AVM ve perakendecinin kirada 'kur' kavgası

AVM'lerde dövizle kiralama yapan dükkan sahipleri ile kiracıların kur kavgası yeniden alevlendi. Çoğu yabancı yatırmcıların kontrolündeki bazı AVM'lerin günlük kur üzerinden kira tahsilatında ısrar etmesi markaları isyan ettirdi. Dövizdeki son dalgalanmayla birlikte maliyetlerinin yüzde 70 arttığına işaret eden Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, ekonomide TL'ye dönülmesi için hükümetin acil önlem almasını istedi.

İstanbul'da düzenlenen "Yurtdışı Açılım" toplantısında dövizle kira konusunu değerlendiren Sinan Öncel, şunları söyledi: "Hesap çok basit, Türkiye'deki AVM'lerde 12 milyon metrekare kiralanabilir alan var. Perakendeci bu alanın yüzde 35'i, yani 4.2 milyon metrekaresi için günlük kur üzerinden kira ödüyor. En düşük metrekare kira bedeli olan 30 dolar, euro sepeti üzerinden hesaplarsak 3 yılda kira maliyetlerimiz yüzde 70 arttı. 2015'te 4.1 milyar lira olan yıllık maliyetimiz bugün 7.0 milyar liraya dayandı. Günlük kurda ısrar eden AVM'lere bu yıl fazladan en az 3 milyar lira fazladan ödeme yapacağız. Bu rakamla 10 bin mağaza açabilir veya 5 bin lira brüt maaşla bir yıl boyunca 54 bin kişiyi istihdam edebilirdik." Önümüzdeki dönemde maliyetin çok daha ağırlaşmasından endişe duyduklarını dile getiren BMD Başkanı Öncel, bu endişelerinin nedenlerini şöyle sıraladı:

"Çünkü, ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşları ve tırmanan Rusya - ABD geriliminin dövizi yıl sonunda nerelere taşıyacağını bilemiyoruz, devletimizden piyasa kuralları içinde mutlaka bir yasal düzenleme bekliyoruz." Toplantıda konuşan Koton Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Yılmaz da dövize dayalı ticaret ve kiralama sisteminin piyasaların dengesini bozacak bir etkiye sahip olduğunun altını çizdi. Borçların ve kiraların döviz, gelirlerin ise lira cinsinden olmasının perakende sektöründe açık pozisyon yarattığını ifade eden Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü: "Dolarizasyon Türkiye'ye ve perakendeye olduğu kadar vatandaşa da zarar veriyor. Bir yandan 'markalaşma ve yüksek katma değerli üretim' denirken, diğer taraftan moda perakendecileri ve markalar günlük kurdan kesilen kira faturaları yüzünden ilave külfetle karşılaşıyoruz. Mevcut tablo, markalarımızın gelişimini, modern perakendeye geçişi, rekabet gücünü, İstanbul'un alışveriş ve moda merkezi olma iddialarını olumsuz etkiliyor. Yaşadığımız tüm sıkıntılara rağmen, markalarımız gerek yurt içinde gerekse yurt dışında çok başarılı bir performans sergiliyor. Yurt içinde artan maliyetler nedeniyle bütün yumurtaları aynı sepete koymak istemeyen markalarımız son dönemde yurtdışı arayışlarını hızlandırdı." Yılmaz Yılmaz, perakende sektöründe maliyetleri artıran en önemli kalemlerden birini oluşturan dövize endeksli kira konusunda kalıcı çözüm için mevzuatta değişiklik yapılması gerektiğini sözlerine ekledi.

TÜRK LİRASI SEÇENEĞİ DE OLSUN

Sinan Öncel, dövizle kira sorununa çözüm önerilerini şöyle sıraladı: Günün piyasa gerçekleriyle uyuşmayan kira sözleşmeleri en kısa zamanda yenilenmeli.

İsteyen kirasını yine dövizle ödeyebilir, ancak yeni projelerde markalara mutlaka TL seçeneği sunulmalı.

Dövizle borçlanmada olduğu gibi dövizle kiralamaya da sınırlama getirilmeli.

Yasal mevzuat markalarımızı döviz kuruna esir etmeyecek şekilde güncellenmeli.

Perakendeci zarar eden mağazadan üç ay önceden haber verme koşulu ile cezasız çıkabilmeli.

Ülkemizde pek çok AVM'de uygulanan 'kazan - kazan' formülü ve 'ciro kirası' uygulaması yaygınlaştırılmalı.

JLL Türkiye'nin 2017 yılını kapsayan "Ticari Gayrimenkul Pazarı Görünümü" raporuna göre Türkiye'de 401 alışveriş merkezinde yaklaşık 12,2 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan bulunuyor.

İnşaat halindeki 44 AVM'nin ise 2020'nin sonuna kadar tamamlanması bekleniyor.

Bunlardan 22 tanesi İstanbul'a yapılırken, sayı 136'ya, kiralanabilir alan ise 5,3 milyon metrekareye çıkacak.

AVM'lerde metrekare başına cirolarda da düşüş söz konusu. İstanbul'da metrekare başına ciro, Aralık 2017'de bin 244 lira olurken, 2018'in ilk ayında bin 97 TL, şubatta 933 TL'ye geriledi.

Aynı dönemde Anadolu'da metrekare başına cirolar 925 TL, 818 TL ve 712 TL olarak gerçekleşti.

FİYAT ARTIŞLARIMIZ ENFLASYONUN ALTINDA

Penti Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kariyo da döviz kurunun maliyetlere etkisini görmek için üretici ve tüketici enflasyonuna bakmanın yeterli olacağını söyledi. Son yıllarda ÜFE'nin TÜFE'den 3 puan daha yukarıda olduğuna dikkat çeken Kariyo, şöyle devam etti: "Perakende sektöründe enflasyonun altında fiyat artışı yapabildiğimiz için karlılığımız her geçen yıl biraz daha düşüyor. Bugüne kadar AVM'ler de perakendeciler de kendi pencerelerinden durumun tespitini yapıp söyleyeceklerini söylediler. Artık birlikte bir şeyler söylemek durumundayız ve ne yazık ki önümüzde fazla zaman yok. Birlikte bir şey söyleyemezsek başkalarını dinlemek dışında bir seçenek göremiyorum."

BELGÜ'NÜN 10 YIL SONRA TL'YE GEÇERİZ SÖZÜ 'KARA MİZAH'

Dövizle kiralamaya BMD olarak defalarca dikkat çektiklerini hatırlatan BMD Başkanı Sinan Öncel, sözlerini şöyle sürdürdü:

"2011 yılındaki başkanımız Yılmaz Yılmaz da dolarizasyonun ekonomimiz için yarattığı risklerin altını çizmişti. Aradan 7 yıl geçti. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü de geçen hafta, '10 yıl sonra liraya geçebiliriz' açıklamasını yaptı. Kamuoyunu derinliksiz sözde araştırmalarla yanlış bilgilendiren Belgü'nün bu önerisini biz 'kara mizah' örneği olarak değerlendiriyoruz. Konuyu Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) çatısı altında müzakere çağrımıza hiç cevap alamadık. Bizim bu konuda daha önce de kamuoyu ile paylaştığımız önerilerimiz hala geçerliliğini koruyor."

inShare