Türkiye'nin en rekabetçi illeri 'yorgun devleri'
Türkiye'nin kalkınmasında önemli rol üstlenen İstanbul, Ankara ve İzmir, iller arasında rekabet sıralamasında da öne çıktı.
Çalışma hayatı, sanayileşme, altyapı, ulaşım ve nüfus yoğunluğu gibi birçok yükü sırtlayan ve Türkiye'nin kalkınmasında önemli rol üstlenen İstanbul, Ankara ve İzmir, iller arasında rekabet sıralamasında da öne çıktı.
İstanbul Üniversitesi (İÜ) İktisat Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Murat Şeker, Yrd. Doç. Dr. Arif Saldanlı ve Araştırma Görevlisi Hakan Bektaş'ın hazırladığı "İller Arası Rekabet Endeksi 2013-2014" raporu açıklandı. Kayseri Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Hiçyılmaz'ın katkısıyla hazırlanan raporda, 81 il düzeyinde demografik yapıdan eğitime, sağlıktan sosyal yaşama, ekonomik ve sektörel yapıdan altyapı ve ulaşıma, inovasyondan girişimciliğe toplam 276 farklı değişken derlenerek iller arası rekabet endeksi oluşturuldu. Ayrıca 15 alt endeks yapılarak illerin farklı alanlardaki rekabet gücü hesaplandı.
Rapora ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulunan Doç. Dr. Şeker, araştırmanın ilkini 2010 verileriyle Küresel Rekabet Endeksi olarak gerçekleştirdiklerini belirterek, aradan geçen sürede illeri rekabet açısından izlediklerini kaydetti.
Şeker, iller arasında öne çıkan İstanbul, Ankara, İzmir'i "yorgun devler", Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskişehir, Konya, Adana'yı "güçlü iller", Muğla, Kayseri, Balıkesir, Tekirdağ, Trabzon, Samsun, Mersin'i "rekabetçi iller", Gaziantep, Aydın, Çanakkale, Manisa, Denizli, Edirne, Sakarya, Yalova, Isparta'yı "potansiyel gücü olan iller" olarak sınıflandırdığını ifade ederek, şunları söyledi:
"İstanbul, Ankara ve İzmir Türkiye'nin en rekabetçi illeri ve diğer illerin bu illerle arasındaki fark kapanamayacak noktada bulunuyor. Fakat bu iller sanayileşmenin getirdiği yük, çalışma hayatının yoğunluğu, turizm sektörünün aktif yaşanması, ticari kültürel ve sosyal alanda faaliyet göstermesi nedeniyle çok göç alıyor. Bunlara altyapı ve ulaşım sorunları da eklendiğinde genel olarak bir kentleşme sorunuyla karşılaşıyoruz. Dolayısıyla bu iller en rekabetçi, dev iller ama kentsel düzeyde sorunların yaşandığı ve bu sorunların kısa zamanda da çözüme kavuşturulamayacağı iller. İstanbul, Ankara ve İzmir'i yeniden planlamak mümkün değil, bu sebeple bu illeri 'yorgun devler' olarak sınıflandırdık."
"Güçlü iller" sınıfındaki illerin tarım, sanayi, turizm gibi sektörel olarak ön plana çıktığını anlatan Şeker, "rekabetçi iller"in de cazibe ve çekim merkezi olarak öne çıkan ve "güçlü illerle" rekabet edebilecek düzeye gelebilecek iller olduğunu söyledi.
Şeker, "Potansiyel gücü olan iller" sınıfında ise gelecek vadeden, sanayileşmesi, atılımları ve hızlı ivme ile ekonomik ve sosyal alanda rekabet gücü potansiyeli olan iller bulunduğunu dile getirdi.
İstanbul'da kilometrekareye 620 araç düşüyor
Rapora göre, demografik yapıya bakıldığında Şırnak ve Hakkari'de bir hanede ortalama 7 kişi yaşarken, Çanakkale, Balıkesir ve Eskişehir'de 3'ün altında ortalama değerlere rastlanıyor.
Son 5 yılda nüfusu en çok artan iller Antalya, Tekirdağ ve Şanlıurfa iken, nüfusu en çok azalan iller Yozgat, Ardahan ve Tokat olarak sıralandı.
Okuryazar kadın oranının en yüksek olduğu illerden Antalya, Tekirdağ ve Çanakkale'de kadınların yüzde 97'si okuryazar iken, Siirt, Mardin ve Şırnak'ta 5 kadından biri okuryazarlığı bulunmuyor.
Ankara, Eskişehir ve İzmir üniversite mezunu oranı en yüksek iller olurken, Muş, Şanlıurfa ve Ağrı üniversite mezunu oranı en düşük iller oldu.
Ulaşım ve altyapıya bakıldığında İstanbul'da kilometrekare başına 620, İzmir'de 96, Kocaeli'de 92 araç düşerken, Tunceli ve Hakkari'de ise kilometrekare başına sadece 1 araç bulunuyor.
Türkiye'deki toplam uçak trafiğinin yüzde 46'sı İstanbul'da gerçekleşirken, Antalya yüzde 14 ile ikinci sırada, Ankara ise yüzde 8 ile üçüncü sırada yer alıyor.
En fazla vergi toplanan il İstanbul
İstanbul, İzmir ve Ankara en fazla verginin toplandığı iller iken, ödediği vergiye oranla devletin daha az harcama yaptığı illerin başında Kocaeli, İstanbul ve İzmir geliyor. Ödediği vergiye göre daha fazla oranda devletin harcama yaptığı iller ise Hakkari, Trabzon ve Mardin oluyor.
İller arası rekabet endeksinin sıralaması şöyle:
Sıra No.
İl
Endeks Skoru
1
İstanbul
77,144
2
Ankara
50,437
3
İzmir
44,276
4
Kocaeli
38,109
5
Antalya
37,838
6
Bursa
37,306
7
Eskişehir
34,961
8
Konya
32,442
9
Adana
31,000
10
Muğla
30,473
11
Kayseri
30,355
12
Balıkesir
30,016
13
Tekirdağ
29,998
14
Trabzon
29,819
15
Samsun
29,543
16
Mersin
29,148
17
Aydın
29,080
18
Çanakkale
29,026
19
Denizli
28,744
20
Edirne
28,720
21
Sakarya
28,645
22
Yalova
28,296
23
Isparta
27,994
24
Gaziantep
27,273
25
Manisa
27,200
26
Kırklareli
26,681
27
Bolu
26,312
28
Rize
26,183
29
Kütahya
26,135
30
Sivas
26,035
31
Elazığ
26,002
32
Erzurum
25,975
33
Hatay
25,901
34
Zonguldak
25,757
35
Malatya
25,359
36
Karabük
25,293
37
Bilecik
25,064
38
Nevşehir
24,716
39
Düzce
24,711
40
Uşak
24,524
41
Kırıkkale
24,384
42
Burdur
24,240
43
Erzincan
24,078
44
Amasya
23,922
45
Karaman
23,803
46
Afyonkarahisar
23,772
47
Artvin
23,563
48
Kırşehir
23,553
49
Sinop
23,311
50
Giresun
23,241
51
Tokat
22,957
52
Kastamonu
22,845
53
Niğde
22,816
54
Tunceli
22,776
55
Diyarbakır
22,772
56
Çorum
22,743
57
Ordu
22,320
58
Aksaray
22,300
59
Çankırı
22,256
60
Kahramanmaraş
22,023
61
Bartın
21,667
62
Osmaniye
21,478
63
Gümüşhane
21,202
64
Kars
20,664
65
Bayburt
20,644
66
Yozgat
20,292
67
Adıyaman
19,573
68
Kilis
19,350
69
Batman
18,983
70
Şanlıurfa
18,746
71
Van
18,695
72
Bingöl
18,579
73
Iğdır
18,531
74
Ardahan
18,427
75
Mardin
17,902
76
Siirt
17,298
77
Şırnak
16,924
78
Ağrı
16,809
79
Bitlis
16,624
80
Muş
14,959
81
Hakkari
13,522