Fazla kilonun 'faiz'i de fazla
Prof. Dr. Osman MÜFTÜOĞLU
Fazla kilolar sadece formunuzu bozmaz; sizi daha hantal, keyifsiz, yorgun ve mutsuz biri yapmaz. Fazla kilolu ya da obez biriyseniz yalnızca sabahları yorgun uyanmazsınız.
Diz ve bel ağrılarından, birkaç merdiven çıkınca tıknefes kalmalardan, çarpıntılardan yakınmaz, yaşam kalitenizin azalışına üzülmezsiniz. Fazla kilolu olmanın ya da şişmanlığın başka kötülükleri de var: Hipertansiyon, şeker hastalığı, damar sertliği, eklem romatizması, safrakesesi taşı, solunum yetmezliği ve daha pek çok şey. Biz onlara "fazla kiloların faizleri" diyoruz.
FAZLA kilolu biri olmanın size kazandıracağı önemli faizlerden biri "glikoz toleransı bozukluğu"dur. Aşırı kiloluluk düzeyine varmasa bile özellikle karın ve kalça bölgesinde toplanan yağların, kanda insülin-şeker dengesini bozduğu iyi bilinmektedir. "Gövdesel şişmanlık" sorunu kısa bir süre sonra pankreas bezinin aşırı insülin üretmesine ve daha sonrada hücrelerin insilüne karşı duyarlılıklarını kaybetmesine yol açabilmektedir. Bunu "insülin direnci" izler. İnsüline karşı hücresel yanıt bozulur ve hücrelerin şekeri kullanmaları zorlaşır. Sonuç kan şekerinde artma, şeker metabolizmasında bozulmadır. Bunu bir süre sonra kan yağlarının dengesizliği ile belirginleşen yağ metabolizması bozukluğu da izler. Bu dönemde kan şekerinde oluşan dengesizliklere "trigliserid" isimli yağın yükselmesi ve takiben iyi kolesterol HDL'nin azalması eklenecektir. Kan şekerindeki bu dengesiz durum, başlangıçta bazen beklenmeyen şeker düşmesi atakları -hipoglisemi- ve en çok da tokluk şekeri yükselmeleri ile karakterlidir. Bir süre sonra kan şekerinin açıklıkta ve toklukta sürekli olarak yüksek kalması ve şeker hastalığının ortaya çıkması mümkündür.
YAĞ ORANI NE OLMALI
Kilo fazlalığının ikinci önemli faizi, kan basıncı yüksekliğidir. Fazla kilolu olmak, aşırı miktarda yağ depolamak, vücudunuz için ciddi bir strestir. Eğer ideal kilonuzun yüzde 10'undan fazla yağ biriktirmişseniz tansiyonunuzun az da olsa yükselmesi olasılığı vardır. Vücut kitle indeksiniz arttıkça, kan basıncınızın dengelenmesi zorlaşacaktır. Vücut kitle indeksi 35'in üzerine çıktığında bu iş neredeyse olanaksız hale gelecektir. Vücut yağ oranı, erkeklerde yüzde 22'yi, kadınlarda yüzde 33'ü geçmemelidir. Kilo alma süratiniz çok hızlı ise, kan basıncınızın artması olasılığı daha fazladır. Kan şekeri dengesizliğinde olduğu gibi özellikle karın ve kalça çevresinde toplanan yağlar daha ciddi bir hipertansiyon tehdidi oluşturur. Böyle bir tehdidi izlemenin en kolay yolu, vücut kitle indeksini ve karın çevresini izlemektir. Vücut kitle indeksinizin her yaş için 22-28 aralığında olmasına, bel çevrenizin kadınsanız 88 cm, erkekseniz 102 cm.yi aşmamasına dikkat etmelisiniz.
DAMAR HIZLI YAŞLANIR
Aşırı kilolu biri olmanın tehlikeli bir faizi de damarsal yaşlanmadır. Fazla kiloluluk hipertansiyon, kan şekeri dengesizliği ve kan yağları artışı gibi sorunlar yaratarak damarsal yaşlanmayı hızlandırıyor. Kalp krizi ve inme riskinizi arttırıyor. Fazla kilolu biri olmanın bazı kanserlere daha kolay yakalanma, diz ve kalça eklemi romatizması sorunu yaşama, safra kesesi taşı oluşturma, solunum güçlüğü problemi ile boğuşma gibi daha pek çok faizleri var. Orta yaş sonrasında gelişen sağlık sorunlarının neredeyse tamamı fazla kilolu olmaktan etkileniyor.
Kısacası orta yaşlar ve sonrasında can boğazdan gelmiyor, gidiyor!.. Fazla kilolar ruhu da bedeni de hızla yaşlandırıyor...