Doğalgaz faturasında hile üstüne hile
Eskişehir'de katsayı oyunuyla vatandaşa yüksek doğalgaz faturası kesilmesinin diğer bazı dağıtım şirketlerinde de gerçekleştirildiği iddiası büyük yankı buldu.
Zaman'ın manşetten gündeme taşıdığı haber üzerine Enerji Piyasası Üst Kurulu'nun kamuoyunu tatmin edecek bir inceleme başlatmasını isteyen tüketici dernekleri, sorumluların bir an önce tespit edilerek mağduriyetlerin geriye dönük giderilmesini talep etti. Bunun yanında fatura skandalının farklı boyutları da ortaya çıkıyor. Orta Anadolu ve Doğu'daki illerde gaz basıncını birebir etkileyen rakım farkının dikkate alınmadığı, yüzde 25 daha fazla tahsilat yapıldığı kaydedildi. Şirketler ise 2002'deki ölçümlerde 100 milibarın altındaki hacimlerde düzeltme yapılmamasını içeren yönetmeliği 'kazanılmış hak' olarak yorumlayıp uygulamaya devam ediyor. Oysa bu yönetmelik 2004'te yürürlükten kaldırıldı. Şirketlere gazı satan kamu şirketi BOTAŞ'ın, faturayı keserken de yükseklik farkını dikkate aldığı belirtiliyor.
Enerji Üst Kurulu'nu (EPDK) göreve davet eden Tüketiciler Birliği ise sektörde genel bir denetim başlatılmasını istedi. Birliğin başkanı avukat Bülent Deniz, tüketicilerin haklarının başvuru olmadan iade edilmesini isteyerek, Eskişehir'in doğalgaz dağıtım şirketi Esgaz hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını açıkladı. Türkiye'de yaklaşık 6 milyon abone, yıllık 30 milyar metreküp civarında gaz tüketiyor.
Dün Zaman'ın gündeme getirdiği doğalgazda basınç ve katsayı oyunu ile ilgili haber, geniş yankı uyandırdı. 'İnanılır gibi değil, doğalgaz şirketleri aldığından daha fazla gaz satmış' başlığıyla duyurulan haberde, bunu yapan şirketlerin kullandığı üç yol da şöyle dile getirilmişti: Basınç ayarını düşürme, fatura hesaplamada kullanılan ve her ay değişmesi gereken katsayının yüksek tutulması ile hacim ölçer cihazların değerleriyle oynanması. Bu sayede şehir içi doğalgaz dağıtım işini yürüten şirketlerden bazılarının sattıkları miktarın BOTAŞ'tan aldıkları miktarın üzerinde olduğu ortaya çıkmıştı. Normal şartlarda 'mümkün' görülemeyen böyle bir durumun ancak basınç ayarı ve fatura hesaplamada kullanılan katsayı ile oynanarak meydana gelebileceği ifade ediliyor. Bu durumda tüketicinin yaktığı miktar fazlaymış gibi gösterilip, ödediği fatura da şişirilmiş oluyor. Haber üzerine telefon, faks ve e-posta yoluyla görüşlerini dile getiren pek çok okuyucu, denetimlerin artırılmasını isterken, 'basınç' vurgunun alınan tedbirlere rağmen halen devam ettiği ileri sürüldü. Adının açıklanmasını istemeyen bir kaynak, bazı şirketlerin EPDK'nın düzenlemelerini hiçe sayarak, katsayı çarpanıyla ilgili eski mevzuatı gerekçe gösterip bu yolla fatura şişirmeye devam ettiklerini iddia etti. Üst Kurul'un 2002'de yayımladığı bir yönetmelikte, "Doğalgaz tüketim miktarının belirlenmesinde, sayaçlardan okunan değerin otomatik hacim düzelticiler vasıtasıyla düzeltilmiş hacim ölçüsüne göre hesaplanması esastır. 100 mbar'ın üzerinde doğalgaz kullanan ve otomatik hacim düzelticisi olmayan müşterilerin doğalgaz tüketim miktarı ise ilgili mevzuatta belirtilen usul ve esaslara uygun olarak düzeltilmiş hacim ölçüsüne göre hesaplanır." hükmünü getirdiğini belirterek, bu yüzden 100 milibarın altındaki abonelerde düzeltme yapılmadığını kaydetti. Ancak söz konusu yönetmelikteki, "100 milibarın üzerinde doğalgaz kullanan" ibaresinin 2004'te yürürlükten kaldırıldığını da vurguladı.
Aynı kaynağın verdiği bilgiye göre tüketicinin faturasını yüzde 25 artıran uyanıklık şu şekilde gerçekleşiyor: Gaz ticaretinde belirli standartlar var. Örneğin BOTAŞ şirketlere gazı satarken deniz seviyesindeki ölçümleri dikkate alır. Bilindiği gibi yükseklik arttıkça basınç düşer. Rakımı yüksek olan şehirlerde bu durum dikkate alınır ve fatura buna göre kesilir. Dolayısıyla dağıtım şirketinin de gerek katsayıyı belirlerken, gerekse hacim bakımından bu durumu tüketiciye fatura ederken gözetmesi gerekir. Yoksa 1 metreküp gaz 1,25 metreküpmüş gibi işlem görür. Burada devreye 100 milibarlık basınç sınırı giriyor. Eski yönetmeliğe göre bu değerin altındaki basınçlar için düzeltme yapılması gerekmiyordu. Oysa EPDK 2004'te yönetmelikte değişiklik yaparak bu sınır değeri kaldırdı. O yüzden dağıtım şirketlerinin fatura yazarken her basınç değeri için düzeltme yapması gerekiyor. Ancak bazı şirketler ilk yönetmeliği 'kazanılmış hak' olarak değerlendirerek değişikliği göz ardı ediyor.
Tüketici, ölçüm testi isteyebilir
Konuya büyük tepki gösteren Tüketiciler Birliği Başkanı Bülent Deniz, Üst Kurul'un herhangi bir ihbar beklemeden sektörde genel bir denetim başlatmasını istedi. Denetimlerde ortaya çıkacak sonuçların kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşılması gerektiğini vurgulayan Deniz, "Burada tabiri caiz ise tüketici doğal 'kaz' olarak görülmüş. Şirketler mercek altına alınmalı. Bir haksızlık tespit edilmesi durumunda, tüketicilerin başvurusu beklenmeden para iadeleri yapılmalı." ifadelerini kullandı. Deniz, Eskişehir'deki Esgaz'ın tüketicileri mağdur etmesi nedeniyle bugün suç duyurusunda bulunacaklarını da sözlerine ekledi. Bu arada haberle ilgili düşüncelerini gerek internet, gerekse faks yoluyla ileten çok sayıda okuyucu da konunun üzerine gidilmesini istedi. Böyle bir duruma karşı ne yapılabileceği en çok dile getirilen soruların başında yer aldı.
Mevzuata göre konut veya sanayi aboneleri, şüpheli durumlarda sayaç ölçümü isteyebiliyor. Bunun için ilgili dağıtım şirketine başvurulması gerekiyor. Tüketicinin haklı çıktığı durumda ölçüm masraflarını dağıtım şirketi, aksi takdirde ise kendisi karşılıyor. Konuyla ilgili EPDK düzenlemelerinden Doğalgaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre (madde 40) "Sayaçların ayar ve muayenesi 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılır." Ayrıca, sayaçların kontrol edilmesine ilişkin 43'üncü maddede de "Dağıtım şirketi, sayaçların sağlıklı işleyişini bir yılı geçmemek kaydıyla kontrol eder. Sayacın 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu hükümleri doğrultusunda dağıtım şirketi tarafından, her türlü ayar ve bakımı için periyodik olarak muayene ettirilmesi esastır. Sayaçların arızalanması veya ölçme hassasiyetinden şüphe edilmesi halinde müşteri sayacın muayenesini talep edebilir. Bu talep, dağıtım şirketi tarafından 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu hükümleri çerçevesinde karşılanır. Müşterinin haklı olduğu durumlarda muayene bedeli dağıtım şirketi tarafından ödenir." ifadeleri yer alıyor.