Varlık fonu ekonomik istikrarın sigortası olacak

İBRAHİM YILMAZ

Türkiye Varlık Fonu, buyuk projelerin finanse edilmesi, kısa vadeli ekonomik sokların ve finansal piyasalarda meydana gelebilecek dalgalanmaların etkilerinin en aza indirilmesi noktasında sigorta görevi üstlenecek.

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) uzmanları Prof. Dr. Erdal Tanas Karagöl ve Yusuf Emre Koç tarafından hazırlanan, "Dünyada ve Türkiye'de Varlık Fonu" analizinden derlenen bilgilere göre, dunya genelinde 40'tan fazla ulkede 80'e yakın varlık fonu bulunuyor. Bu fonların toplam buyuklugu 7,4 trilyon dolar seviyesine ulaşmış durumda.

Son yıllarda kuresel anlamda sayıları hızla artan varlık fonlarına, Turkiye'de kurulan fon da eklendi. Türkiye Varlık Fonu'nun ekonomik istikrarın surdurulebilirligi noktasında sigorta niteligi tasıması öngörülüyor.

Fon, Kanal Istanbul, nukleer santral, savunma projeleri ve diger buyuk projelerin hayata gecirilebilmesi icin onemli bir finansman kaynagı konumunda bulunurken, Turkiye ekonomisindeki yapısal sorunların cozumunun yanı sıra ortaya cıkaracagı ekonomik guc sayesinde onemli bir dıs politika aracı potansiyeli de taşıyor.

En büyük varlık fonu Norveç'in

Özellikle 2008'deki küresel ekonomik krizin ardından onem kazanmaya baslayan varlık fonları, son on yıllık donemde 7,4 trilyon dolardan fazla bir buyukluge ulaştı. Bu rakamın, 2020 yılına kadar kurulması beklenen 21 yeni varlık yonetimi fonuyla 15 trilyon dolara yükseleceği tahmin ediliyor.

Kuresel dagılıma bakıldıgında fonların, dogal kaynak zengini Ortadogu ve Orta Asya ile ihracat ve finans merkezlerine odaklı Uzakdogu'da yogunlastıgı gorulüyor.

Dünyada 885 milyar dolarlık buyukluguyle Norvec'e ait Government Pension-Fund-Global varlık fonu, kuresel varlık fonları arasında ilk sırada yer alıyor. Norvec Maliye Bakanlıgı denetiminde olan fonun, dünyanın önemli şehirlerinde ofisleri mevcutken, Nestle, Royal Dutch Shell, Apple, Roche Holding, Novartis, Alphabet ve Microsoft gibi dunya capındaki onemli sirketlerde sermaye yatırımları bulunuyor.

Çin ve BAE fonları milyarlarca doları yönetiyor

2007 yılında kurulan Cin Yatırım Sirketi Fonu (CIC) 813,8 milyar dolarlık buyukluguyle petrol dısı kaynaklarla emtia dısı olarak kurulan fonların en buyugu konumunda bulunuyor. Sirket bonoları, devlet tahvilleri, risk fonları, uzun donemli altyapı, sanayi, gayrimenkul yatırımları ve ABD devlet tahvilleri CIC fonunun yatırımları arasında yer alıyor.

CIC'in yatırım alanlarında onceligin yuzde 48'lik payla kamu yatırımlarında oldugu gorulürken, yatırımların bolgelere gore kuresel dagılımına bakıldıgında, yuzde 46 ile ABD ilk sırada yer alıyor. Yatırım alanlarının sektorlere gore dagılımında ise yuzde 21,5 ile finans sektoru zirvede bulunuyor.

Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Abu Dabi Yatırım Otoritesi Fonu da petrol kaynaklı fonlar arasında ve 792 milyar dolarlık bir varlıgı yonetiyor. Fonun yatırım alanları arasında General Electric ve Airbus gibi onemli sirketlerin yanında gayrimenkul, bilisim, saglık, sanayi, havacılık gibi sektorler de bulunuyor.

Rusya Ulusal Refah Fonu ise 73 milyar dolarlık buyukluguyle en onemli petrol kaynaklı fonlar arasında yer alıyor. Cogunlukla bir istikrar unsuru olarak faaliyet gosteren fon, Batı kaynaklı ambargolar, dusen petrol fiyatları gibi faktorlerin olumsuz etkilerinin giderilmesinde onemli rol oynadı. Fon, altyapı ve bankacılık sektoru yatırımlarıyla dikkati çekerken, ulkenin en buyuk enerji sirketi Gazprom, Devlet Mortgage Ajansı ve kucuk kredi destekleme kuruluslarına da yatırımlar gerçekleştiriyor.

Varlık fonu büyümeye katkı sağlayacak

Bugunun gelirinin gelecek nesillere transferi konusunda da projeler gelistirerek bir tasarruf aracı islevi de gören varlık fonları, Turkiye ekonomisinin gelecegi acısından da buyuk onem tasıyor.

Hayata gecirilecek mega projelerin finansmanının kamu kesimi uzerindeki agırlıgını alması beklenen Varlık Fonu ile özellikle savunma sanayi ve yuksek teknoloji uretimi gibi sermaye yogun ve stratejik sektorlerin finansmanı da saglanabilecek. Bu yolla hem yeni istihdam alanları acılarak Turkiye'nin ekonomik buyumesine katkı saglanacak hem de stratejik alanların gelisiminin tesvik edilmesiyle dısa bagımlılık azaltılarak yerli ve mili sektorlerin onu acılmıs olacak.

Ekonomik dalgalanmalarda piyasaların stabilize edilmesinde olusturulacak guclu bir varlık fonunun mevcudiyetinin, piyasalara gerekli guvenin verilmesinde oncu rol oynaması bekleniyor.

Kamunun elindeki atıl fonlar ve gayrimenkullerle Turkiye Varlık Fonunun kısa sürede 200 milyar lira büyüklüğe ulaşabileceği öngörülüyor.