Asgari ücret artışıyla iş hayatında çok şey değişti

Cem Kılıç

Asgari ücrette 1 Temmuz'dan itibaren sağlanan artış ile asgari ücrete bağlı olan birçok parametre değişti.

İşverenlerin çalıştırdıkları bir kişiyi SGK'ya bildirebileceği en düşük prime esas kazanç tutarı asgari ücretle birlikte yükseldi. Çünkü asgari ücretin altında kimsenin çalıştırılması mümkün değil. Buna göre 1 Temmuz'dan itibaren prime esas kazancın alt limiti günlük olarak 37.8 TL'ye, aylık olarak 1.134 TL'ye yükseldi. Diğer yandan prime esas kazancın üst limiti de asgari ücrete endeksli. Yani bir kişi ne kadar maaş alıyor olursa olsun, sigorta primine esas kazancını gösterebileceği bir üst limit bulunuyor. Bu limit prime esas kazanç alt sınırının 6.5 katı. Dolayısıyla 1 Temmuz'dan itibaren bu limit de yükseldi. Prime esas günlük kazanç üst limiti günlük 245.7 TL, aylık olarak 7.371 TL olarak uygulanacak. Bir kişi 10.000 TL maaş alıyorsa bile SGK'ya en fazla 7.371 TL üzerinden bildirilebilecek.

İsteğe bağlı sigortalılar

Prime esas kazanç sınırının değişmesi, isteğe bağlı sigortalıları da etkiliyor. İkili sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelere gönderilen işçiler eğer isterlerse uzun vadeli sigorta kolları için isteğe bağlı sigortalı olabiliyor. Kısa vadeli sigorta kolları primleri ile genel sağlık sigortası primleri işverenleri tarafından ödeniyor.

Çalışmak için gidenler, kendi belirledikleri gelir düzeyi üzerinden prim ödüyor. 1 Temmuz'dan sonra bu şekildeki sigortalı gelirini asgari ücret olarak gösterdiğinde aylık en düşük 226,8 TL ödemek durumunda. En yüksek seviyeden gelir gösteren ve prim ödeyen sigortalı ise aylık 1.474,2 TL prim ödeyecek. Yurtdışında çalışan işçilerin sigortalılığı 4/a'lı yani SSK'lı sayılıyor.

Türkiye'de ikamet eden kişiler, isteğe bağlı sigortalı olmaları halinde malullük, yaşlılık ve ölüm dışında bir de genel sağlık sigortası primi ödeyerek sigortalı olabiliyor. Dolayısıyla daha yüksek prim ödüyorlar. Gelirini asgari ücretten göstenler 1 Temmuz'dan itibaren aylık 362,8 TL, en yüksekten gösterenler 2.358,7 TL ödeyecek. Daha yüksek emekli aylığı almak isteyenler daha fazla prim ödeyebilir. Bu sigortalılar 4/b'li sayılıyor.

Part time çalışanın primi

Asgari ücret artışı, kısmi süreli çalışan ve çalışmadığı günler için kendi primini ödeyen sigortalıların primini de artırdı. Bu durumdaki sigortalının günlük ödemesi gereken prim miktarı 1 Temmuz'dan itibaren en düşük 12,1 TL oldu. İşsizlik sigortasından da yararlanmak isterlerse günlük 13,2 TL prim ödeyecekler.

Çırağın primi de arttı

Çırak, aday çırak ve mesleki eğitim alanlar için asgari ücretin yüzde 50'si tutarında prim bildiriliyor. Çıraklar için artık, en düşük 18,9 TL prim bildirilebilecek.

Taksici, dolmuşçu, turizm rehberleri ile ay içinde 10 günden az çalışanlar, kendileri prim ödüyor. Bu kişiler işsizlik sigortasına prim ödemek istemezse 1 Temmuz'dan itibaren en düşük 257,9 TL, en yüksek ise 1.676.9 TL prim ödemek zorunda. Bu kişiler işsizlik sigortasından da faydalanmak isterlerse artık en az 281,8 TL ödeyecekler.

Kıdem tazminatı tavanı

Kıdem tazminatının tavanı, Devlet Memurları Kanunu'na tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesidir. Bugün itibarıyla devlet memurlarının aldığı maaş katsayısının değişip değişmediği belli olmadığı için bu parametrede otomatik bir artış söz konusu değil.

Gelir testinde limitler yükseldi

Asgari ücret yükselince gelir testindeki gelir sınırı da yükseldi. 1 Temmuz'dan önce yaşadığı evde kişi başına düşen aylık geliri 357 TL'den düşük ise genel sağlık sigortası primi ödemesi gerekmiyordu. Bu sınır 378 TL'ye yükseldi. Hane geliri artmayan kişilerin 1 Temmuz'dan itibaren genel sağlık sigortası primi ödemeleri gerekmeyebilir. Bu durum, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları'na bildirilmeli ve gelir testinin yeniden yapılması talep edilmeli.

Aylık geliri 378 liradan az olanlar genel sağlık sigortası primi ödemeyecek. Aylık geliri 378 ile 1.134 lira arasında olanlar 45,36 TL, 1.134 ile 2.268 arasında olanlar 136,08 TL, 2.268 TL'den fazla olanlar da 272,16 TL ödeyecek.

Borçlanmalar daha pahalı

Asgari ücretin yükselmesi doğum, askerlik, yurtdışı, avukatlık stajı borçlanması yapacak kişilerin daha yüksek miktardan borçlanmaları sonucunu da doğurdu. 30 Haziran'da borçlanma yapan bir kişi ile 1 Temmuz'da borçlanma yapacak kişinin ödeyeceği primler farklı olacak.

65 yaş muhtaçlık sınırı da yükseldi

65 yaş aylığı almak için gerekli olan muhtaçlık kriteri de yükselmiş oldu. Muhtaçlık kriteri net asgari ücretin 3'te biri olarak uygulanıyor. Dolayısıyla 1 Temmuz'dan itibaren bu sınır 270,2 TL'ye yükseldi. 30 Haziran'da 255,2 TL idi. Artış düşük gözükebilir. Ancak hanedeki gelirin 10 TL yüksek olması nedeniyle 65 yaş aylığından mahrum kalan yaşlılarımız olduğunu düşündüğümüzde bu artış bazen hayati önemde olabiliyor.

İdari para cezaları artmış oldu

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku'nda idari para cezaları da asgari ücrete endeksli. Dolayısıyla işverenlerin ödeyecekleri idari para cezaları 1 Temmuz'dan itibaren artmış durumda. Örneğin sigortalı işe giriş bildirgesini geç veren işveren 1 Temmuz'dan önce 1.071 TL idari para cezası öderken 1 Temmuz'da bu rakam 1.134 TL'ye yükseldi.