Çocukta Ateş Ne Zaman Hastalık Belirtisidir?

Ateşli çocuğun değerlendirilmesinde önemli olan ateşe yol açan enfeksiyonun ciddiyetinin belirlenmesidir.Ciddi bir hastalığın olup olmadığının belirlenmesinde en önemli parametre ise çocuğun genel durumu oluyor.Genel durumu kötü olan çocuk; hasta görünümlü, soluk, halsiz ve huzursuz olur, sık nefes alır, kalbi hızlı çarpar, parmak uçlarında ve dudaklarında morarma veya ciltte mor döküntüler olabilir, baygın ve uykuya eğilimli ve huzursuzdur. Peki hangi durumlarda acilen çocuğun doktora götürülmesi gerekir:

Havale geçiriyorsa, 3 aylıktan küçük bebek ise, kaç yaşında olursa olsun genel durumu kötü ise( neşesiz, rengi soluk veya dudak-parmak uçları mor, ileri derecede halsiz ve yorgun görünümde veya baygın, kalp atışları ve nefes alması hızlı), bebek ise ve emmiyor, ağlamıyorsa, ateş (rektal)39derece (koltuk altı)38,5 derece ise,

Devamlı ağlıyorsa,huzursuz ise, ateş düşürücü ilaç verilmesine rağmen ateşi düşmüyorsa, ateşi 3 gündür devam ediyorsa, ensesinde sertlik ve sırt ağrısı varsa başını öne eğmede güçlük çekiyorsa, hallüsinasyonlar görüyorsa, ışıktan rahatsız oluyorsa,kusması tekrarlıyorsa ve ishali vara, 6 saatten fazla idrar çıkmıyorsa, idrar yaparken yanma ve ağrı oluyorsa, 12 saatten uzun süre gaz ve gaita çıkarmadıysa ve karında da şişlik varsa,yakın zamanda bir ameliyat geçirmişse,

Devamlı olarak uyumak istiyorsa, kusma ile birlikte geçmeyen baş ağrısı varsa, çocuğun kan hastalığı varsa, doğuştan kalp hastalığı varsa, bebek prematüre ise, kronik hastalığı varsa ateş ciddi bir enfeksiyon hastalığının belirtisidir,hemen doktora götürmek gerekir.

HANGİ HASTALIKLAR?

2 yaşından küçük ateşli kızların yüzde 8'inde ve 6 aylıktan küçük ateşli erkek çocukların yüzde 7'sinde idrar yolu enfeksiyonu tesbit edilir.

İdrar yolu enfeksiyonu sünnetsiz erkek çocuklarda sünnetlilere göre 8 kat daha fazla görülür.

Bunların yaklaşık dörtte üçünde böbrek iltihabı ve bazılarında doğumsal böbrek, mesane ve idrar yolları anormallikleri vardır.

Üriner enfeksiyon geçiren bebeklerin üçte bir ile yarısında mesaneden böbreğe doğru idrar kaçışı saptanabilir. Bu nedenle ateşin kaynağı belirlenemeyen 2 yaşından küçük her kız çocuğunda ve 6 aylıktan küçük her erkek çocuğunda idrar incelemesi ve kültürü yapılmalıdır.

2 yaş altındaki çocuklarda torba bağlanarak alınan idrarın tetkikinde iltihap hücreleri görülmese de bu çocukların yüzde 10-20 sinde hala idrar yolu enfeksiyonu olabilir. Bu nedenle idrar kültürü de alınmalıdır.

Torba ile alınan idrar örneklerinin yüzde 12-83'ünde mesane yerine deride bulunan mikroplar üreyebilir ve bu durum yanlışlıkla idrar yolu enfeksiyonu olarak teşhis edilebilir. Bu nedenle idrarını söyleyemeyen çocuklarda idrar torbası ile değil idrar sondası ile örnek alınmalıdır.

İdrar yollarının doğumsal veya edinsel anatomik anormalliklerinin bir bulgusu olan idrar yolu enfeksiyonu, bu hastalıkları olan çocuklarda böbrek dokusunda kalıcı hasara yol açabilir.

Bu nedenle bir kez bile idrar yolu enfeksiyonu geçiren 5 yaş altındaki çocuklarda, hastalık tedavi edildikten sonra idrar yolu anatomik bozukluğunun olup olmadığı radyolojik yöntemlerle araştırılmalıdır. Ateşli olan çocuklarda solunum sıkıntısı, sık nefes alıp verme, kalbin hızlı atması, morarma gibi bulgular varsa pnomoniden şüphelenilir.

Ancak bazen yüksek ateş dışında başka belirti vermeyebilir. Pnömoni kaynağı belirlenemeyen ateşin en önemli nedenlerinden biridir.

Muayenesi normal, ateşi 39 derecenin üzerinde, kandaki alyuvar sayısı mm3 de 20 binin üzerinde olan ve idrar yolu enfeksiyonu bulgusu olmayan çocukların dörtte birinde akciğer filminde pnömoni bulgusu saptanır.

Yazan: Prof. Dr. Mustafa Bakır.

Marmara Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı AD, Enfeksiyon BD)