bir kuruluş olduğu, bu nedenle sandık aleyhine açılan davaların adli yargı mercilerince çözümlenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
Anılan mahkeme kararına karşı olağan kanun yollarından olan temyiz yoluna başvurulmamıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51.maddesinde, bölge idare mahkemesi kararları ile idare ve vergi mahkemelerince ve Danıştayca ilk derece mahkemesi olarak verilip temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenlerin, ilgili bakanlıkların göstereceği lüzum üzerine veya kendiliğinden Başsavcı tarafından kanun yararına temyiz olunabileceği, temyiz isteği yerinde görüldüğü takdirde kararın, kanun yararına bozulacağı, bozma kararının, daha önce kesinleşmiş olan mahkeme veya Danıştay kararının hukuki sonuçlarını kaldırmayacağı ve bozma kararının bir örneğinin ilgili bakanlığa gönderilip, Resmi Gazete'de yayımlanacağı kuralına yer verilmiştir.
Danıştay Başsavcılığı, yasa ile kurulmuş tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumu olan Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Bakım ve Yardım Sandığı ile sandık üyesi arasında emeklilik yardımı ödenmemesi nedeniyle çıkan uyuşmazlığın idari yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle mahkeme kararını kanun yararına temyiz etmiştir.
2576 Sayılı Kanun'un 1 inci maddesinde, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin bu Kanunla verilen görevleri yerine getirmek üzere kurulmuş" genel görevli" mahkemeler olduğu hükme bağlandıktan sonra aynı Kanunun 3410 sayılı Yasanın 1. maddesi ile değişik 5 inci maddesinde; İdare Mahkemelerinin vergi mahkemelerinin görevine giren davalarla, ilk derecede Danıştay'da çözümlenecek olanlar dışındaki davalara bakacağı belirtilmiştir. 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun "İlk Derece Mahkemesi Olarak Danıştay'da Görülecek Davalar" başlıklı değişik 24.maddesinde de, ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'da görülecek davalar tek tek sayılmış, 1/c bendinde; "Bakanlıkların düzenleyici işlemleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı açılacak iptal ve tam yargı davalarında Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak görevli bulunduğu kuralı yer almıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Manisa İl Emniyet Müdürlüğü emrinde polis memuru olarak görev yapan ve Polis Bakım ve Yardım Sandığına üye olan davacının, Aydın İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne sivil savunma uzmanı olarak atandığı ve emniyet teşkilatıyla ilişiğinin kesildiği, 18.3.2005 tarihli başvuru ile sandık üyeliği nedeniyle emeklilik yardımı talebinde bulunulduğu, söz konusu başvurunun Polis Bakım ve Yardım Sandığı Ortaklık, Sosyal Yardımlar ve Borç Verme Yönetmeliği'nin 13. maddesi uyarınca reddi üzerine, anılan işlemin ve işleme dayanak alınan yönetmelik hükmünün iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından; uygulama işlemi ile birlikte işleme dayanak alınan yönetmelik hükmünün de dava konusu edilmiş olması karşısında, İdare Mahkemesince, davanın görev yönünden reddine karar verilerek dosyanın Danıştay'a gönderilmesi gerekirken, uyuşmazlığın adli yargı mercilerince çözümlenmesi gerektiği gerekçesiyle verilen görev ret kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Diğer yandan; 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 90.maddesinde "Emniyet Umum Müdürlüğüne bağlı ve varidatı, Emniyet Umum Müdürlüğü kadrosuna dahil maaşlı ve ücretli memurlardan, Sandığa ortak olanlar tarafından temin edilmek üzere bir (Polis Bakım ve Yardım Sandığı) kurulur. Bu Sandık hükmi şahsiyeti haiz olup ortaklarının hizmet esnasında ve emekliliklerinde, nizamnamesinde tesbit edilen hususlarla birlikte, Sandık idare binaları, talebe yurtları, dinlenme kampları ve ortakların mesken ihtiyaçlarını karşılamak üzere gayrimenkullere tasarruf edebilir. Sandığın mevcutları ve alacakları Devlet mallarına ait hak ve rüçhanları haizdir. Evvelce kurulmuş olan Polis Bakım ve Yardım Sandığı işbu 90 ıncı madde hükümlerine tabidir. " kuralı, aynı Kanunun 93. maddesinde de "Bu Kanunun tatbik şekilleri hakkında nizamnameler yapılır" kuralı bulunmaktadır.
3201 sayılı Yasanın 93. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak anılan Yasanın 90. maddesine göre Bakanlar Kurulunca hazırlanan ve 4.8.1998 tarih ve 23423 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Polis Bakım ve Yardım Sandığı Tüzüğünün "Emeklilik yardımı" başlıklı 24. maddesinin son fıkrasında "yukarıda belirtilen emeklilik yardımı yönetmelikle belirlenen usul ve esaslara göre hesaplanarak ödenir" kuralı, aynı Tüzüğün "Yönetmelik" başlıklı 36. maddesinde de "Bu Tüzükte yönetmelikle düzenlenmesi öngörülen hususlarla tüzüğün uygulanmasına ilişkin diğer hususlar Genel Kurulun kararı ve Emniyet genel Müdürünün onayı ile Tüzüğün yürürlüğe girmesinden itibaren 1 yıl içinde çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir" kuralı yer almaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, Polis Bakım ve Yardım Sandığının, bünyesinde risk bulunan güvenlik hizmetini yürüten emniyet mensuplarının sosyal güvencelerine katkıda bulunacak yardım ve hizmetleri yürütmek üzere Kanunla kurulmuş tüzel kişiliği haiz bir sosyal güvenlik kurumu olduğu, kuruluşu, gelirleri ve faaliyetlerinin Bakanlar Kurulunca çıkarılan Tüzük ve yine Emniyet Genel Müdürünün onayı ile yürürlüğe giren Yönetmeliklerle düzenlendiği, bu haliyle dava konusu Yönetmeliğin de düzenleyici idari işlem olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettiği işlerin ayrıntılarını göstermek ve yerine getirmek amacıyla çıkarılan tüzük, yönetmelik, genelge, tebliğ gibi idari işlemler, düzenleyici idari işlemlerdir ve yargısal denetimlerinde görevli yargı yeri, bu niteliklerinden ötürü idari yargıdır.
Bu durumda Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Tüzüğün uygulamasını göstermek üzere hazırlanan ve Emniyet Genel Müdürünün onayı ile yürürlüğe giren, bu haliyle idare hukuku alanında tesis edilen genel ve düzenleyici bir işlem niteliği taşıyan dava konusu Yönetmeliğin ve iptali istenilen yönetmelik kuralına dayalı olarak tesis edilen uygulama işleminin iptali istemiyle açılan davanın, idari yargı yerince çözümleneceğinde kuşkuya yer bulunmamaktadır.
Bu durumda, davacının Polis Bakım ve Yardım Sandığından emeklilik yardımı yapılması yolundaki talebinin reddine ilişkin işlem ile işleme dayanak alınan "Polis Bakım ve Yardım Sandığı Ortaklık, Sosyal Yardımlar ve Borç Verme Yönetmeliği"nin 13. maddesinin iptali istemiyle açtığı davanın idari yargı mercilerince çözümlenmesi gerektiğinden, uyuşmazlığın çözümünde adli yargının görevli olduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamakta olup, mahkeme kararının kanun yararına bozulması gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, Danıştay Başsavcılığı tarafından yapılan kanun yararına temyiz isteminin kabulü ile Ankara 1. İdare Mahkemesi'nin 23.2.2007 tarih ve E:2005/1015, K:2007/445 sayılı kararının, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51.maddesi uyarınca hükmün hukuki sonuçlarına etkili olmamak üzere kanun yararına bozulmasına, kararın bir örneğinin Danıştay Başsavcılığına gönderilmesine ve kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasına, 23/12/2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.