IMF'ye 'kamuya az personel alacağız' sözü
IMF desteğinde sürdürülen ekonomi programının 5. gözden geçirmesi, IMF İcra Direktörleri Kurulu'nda onaylanan Niyet Mektubu ile tamamlanırken, yapısal reformlara ve özeleştirmelere hız verilmesi benimsendi. Ayrıca, mikro alanlarda bir dizi tedbir alınması öngörüldü. Tedbirler arasında ilaç tüketimini azaltmak için doktorların 'uygun ilaç yazımı', ilaç kutularının küçültülmesi gibi önlemler yer alıyor.
Yaklaşık 1.1 milyar dolar tutarındaki kredi diliminin serbest bırakıldığı 5. gözden geçirmeye ilişkin Niyet Mektubu'nda ekonomideki gelişmelere ilişkin değerlendirmeler yapıldı, bundan sonra izlenecek reform takvimi ve önlemler sıralandı:
Enflasyon: Yıl sonu enflasyon gerçekleşmesinin yüzde 5'lik hedefi önemli ölçüde aşması, enflasyonun düşürülmesi sürecinin kısa sürede yeniden başlaması ve enflasyonun 2007-2008 için belirlenen yüzde 4'lük hedefe yakınsaması bekleniyor.
Büyüme olumlu: Mayıs-haziran dönemindeki finansal piyasa çalkantısına rağmen ekonominin bu yıl, dayanaklılığının ciddi bir göstergesi olarak yüzde 6 oranında büyümesi bekleniyor. Dış talepten kaynaklanacak olumlu katkıyla 2007'de büyümenin yüzde 5 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir.
Cari açık istikrar kazanır: Cari işlemler açığının biraz daha artarak, bu yıl GSMH'nin yaklaşık yüzde 8.5'ine ulaşması beklenmekle birlikte, iç talepteki yavaşlama, petrol fiyatlarındaki gevşeme ve liradaki değer kaybının, önümüzdeki dönemde açığın istikrarlı bir seviyede kalmasına yardım edeceği öngörülüyor. Süregelen güçlü doğrudan yabancı yatırım girişleri ve özel sermaye akımlarının (gerek bankalara ve gerekse şirketlere) olumlu finansman tablosunun devamını sağlaması bekleniyor.
Faiz dışı fazla: Toplam kamu kesimi faiz dışı ve genel dengesi, programda öngörülenin önemli düzeyde üzerinde gerçekleşti. Bununla ilgili yıl sonu hedeflerinin rahatlıkla aşılması ve net borç rasyosunun azalan seyrini sürdürmesi bekleniyor. KİT'ler dahil konsolide kamu sektörü faiz dışı fazla hedefinin ise tutturulacağı tahmin ediliyor. Faiz dışı harcamalara ilişkin üst sınır ise kısmen bazı harcamaların planlanandan öne alınmış olması sebebiyle, küçük bir miktarla aşıldı.
Özelleştirmelere hız
Halkbank 2007 Mayısı'na kadar özelleşecek: Halkbank'ın özelleştirilmesi için detaylı bir takvimi de içerecek bir ihale duyurusunun yakın gelecekte yapılacağı belirtilirken hazırlanan takvime göre satış işleminin ise 2007 Mayıs ayı sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Halk Bankası tecrübesi ışığında Ziraat Bankası için bir strateji belirlenmesine yönelik kararlılık sürüyor.
Başta TEDAŞ Elektrik Dağıtım Şebekeleri, elektrik üretim tesisleri, TEKEL tütün birimi, Milli Piyango ve Halk Bankası gibi büyük özelleştirmeler başta olmak üzere kapsamlı özelleştirme programına 2007 yılında da devam edilmesi hedefleniyor.
İşte mikro önlemler
Pratisyen hekime ek ödenek: Alınan önlemlerle, sosyal güvenlik açığına ilişkin yıl sonu performans kriterinin tutturulması bekleniyor.
Sağlık harcamalarının kontrolü için, sosyal güvenlik kurumuna tıbbi tedavi ve ilaçlardaki katkı paylarını değiştirme yetkisi veren yasa tasarısının aralık ayı sonuna kadar Meclis'te yasalaşması öngörülüyor.
Kasım ayı sonuna kadar, 2007 yılı için devlet hastanelerindeki performansa dayalı ek ödeme sisteminin yapısı değiştirilecek. Hastanelerde yeni bir performans değerlendirme modeli kullanılarak, sağlanan sağlık hizmetinin kalitesi, uluslararası en iyi uygulama göstergeleri baz alınarak izlenecek. Ek ödemeler söz konusu kalite değerlendirme sistemi bazlı ayarlanarak bu ödemeler toplamının 2006 seviyesinde tutulması sağlanacak. Ek ödeme sisteminin, birinci basamak sağlık merkezlerinde çalışan pratisyen hekimlere yapılan ek ödemeleri artıracağı öngörülürken bu, ek maliyete neden olmayacak bir şekilde yeniden yapılandırılacak.
İlaç harcamalarına kontrol: İlaç harcamalarının kontrolü amacıyla, en geç aralık sonuna kadar, aynı biyo-eşdeğerlilik grubunda yer alan geri ödenebilir en ucuz ve en pahalı ilaç fiyat aralığının yüzde 22'den, yüzde 20'ye düşürülmesi, jenerik ve orijinal ilaçlar arasındaki fiyat oranının yüzde 80'den, yüzde 72'ye indirilmesi, referans fiyatların belirlenmesinde, karşılaştırma amacıyla kullanılan ülke sayısının artırılması ve doktorların başta antibiyotikler olmak üzere uygun ilaç kullanımı konusunda eğitilmesi de dahil bir dizi önlem alınması planlanıyor.
İlaçlara küçük ambalaj: 2007 yılının ilk çeyreğine kadar, ayakta tedavide her bir başvuruya yönelik ödeme sisteminin getirilmesi, tedavinin niteliğiyle uyumlu olarak ilaçların daha küçük ambalajlarda reçete edilmesi hedefleniyor. Aile hekimliği sisteminin ilave 10 ilde daha uygulanmaya başlanması ve daha iyi bir izleme sisteminin oluşturulması amacıyla mevcut üç sosyal güvenlik kuruluşunun provizyon sistemlerinin birleştirilmesi ve eczanelerde hak sahipliği kontrolü uygulamasına başlanması da planlanıyor.
Vergi artarsa prim düşecek: Gelecek dönemdeki gözden geçirme programı kapsamında, mayıs ayı sonu itibarıyla vergi gelirleri programlananın üzerinde arttığı takdirde, bu yolla sağlanan ek gelir, uzun süredir kaldırılması planlanan banka ve sigorta muamele vergisi oranının azaltılması ya da sigorta primlerine katkı paylarının azaltılması için kullanılmasının yolları aranacak.
Yatırımlara artı kaynak: Enflasyonun ve cari işlemler hesabındaki gelişmelerin elverdiği ölçüde, gerçekleşecek gelir fazlasından kalan kısmın 2007 yılının ikinci yarısında öncelikli ve verimli yatırım harcamalarına tahsis edilmesi düşünülüyor.
Kamuya daha az personel alımı: Personel harcamalarının belli sınırlar dahilinde tutulması için, 2007 yılı bütçe programında yeni kamu çalışanı alımı hızı azaltılacak.
Personel reformu 2008'de: Kamuda ücret skalasının daha fazla daraltılmaması ve bütçeye yükün belli bir çerçevede tutulması için, kamudaki maaş/ücret yapısını daha rasyonel bir çerçeveye oturtmayı hedefleyen geniş kapsamlı bir kamu personel reformunun kararlılığı sürüyor. Reformun muhtemel unsurları arasında, ücret yapısının basitleştirilmesi, ücretin hemen hemen tüm bileşenlerinin vergi matrahına dahil edilmesi, maaş artışlarının bütçe sürecinde belirlenmesi, liyakat ve performans ödemesine imkân tanınması ve farklı kamu kurumlarında aynı düzeydeki kamu çalışanlarına eşit ücret prensibinin getirilmesi hususları yer alıyor. Sivil toplum temsilcileriyle istişare etme gereği dikkate alınarak, reformun 2008 yılı başlarında uygulamaya konulması öngörülüyor.
KİT fiyatları: Kamu Maliyesi hedefleri çerçevesinde, KİT fiyatlarının 2007 yılı program varsayımlarıyla uyumlu olması sağlanacak.
İşte ödevler
Mikro alanlar:
İlaç harcamaları azalacak
Doktorların uygun ilaç yazımı için önlem alınacak
Pratisyen hekimlere ek ödeme yapılacak
Gelir fazlası yatırımlara aktarılacak
Kamuya daha az personel alınacak
Yapısal reformlar:
Gelir Vergisi Yasası (KDV'de indirim yapılmayacak)
Mortgage (ipotekli konut finansmanı) Yasası
Türk Ticaret Yasası
Elektrik dağıtım üretim, Tekel Tütün, Milli Piyango, Halkbank özelleştirmeleri
Bunlar da yapısal reformlar
Yeni Türk Ticaret Kanunu: Türk ticaret kanun tasarısının Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilmesi bekleniyor.
Mortgage Yasası: İpotekli konut finansmanı yasa tasarının, önümüzdeki dönemde yasalaştırılması öngörülüyor. Ancak yasa tasarısının kısa vadede yasalaşması kolay değil. Tasarıyla BDDK denetimine tabi tüm kurumların konut finansmanı kredilerinin denetlenme yetkisi sadece BDDK'ya veriliyor. Mali olmayan şirketlerin sahip olduğu konut finansmanı şirketleri ve ipotekli konut finansmanı kuruluşlarının denetimi ise Sermaye Piyasası Kurulu'nun sorumluluğu altında olacak. Tasarı, gayrimenkullerin değerlemesi konusunu sıkı kurallara bağlayacak ve teminat değerine karşılık sağlanacak konut finansman kredilerinin miktarına ilişkin ihtiyati limitler getirecek.
Gelir vergisi reformunda ikinci aşama: Gelir vergisi reformunun ikinci aşamasında, KDV'ye bağlı mevcut özel gider indirim sisteminin yerine vergi gelirleri açısından etkisi nötr olacak şekilde asgari geçim indirimi getirilmesi planlanıyor (söz konusu tasarı, Meclis'e sunuldu). Gayrimenkul değer artış kazançlarının vergilendirilmesi için gayrimenkulü elde tutma sürelerinin uzatılması suretiyle vergi tabanının genişletilmesi öngörülüyor.
2008 yılında uygulamaya konulmak üzere küçük işletmelerin vergilendirme sistemini kolaylaştıracak kapsamlı bir gelir vergisi reformu üzerinde çalışılacak. İlgili taraflarla kapsamlı görüş alışverişinde bulunulması ihtiyacı nedeniyle, gelir vergisi reformunun ikinci aşamasının TBMM'ye sunulmasının geciktiği, söz konusu düzenlemenin, vergi tabanının genişletilmesine ilişkin ve idari nitelikteki önlemlerin geriye dönük olarak 1 Ocak 2007'den itibaren geçerli olacak şekilde, 2007 Şubat sonuna kadar Meclis tarafından onaylanmasının beklendiği ifade edildi.
Konut kredisi faizleri vergiden indirilmeyecek: Gelir vergisi tabanının korunması amacıyla çıkarılması planlanan ipotekli konut finansmanı kanununda, faiz ödemelerinin vergi matrahından indirilmesine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemesi planlanıyor.
Vergi indiriminden kaçınılacak: Bir defaya mahsus teşvikler ve sektörel bazda vergi indirimi uygulamalarından kaçınılmaya devam edilecek. Mevcut vergi harcamalarının rakamsal büyüklüğünün ortaya konulması hususunda daha fazla ilerleme kaydedilmesi bekleniyor. Buna ilişkin bir rapor Haziran 2007 sonuna kadar yayımlanacak.
KDV de inmeyecek: KDV'nin yapısını zayıflatacak, ilave vergi oranı indirimi veya muafiyetleri getirilmemesine ilişkin kararlılığın sürdürüleceği ifade edildi.