Montrö Sözleşmesi 20 yılda bir değişiyor

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 2016'da günün şartlarına göre yeniden masaya yatırılacak. 1936'da imzalanan Sözleşme, 20 yılda bir yeniden gözden geçiriliyor. 2016'daki görüşmeler ise, boğazlarda Rus savaş gemilerinin tehditleriyle şimdiden müzakerelerin başlamasına neden olacak. Rus savaş gemisindeki füzeli asker skandalını not eden Türkiye'nin, Montrö masasına, barış dönemlerinde boğazlardan silahlı geçişe dair bir yaptırım kararını getirebileceği belirtiliyor.

DİLEDİĞİ ÖNLEMİ ALABİLİR

Türkiye'nin Rus savaş uçağını Suriye sınır hattında düşürmesinin ardından Rusya, tehditlerini boğazlara taşırdı. Rus savaş gemisi Caesar Kunikov'un İstanbul Boğazı'ndan geçişi sırasında, bir asker omzunda füze ile görüntülendi. Rus savaş gemisinin güvertesindeki "tacizkar" fotoğrafı "provokatif" olarak nitelendiren Ankara ise Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni hatırlattı. Bu tabloyla Rusya'nın sözleşmeyi ihlal ettiği vurgulanırken, olay "tahrik unsuru" olarak görüldü. Türkiye, Rus gemilerinin boğazlardan geçişi konusunda teyakkuz halini arttırdı. Türkiye, boğazların ve toprak bütünlüğünün tehdit altında olduğunu hissetmesi halinde Rus gemilerine karşı boğazlarda "dilediği önlemi" alabilir.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi- 1936 (Tam metin)

MONTRÖ 2016'DA DEĞİŞECEK

Bununla beraber 20 Temmuz 1936'da imzalanan ve 20 yılda bir gözden geçirilen Montrö, Temmuz 2016'da günün şartlarına göre yeniden masaya yatırılacak. Montrö sözleşmesinde, Türkiye'nin boğazların güvenliğine yönelen tehdit unsurlarına karşı yeni önlemleri gündeme getirebileceği, bu konuda çalışma yürütüldüğü belirtildi. Böylelikle boğazlarda Rus savaş gemilerinin tehditleri Montrö üzerinde şimdiden müzakerelerin başlamasına neden olacak. Rus savaş gemisindeki füze taşıyan asker görüntüsünü not eden Türkiye'nin, Montrö masasına, barış dönemlerinde boğazlardan silahlı geçişe dair bir yaptırım kararını getirebileceği belirtiliyor.

TEHDİT VARSA ENGEL VAR

Montrö, Türkiye'ye, savaş zamanında, savaşan olması yahut kendisini pek yakın bir savaş tehdidi altında sayması halinde tehdit eden ülkenin savaş gemilerini engelleme hakkı tanıyor. Sözleşme uyarınca,savaş zamanında, Türkiye savaşan ise, savaş gemilerinin boğazlardan geçişi konusunda dilediği gibi davranabiliyor.

Boğaz'da gemi trafiği

İstanbul Boğazı'nda dün savaş gemisi yoğunluğu yaşandı. İstanbul Boğazı'ndan Rus savaş gemisi geçti. LST Korolev adlı gemi, saat 08.30 sıralarında Karadeniz'e doğru ilerlerken görüntülendi. Aynı dakikalarda ise Türk savaş gemisi Göksu da, Boğaz'da kameralara yansıdı. Göksu ise Marmara'ya doğru yol aldı.

Güvertede nöbet!

İstanbul'da Sarayburnu açıklarına demirleyen NATO gemileri de Marmara denizine açıldı. Marmara'ya açılan F-334 NRP Francisco de Almeida, F-105 ESPS Blaz de Lezo ve FFG-338 HMCS Winnipeg'den oluşan NATO Deniz Grubu gemilerinin güvertesinde nöbet tutan askerler dikkat çekti.

Tekrarlamayın uyarısı yapıldı

Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Karlov, İstanbul Boğazı'nda bir askerin füzeyle görüntülenmesiyle ilgili Dışişleri Bakanlığı'na çağırıldı. Yetkililer, "Geçişle doğrudan ilgisi bulunmayan hareketlerin tekrarlanmamasını beklediğimiz önemle vurgulandı" açıklaması yaptı.

Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, hafta sonu İstanbul Boğazı'ndan geçen Rus savaş gemisinde bir askerin omzunda füzeyle görüntülenmesiyle ilgili Dışişleri Bakanlığı'na çağırıldı. Karlov, dün öğleden sonra Dışişler Bakanlığı'na geldi. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Karlov, Denizcilik ve Havacılık Genel Müdürü Büyükelçi Burak Özügergin tarafından kabul edildi. Görüşme, yaklaşık 1 saat sürdü.

SÖZLEŞMEYE AYKIRI

Kaynaklar, Karlov'un, 4 Aralık Cuma günü boğazlardan geçiş yapan "Tsesar Kunikov" adlı RF savaş gemisinin boğazı geçişi sırasında, yerden havaya füze sisteminin bir personel tarafından dışarıdan kolaylıkla görülebilecek şekilde omuzda taşınması hususunda Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldığını kaydetti. Karlov'a, "gerek Montrö Sözleşmesi'nin gerek uluslararası hukukun ruhuna ve lafzına uygun olmayan, geçişle doğrudan ilgisi bulunmayan hareketlerin tekrarlanmamasının beklendiğinin önemle vurgulandığını" dile getiren diplomatik kaynaklar, görüşmede, Rus tarafının da Türk tarafının dile getirdiği hususları ilgili makamlarına "eksiksiz biçimde aktaracağını" ifade ettiğini aktardı.

PROVOKASYON DEMİŞTİ

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, yaşanan durumu "provokasyon" olarak nitelemişti. Bu olayın bu süreçte meydana gelmesinin tesadüf olmadığına inandığını söyleyen Çavuşoğlu, Rusya'nın bu tutumdan vazgeçmesi gerektiğini vurgulamıştı.