Gaz problemi kişiyi asosyalleştiriyor

Gaz problemi, kadın-erkek her yaştaki insanda yaşanabilen bir rahatsızlık. Uzmanlar vücut tarafından üretilen günlük gaz miktarının 1.5 litre olduğunu belirtse de hatalı beslenme, sindirim sistemi bozuklukları ve düzensiz yaşam tarzı gibi faktörler gaz oluşumunu daha da artırabiliyor. Gaz haricinde kişide geğirme, karın ağrısı, ateş, kusma ve kilo kaybı gibi belirtiler gözlemleniyorsa; vakit kaybetmeden uzman bir hekime danışılması gerekiyor. Central Hospital'dan Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. H. Mehmet Sökmen, "Gaz problemi oldukça önemli toplumsal bir sorundur. Çünkü insanın hayat kalitesini büyük ölçüde bozabilir"diyor. Sökmen, konu hakkında bilgi verdi...

Toplumumuzda gaz ve şişkinlik şikayetiyle sağlık kuruluşuna gelen hasta sayısı oldukça fazladır. Gastroenteroloji polikliniklerine gelen hastaların hemen hemen yüzde 35'i gaz ve şişkinlik yakınmalarıyla başvurur. Gaz, oldukça önemli bir sağlık sorunudur. Çünkü insanın hayat kalitesini büyük ölçüde bozabilir. Oluşan gaz, istemsizce geğirmeyle ağız ve çoğunlukla da anüs yoluyla atılır. Eğer gaz atılımı sesli ve ağır pis kokulu oluyorsa, bazı kişilerin bunu utanma ve mahcubiyet nedeni kabul ederek, toplumdan izole olmasına ve evden dışarı çıkmak istememesine neden olabilir. Sonuçta kişinin karakter yapısı da bu duruma uygunsa asosyalleşip içine kapanmasına yol açabilir. Gaz; çoğunlukla gıda intoleransı ve yanlış beslenmeye bağlı olarak gelişse de, bazı hastalıklara eşlik edebilir. Bazı hastalıkların ilk belirtisi de olabilir. Gastrointestinal sistem organlarından yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, safra kesesi, safra yolları, karaciğer ve pankreasın iyi ve kötü huylu hastalıklarında gaz problemi görülebilir.

Her insan günlük 0.5-1.5 litre arasında gaz çıkarır. Sindirim sırasında vücutta aşırı gaza sebep olan bazı durumlar vardır. Bunlar; yutulan hava, sindirilememiş yiyeceklerin yıkımı, laktoz intoleransı ve bazı gıdaların kötü emilmesidir. Gazların çoğu yiyeceklerin bakteriler tarafından yıkımı sonucu oluşur. Yıkım sırasında vücutta hidrojen, karbondioksit ve metan üretilir. Gaz problemi yaşayan hastaların çoğunda belirtiler aynıdır. Artan sayıda veya aşırı gaz çıkarma, kötü kokulu ve rahatsız edici gaz çıkarma, sesli geğirme, karın şişliği, karın ağrısı veya rahatsızlık hissi yaşanabilir. Gazla birlikte kramp şeklinde ağrı, ishal, kabızlık, kanlı dışkılama, ateş, bulantı, kusma ve hiç gaz-gaita çıkaramama ciddi problemlerdir. Her insan yemek sırasında az çok veya alışkanlık haline gelmişse daha fazla bilinçsizce hava yutabilir. Hızlı sıvı içimi, sakız çiğneme, tütün mamülleri kullanma, sert şeker emilmesi, karbonatlı i��ecekler, ağızdaki gevşek protezler ve hiperventilasyon (hızlı nefes alıp verme) sırasında hava yutulabilir.

Gaz analiziyle gazın nereden kaynaklandığı anlaşılabilir. Gazın içeriğinde nitrojen, oksijen ve karbondioksit varsa, gaz yutulan havadan kaynaklanır. Eğer karbon monoksit, hidrojen ve metan içeriyorsa, gaz bağırsaklarda üretilmiş demektir. Çok önemli ve yay- gın bir diğer gaz nedeni de laktoz hassasiyetidir. Laktoz sindiriminin vücutta tam olarak yapılamamasından dolayı kişide hassasiyet gelişebilir. Laktoz doğal bir şekerdir. Süt, peynir, dondurma, ekmek, tahıl ürünleri ve salata sosları gibi işlenmiş gıdalarda da bulunur. Laktoz nedeniyle oluşan gaz, genellikle ishal ve krampla birlikte görülür. Ancak bazı durumlarda sadece gaz da olabilir. Pek çok insanda laktaz enzim seviyesi düşüktür.

KARINDA ŞİŞKİNLİK VARSA...

Birçok kişi fazla gazın, karın şişliğine neden olduğunu düşünür. Ancak şişkinlikten şikayet eden insanlarda yapılan ölçümlerde normal gaza sahip oldukları görülmüştür. Bu kişiler genellikle normalde taşıdıkları gazın farkında olduklarından karın şişliğine sahip olduklarını sanabilirler. Yağlı bir diyetle beslenen kişide midenin geç boşalması şişkinlik ve rahatsızlık nedeni olabilir. Bu durumda fazla gaz olması zorunlu değildir. Başka organik hastalıklar da şişkinliğe yol açabilir. Örneğin irritabl bağırsak sendromu, geçirilmiş batın ameliyatları sonrası olan yapışıklıklar, fıtıklar, Crohn hastalığı, diverikülit veya kolon kanseri gibi rahatsızlıklar bunların başında gelir. Bazı hastalarda bağırsaklarda gaz varken ağrı da gelişebilir. Ağrı kolonun sol tarafında olduğunda, kalp hastalığı ile karıştırılabilir. Ağrı kolonun sağ tarafında olduğunda ise safra kesesi hastalıklarını ve apandisiti taklit edebilir. Gaz problemi gündelik hayatı büyük ölçüde etkilediğinden her şikayet ciddiye alınmalıdır.

GAZ OLUŞUMU NASIL ÖNLENEBİLİR?

Gaz problemi her hastada farklı seviyelerde yaşanabilir. Bu sebeple her kişinin kendisine gaz yapan besini tespit ederek beslenme düzeninden bu gıdayı çıkarması gerekir. Eğer gaz sebebi laktaz eksikliği ise, 10-14 gün süreyle süt ve süt ürünleri tüketilmemelidir. Laktaz enzimi, likid şeklinde diyete ilave edilirse laktoz sindirilmesi kolaylaştırılabilir. Birkaç damla likid laktaz içmeden önce süte damlatılırsa veya laktaz tabletleri çiğnenirse laktaz içeren gıdaların tüketilmesine çare olabilir. Bazı kişilere laktozsuz ürünler tavsiye edilerek, laktozsuz süt ve bu sütten yapılmış süzme peynir, ekşi krema, yoğurt ve dondurma gibi ürünlerin tüketiminde laktoz intoleransına karşı çözüm sağlanabilir.

HASTANIN YAŞAM BİÇİMİ İPUCU VERİR

Gaz yapan gıda tespit edilirse hasta rahatlayana kadar o yiyecekten uzak durması gerekir. Alınan bu önleme rağmen hastada şikayetler devam ediyorsa, hiç gaz yapmayan gıda ile çok sıkı bir diyet uygulanır. Her 48 saatte bir yeni bir gıda eklenerek hangi gıdanın veya besin grubunun rahatsızlığı artırdığı saptanır.

YEMEĞİNİZİ YAVAŞ YİYİN VE AZ KONUŞUN

Gaz yüzünden geğirme bir problemse, yemek sırasında az konuşulması, sakız çiğneme ve sert şeker emme gibi durumlar bırakılmalıdır. Çünkü bu tarz eylemler kişinin hava yutmasına neden olabilir. Ayrıca yemeği çok hızlı yemek ve uygunsuz diş protezleri de hava yutulmasına yol açabilir. Gaz problemi olan hastaların aşırı yememesi gerekir. Çünkü aşırı yeme, obezitenin yanında şişkinliğe de neden olabilir. Obezlerde normal kişilere göre daha fazla gaz şikayeti vardır. Yağdan zengin gıdalara sınırlama getirilirse şişkinlik ve rahatsızlık hissi azalabilir. Böylece mide hızla boşalarak, gaz ince bağırsağa doğru hareket eder. Şekerli içeceklerden de uzak durulmalıdır.