Müfettişler otellerde mutfağa girdi yakalanan sigortasız işçi sayısı arttı
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Kayıtdışı İstihdamla Mücadele (KADİM) çerçevesinde yayınladığı genelgede 'etkin denetim yapılmasını' istemesi, Sosyal Güvenlik Kurumu'nu (SGK) harekete geçirdi.
Sektörlere yönelik denetim rehberleri hazırlayan Sigorta Teftiş Kurulu, kitapçıkları müfettişlerin eline vererek sahaya sürdü. Kaçak tespiti için otellerde bulaşıkçıyla saatlerce oturup yıkanan tabağı sayan müfettişler, çıkan sonuca bakarak işletmede kaç kişinin çalışması gerektiğini hesapladı. Otobüs işletmelerinde de otogar kayıt defterlerini günlerce inceledi. Bu yöntemler sonuç verdi ve şimdiye kadar ortalama yüzde 7,7 olarak gösterilen kayıt dışı oranı, rehberli denetimlerin sonucunda yüzde 43,7 seviyesine yükseldi. Kurumun kasasına ise 883 milyon 559 bin Yeni Türk Lirası girdi.
Proje çerçevesinde etkin denetimlerin süreceğine dikkat çeken SGK Sigorta Teftiş Kurulu Başkanı Mustafa Apaydın, "Bugüne kadar elde ettiğimiz verilere göre kayıt dışı istihdam oranı hep yüzde 10'un altındaydı. Ancak yaptığımız incelemelerde en düşük kaçak çalıştırma oranı yüzde 30, en yüksek kaçak oranı yüzde 80. Bu kadar yüksek sigortasız işçi çalıştırıldığını ilk kez görüyoruz." diyor. Kayıt dışı istihdamla mücadele tüm hızıyla sürerken, SGK Sigorta Teftiş Kurulu Başkanı Apaydın, 2006 denetim sonuçlarını Zaman'a açıkladı. Rehberler eşliğinde yapılan denetimlerin bu yıl fırıncılara, alışveriş merkezlerine ve lokantalara yaygınlaştırılacağını belirten başkan, denetimlerin sadece ceza kesme amacı taşımadığını ifade ediyor: "Komşusunun kaçırdığı sigorta primlerinin cezasıyla tahsil edildiğini gören işyeri sahibi kayıt dışından vazgeçiyor. Denetimlerin psikolojik boyutu da caydırıcı olması." 17 milyar yeni liraya ulaşan kayıt dışı istihdamın faturasını azaltmak için atılan adımlar sıkılaştırılırken, son yedi yılda 131 bin 265 kişinin sigortasız çalıştırıldığı tespit edildi. Sosyal güvenlik açıklarının artmasının gerekçelerinin gün gibi ortada olduğunu vurgulayan Mustafa Apaydın, 2006'da yapılan denetimlerin yüzde 1'ini oluşturan rehberli ziyaretlerin sonuçları itibarıyla daha fazla katkı sağladığına işaret ediyor. Buna göre, toplam 21 bin 52 işyerine denetim yapıldı. Bu işyerlerinden 645'i rehber kitapçıklar aracılığıyla incelendi. Klasik denetimlerin yapıldığı 20 bin 407 işyerinden 46 milyon 47 bin yeni lira prim kaçağı alınırken, rehberli denetimlerin yapıldığı 645 işyerinden 62 milyon 331 bin yeni lira gelir elde edildi. Maliye, vergi istihbarat uzmanları için Milli İstihbarat Teşkilatı'ndan destek alırken, SGK, Mali Suçları Araştırma Kurulu ile (MASAK) işbirliği içinde müfettişlerini yetiştiriyor. Sorgulama yöntemlerinde doğru soru ve çapraz soru yöntemlerini Emniyet Müdürlüğü uzmanlarından alan müfettişler, son yedi yılda ortaya çıkarılan kaçak oranlarının daha yukarılarda bulunduğunu belirledi. Yüzde 7,7 olan kaçak oranı, 2006'da rehberli denetimlerin ardından yüzde 43,7 seviyesine çıktı. Başkan Apaydın, Türkiye'deki kaçak işçi sayısının bilindiğinden fazla çıkmasını denetimlerin ruhunda yapılan değişikliklere bağlıyor. Otel denetimlerini buna örnek veren Apaydın, 500 yataklı ve yüzde 90 doluluk oranı olan otelin hizmetlerinin yürümesi için gerekli eleman sayısını tespit ettiklerini kaydediyor. Bu objektif kriterleri tespit etme adına müfettişlerin denetledikleri işyerlerinde farklı departmanlarda iş analizleri yaptıkları ve iş süreçlerini izlediklerini belirtiyor. Bu belirlemelere göre kaçırılan sigorta primlerini işverene ilettiklerini aktaran Apaydın, gerektiğinde bulaşıkhanede oturup komilerin yıkadığı tabakları saydıklarını ifade ediyor.