Türk askeri dünya standartlarında beslenecek
Kurtuluş Savaşı döneminden beri yürürlükte olan, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personelinin beslenmesine ilişkin kuralları düzenleyen yasal mevzuat, yürürlükten kaldırılıyor.
Askerlerin beslenmesi konusunda uygulamalarda karşılaşılan güçlüklerin giderilerek günün koşullarına uyarlanmasını, askerlerin dengeli ve yeterli beslenmesini, bilimsel tabana oturtulmasını ve bu konudaki çok sayıda yasal dayanağın birleştirilmesini amaçlayan Türk Silahlı Kuvvetleri Besleme Kanunu Tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu.
TSK'da beslenme gereksinimleri devlet tarafından karşılanacaklara yönelik yürütülecek işlemlerin ilke ve yöntemlerini belirleyen tasarıya göre, askeri kurumlarda; günlük yemek bedelini aşmayacak şekilde, beslenmeye elverişli her türlü gıda maddeleri ile yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayacak en az 3 öğünlük, gerektiğinde de ara öğünleri içeren günlük yemek çizelgesi hazırlanacak.
Cumhuriyet ve Zafer bayramlarında, dini bayramların ilk gününde ve yılbaşında ara öğün verebilmek için günlük yemek bedelinin yüzde 50 fazlasına kadar yemek çizelgesi düzenlenecek.
Kazandan yemek verilmesi mümkün olmayan askeri öğrenci, erbaş ve erlere tayın bedeli verilecek. Ayrıca askerlik şubelerince celp ve kıtalarına sevk edilenlere, kıta veya kurumlarından terhis edilenlere ve hava değişimine gönderilenlere, askerlikten sayılan gün kadar tayın bedeli ödenecek.
HİZMET SATIN ALINABİLECEK
Kazandan beslenecek personel için; yemek hazırlama, pişirme, dağıtım ve temizlik gibi yemek öncesi ve sonrasına yönelik mal ve hizmetlerden bir kısmı veya tamamı, dışarıdan satın alınabilecek.
Zorunlu nedenlerle içme suyu ihtiyacı olduğunda, en üst düzey komutanların onayıyla, zorunluluğun devamı süresince ve bedeli dikkate alınmadan, bir kişi için günlük 3 litreye kadar ambalajlanmış içme suyu verilecek.
Gerekçede, yaklaşık olarak bir insanın soluma, terleme, idrar ve bağırsaklardan toplam 2,5 litre su kaybettiği, bu kaybın metabolizmadan, besinlerden ve içeceklerden tekrar karşılandığı belirtilerek, özellikle iç güvenlik harekâtı gibi yüksek derecede efor sarf edilen görevlerde, günlük besinlerin ve metabolizmanın sağladığı suya, 3 litreye kadar içme suyu eklendiği bildirildi.
KAZANDAN YEMEK YİYECEK PERSONEL
Günlük yemek bedeli kapsamında kazandan yemek yiyecek personel şunlar olacak:
"Askeri öğrenci, erbaş ve erler, askeri ceza ve tutukevlerinde bulunan tutuklu, hükümlüler, disiplin cezası nedeniyle birlikten ayrılamayan askeri personel, harp esirleri, gözaltına alınan veya iltica eden yabancı ordu personeli, Türkiye'deki askeri okullarda eğitilen yabancı ordu personeli, TSK'nın kadrosunda olmayan ancak askeri birliklerle beraber görev yapanlar, Hava Harp Okuluna geldikleri tarihten, askeri okulların sınavına girecek aday öğrenciler, yurt dışında görev yapan askeri birlik personeli, eğitim ve öğrenimleri süresince askeri okullarda öğrenci olan ön sözleşmeli subay ve astsubaylar."
GÜÇLENDİRİLMİŞ YEMEKLE BESLENECEKLER
Normal çalışma koşullarından daha yoğun beden hareketini içeren görev ve eğitimlerin yapılması için gerekli kaloriyi sağlamak amacıyla günlük yemek bedelinin yüzde 25 artırılmasıyla elde edilen "güçlendirilmiş yemek bedelinden" yararlanacak askeri personel de şöyle:
"Savaş ve askeri harekatlarda bulunan; deprem, sel, orman yangınları gibi doğal afetlerde arama, kurtarma ve söndürme görevi yapan; terörle yaygın ve yoğun bir şekilde mücadeleye yönelik iç güvenlik harekatıyla görevli; çalışma koşulları gereği yoğun beden hareketini içeren görev ve eğitimleri yapan; TSK spor takımlarından, yoğun beden hareketlerini yapan takımların toplu olarak çalışma kamplarında bulunan birlik personelleri."
18 KANUN VE KANUN HÜKMÜ KALKIYOR
Kanunun uygulanmasına ilişkin düzenlemeler, ilgili kuruluşlarla işbirliği yapılarak hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenecek.
Tasarıyla, uygulama imkanı kalmayan ve aralarında 1914 tarihli Askeri Tayinat ve Yem Kanunu Muvakkati, 1925 tarihli Harita Genel Komutanlığı Kanununun da bulunduğu 18 kanun ve kanun hükmü de yürürlükten kaldırılıyor.
Kanunun, yayımını takip eden mali yıl başında yürürlüğe girmesi öngörülüyor.
GENEL GEREKÇE
Tasarının genel gerekçesinde, TSK tarafından personelin beslenme işlemlerinin en önemli temel yasal dayanağının 1914 tarihli ve Mecliste değiştirilmeden kabul edilen Askeri Tayinat ve Yem Kanunu Muvakkati olduğu, Kurtuluş Savaşı ve öncesinde de besleme işlerinde bu yasal dayanağın uygulandığı belirtildi.
Beslenme yanında yakacak ve temizlik konularını da içeren bu yasanın, ilk değişikliğin yapıldığı 1926'dan 1990'a kadar 64 yıl içinde, gelişen koşullara bağlı olarak ek ve değişiklik içeren kanunlarla günümüze kadar varlığını koruduğu ifade edilen gerekçede, 50 maddeden oluşan bu kanunun, uygulamaya yansıyan çok az maddesinin kaldığı ifade edildi.
Bu kanunlarda belirtilen yiyecek maddelerinin seçimi ve miktarının, günün beslenme ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyin altında kaldığı kaydedilen gerekçede şöyle denildi:
"Türk Silahlı Kuvvetlerinin en önemli varlığı olan insan gücünün, görev ve eğitimlerini istenilen düzeyde sürdürebilmesi, sağlıklı, üretken ve gelişmiş bir beden yapısına sahip olmayı gerektirir. Bu yapıyı korumanın yolu da yeterli ve dengeli beslenmeyle mümkündür.
Hazırlanan bu tasarıyla, Türk Silahlı Kuvvetlerinde besleme işlerinin, uygulamalarda karşılaşılan güçlüklerin giderilerek günün koşullarına uyarlanması, sayısı fazla ve metin dili ağır olan bu türden yasal dayanakların birleştirilmesi ve bilimsel bir tabana oturtulması amaçlanmaktadır."
3 ANA, 2 ARA ÖĞÜN
Gerekçeye göre, yemek çizelgesi hazırlanırken, eskisi gibi çok sayıda ölçüt tablosu değil, akademik kuruluşların yayınlarından yararlanılarak hazırlanan tek bir ölçüt tablosu esas alınacak.
Personelin günlük kalori ihtiyacının yeniden hesaplanarak, yemekler 5 besin grubundan, günlük olarak alınması gereken yaklaşık 3 bin kalorilik besin öğelerinin miktarları göz önüne alınarak seçildi.
3 ana öğün, gerektiğinde 2 ara öğünden oluşacak çizelgedeki kalorinin yüzde
57'si karbonhidrat, yüzde 15'i protein ve yüzde 28'si yağlardan oluşturuldu.
WHO, FAO VE BM ÖNERİLERİYLE...
Gerekçede, bu konudaki bilimsel verilerin, değişik yaş, cinsiyet ve özel durumda olan bireylerin en düşük kalori ve besin öğelerinin belirlenmesinde, FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü), WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ve UNU (Birleşmiş Milletler Üniversitesi) önerileriyle, toplumun besin tüketim durum ve alışkanlıkları doğrultusunda önerilen, Türkiye'ye özgü tüketim standartlarının esas alındığı ifade edildi.
8 SAAT UYKU, 2 SAAT NÖBET...
Gerekçeye göre günlük kalori gereksinimi şu şekilde hesaplandı:
"Toplam enerji için örneklemeyle belirlenen hareket türlerinden; 8 saat uyku, 2 saat nöbet, 3 saat oturma, dinlenme, etüt gibi serbest zaman diliminin yanında 11 saatlik zamana; 1 saat spor faaliyetleri, 1,5 saat oturarak iş yapma, 1,5 saat ayakta iş yapma, 1 saat masa başı çalışma, 2 saat endüstri işleri, 1,5
saat inşaat işleri, 1,5 saat tarım işleri ve 1 saat madencilik kapsamındaki hareket türlerinin ortalaması 54,7 bulunmuş, bu değer 24 saate bölünerek hareket çarpanı 2,28 olarak belirlenmiştir. Hareket çarpanının, bazal metabolizma ile çarpımı sonucunda da (1750x2,28=3.990 kal.) günlük kalori gereksinimi hesaplanmıştır."
-ÖZEL GÜNLERDE ÇEREZ, TATLI, MEYVE...
Günlük yemek bedeli üst sınırının gerektiğinde aşılabileceğinin belirtildiği gerekçede, toplumun gelenek ve değer yargıları göz önüne alınarak, özel günlerde yiyeceklerin besin değerlerine bakılmaksızın günün önemine değer katacak çerez, meyve, tatlı, yemek ve diğer ikramlıkların da verilmesinin sağlandığı kaydedildi.