Sosyal güvenlik reformunda isteğe bağlı sigorta

Bilindiği gibi sosyal güvenlik reformu kapsamında SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nın tek çatı altında toplanması ile ilgili yasal süreç tamamlandı. Kurumsal birleşmeyi destekleyen ?5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu? ise 31 Mayıs 2006 tarihinde TBMM'de kabul edilerek yürürlüğe girdi.

Giriş şartları değişiyor

Sosyal güvenlik sistemimizi top yekün değiştiren söz konusu düzenlemeler, aynı zamanda isteğe bağlı sigorta uygulamalarına da yeni bir dönem başlatıyor. 1 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe girecek olan 5510 sayılı Kanunun 50'inci maddesi ile isteğe bağlı sigorta şartları düzenlenmiş. Buna göre;

-İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye'de yasal olarak ikamet etmek,

-Herhangi bir şekilde zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek durumda çalışmamak,

-Sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışmak veya son bir yıl içinde 360 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,

-Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,

-18 yaşını doldurmuş bulunmak,

-İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak,

İsteğe bağlı sigortaya giriş şartlarına baktığımızda halen SSK isteğe bağlı sigortaya giriş için gerekli olan en az 1080 gün çalışma şartı ortadan kalkmaktadır. İkinci olarak Kanun maddesine Türkiye'de ikamet etme zorunluluğu konmuştur.

İsteğe bağlı sigortalılar sağlık primi ödeyecekler

Söz konusu Kanunda isteğe bağlı sigorta; ?kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan sigortadır? şeklinde tanımlanmıştır.

Kanunun bu tanımlamasına göre, isteğe bağlı sigortalılar 2007 yılından itibaren artık zorunlu olarak sağlık sigortası primi de ödeyecekler.

Nitekim Kanunun 52'inci maddesinde; isteğe bağlı sigorta primi, sigorta primine esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen günlük kazanç ve prim ödeme gün sayısı üzerinden bulunacak kazancın yüzde 32'sidir. Bunun yüzde 20'si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, yüzde 12'si genel sağlık sigortası primidir.

Görüldüğü gibi, isteğe bağlı sigortalılar yeni dönemde yüzde 12 dolayında sağlık sigortası primi ödeyecekler. Hatta, isteğe bağlı sigortalı olan herhangi bir kişi, eşi veya çoğu tarafından bakmakla yükümlü olunan kişi olsa dahi, genel sağlık sigortası primini de ödemekle yükümlüdür.

Gecikme süresi uzatıldı

SSK'nın mevcut isteğe bağlı sigorta uygulamasına göre, ard arda üç ay isteğe bağlı sigorta primi ödenmezse isteğe bağlı sigortalılık iptal edilmektedir. Yeni düzenlemeye göre, ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ödenmeyen süreler, sigortalılık süresinden sayılmaz. Kanunda öngörülen 12 aylık süre geçirildikten sonra ödenen primler ise sigortalıya iade edilir.

Diğer yandan, isteğe bağlı sigortalıların zorunlu sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması halinde, isteğe bağlı sigortaya tâbi ödenen primler öncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle Kuruma olan borçlarına mahsup edilir.

Bu hüküm kafaları karıştırabilir. Ancak, 2007 yılından itibaren, Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı ayrımı kalmadığı için herkes aynı hükümlere tabi olacak. Örneğin, kendi nam ve hesabına çalışan bir esnaf, zorunlu sigortalı olarak primini kendisi ödeyecektir. Mesleki faaliyeti bir şekilde sona erdikten sonra bu kişi isteğe bağlı sigortaya giriş yapabilir. Eğer, mesleki çalışması nedeniyle oluşan zorunlu sigortalılık döneminden borcu varsa, öncelikle ödediği primler ile borcu kapatılacaktır.

Sigorta başlangıcı ve sona ermesi

İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar. Örneğin, 31 Ağustos tarihinde müracaat ederseniz 1 Eylül tarihinden itibaren sigortalılık başlayacaktır.

İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden sigortalılığı sona erer. Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinde sigortalılığı sona erecektir. Ölen sigortalının ise ölüm tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalılığı sona erer.