Anayasa paketi bölündü, 25 yaş askıya alındı, AKP yalpalıyor
ANKARA - AKP, 25 yaşındakilere parlamentoyu açma ve bağımsız adayların birleşik oy pusulasında yer almasına ilişkin yasa değişikliğini 22 Temmuz seçiminde uygulayabilmek için çıktığı Anayasa değişikliği yolculuğunda kontrolü kaybetti. Değişiklik, Yüksek Seçim Kurulu'ndan (YSK) gelecek
ışığa endeksli olarak askıya alındı.
Geçen kasım ayında Anayasa değiştirilerek milletvekili seçilme yaşı 25'e indirilmişti. Bu değişiklik, bağımsız adayların birleşik oy pusulasına girmesine ilişkin düzenleme ile birlikte milletvekili seçimi yasasına taşındı. Cumhurbaşkanlığı seçimi kilitlendiğinde 22 Temmuz'da seçim kararı alan AKP bu iki düzenlemenin seçimde uygulanabilmesi için Anayasa değişikliği önerdi. Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrasındaki, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz" hükmünün ilk seçim için askıya alınması teklif edildi.
CHP istediğini yaptırdı
CHP teklife destek veriyordu ancak bir kuşkusu vardı. Akşam saat 19.00'da başlayacak Anayasa Komisyonu toplantısı öncesi CHP'li üyeler "Bu sınırlayıcı hüküm askıya alınırsa AKP seçim yasalarında istediği gibi oynar" kuşkusunu seslendirdiler. CHP'nin korkusu yüzde 10 barajının düşürülmesi ve partilerin seçim ittifakına yasal izin verilmesiydi. 19.30'da Anayasa Komisyonu toplandığında CHP kuşkusunu Adalet Bakanı Cemil Çiçek'e iletti. CHP'nin talebi, bu hükmün ancak 25 yaş ve bağımsızlarla sınırlı olarak askıya alınmasıydı. AKP'liler kabul ettiler ve madde metni buna göre düzenlendi.
Teklif TBMM Genel Kurulu'nun gündemine geldiğinde seçim takvimi ilan edilmiş ve milletvekili adayı olmak üzere istifa edecek memurlar için 8 Mayıs tarihi belirlenmişti. AKP'liler, madde metnine "Anayasa değişikliği yürürlüğe girdikten sonra üç gün içinde 25 yaşını tamamlamış memurlar istifa ederlerse aday olabilirler" biçiminde bir ifade daha ekledi. CHP'lilerin, "Seçim Yasası'nda yer alması gereken bir hüküm Anayasa'ya konulamaz. Köşk'ten döner" uyarısına ise, "Dönerse döner" yanıtı verdiler.
Oysa bu aşamada AKP'den bir elçi belirlenerek Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'e gönderilebilir ve ikinci tur oylaması pazar günü yapılması planlanan teklife 'ön onay' alınabilirdi. Cumhurbaşkanı'ndan değişikliği ertesi gün onaylaması ve 25 yaşındaki memurların istifa edip aday olmasına olanak sağlaması önerilebilirdi. Sezer de bunu 'makul' karşılayabilirdi. Ancak AKP ile Sezer arasındaki kopukluk bunu engelledi. AKP YSK'dan aday olacaklarla ilgili süreci birkaç gün sonrasına bırakmasını ya da seçimin 22 yerine 29 Temmuz'a kaydırılmasını da isteyebilirdi. Ancak bunu da yapmadılar.
Teklifin ikinci tur görüşmeleri pazar günü de yapılmadı ve dün sabaha bırakıldı. AKP, bu sırada seçim takviminin olumsuz etkilenebileceği gerçeğini kabul etti. Çünkü Cumhurbaşkanı Sezer Anayasa değişikliğini 15 günlük inceleme süresinin sonunda onaylarsa aday olmak için memurların istifa süresi geçmiş olacaktı. Olası bir onay durumunda 25 yaşını tamamlamış bir memur YSK'ya başvurarak, "Ben aday olmak istiyordum,
ama süre geçti" derse, YSK'nın takvimi durdurması zorunlu hale gelecekti. Ayrıca Sezer, 'Seçim Yasası'nda olması gereken bir hüküm Anayasa'ya konulamaz' gerekçesiyle yasayı veto edebilecekti. Bu durumda Anayasa değişikliğinin memurları kapsamadan yapılması zorunlu hale gelecekti. Buna da aday olmak isteyen memurların itirazı söz konusu olabilecek ve yine seçimin 22 Temmuz'da yapılması olanaksız hale gelecekti.
Çıkış bulamadılar
Bu nedenle AKP, YSK ile temasa geçti, çıkış aramaya koyuldu. Ancak YSK "Resmen önüme gelmemiş bir konuda karar oluşturmam mümkün değil" yanıtı verdi, gayriresmi olarak da seçim tarihinin etkilenmesinin mümkün olduğunu iletti. AKP de başlangıçta düşünmediği olumsuzluklarla yüz yüze gelince TBMM'de dünkü oylamayı askıya aldı.
Oysa 25 yaş için kentleri afişlerle donatmışlar, Başbakan Erdoğan da 25 yaşındakiler katılamayacağı için seçimlerin öne ekilmesine sürekli karşı çıkmıştı. AKP'li Salih Kapusuz, "Bunun seçim takvimi üzerinde etkin olabileceği gibi değerlendirmeler yapıldı. Çalışmalarımız sürüor, istenilırse yasalaşır, gerekirse vazgeçilebilir de" dedi.