Evi olmayana arsa için kredi de yok
Konutta olduğu gibi arsaya olan talep de canlandı. Ankara'da 70 villa arsası 7 günde, 90 arsa ise 22 günde alıcı buldu. Ancak talepteki bu artışa rağmen bankalar arsayı 'ölü yatırım' olarak görüp, kredi taleplerine mesafeli duruyor.
Referans Gazetesi'nde Selma Şenol imzasıyla Türkiye'de konut gibi arsa da geleceğe dönük yatırım yapmak isteyenlerin ilgi alanında. Ancak "Bu fiyatlarla ev alamıyoruz. Bari küçük de olsa bir arsa alalım. Bankadan kredi çeker azar azar öderiz" diyerek bankaların kapısını çalanlar eli boş dönüyor. Çünkü bankalar, arsa kredisine konut kadar sıcak bakmıyor. İki banka dışında bankaların portföyünde arsa kredisi yok. Varolanlarda ise kredi başvurusu yapanın ya da bir yakınının teminat göstereceği bir evinin olması şartı aranıyor.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) lisanslı emlak değerleme uzmanı Ali Çetin Önder, para satacak yer aramaya başlayan bankaların bireylerin arsa taleplerine kayıtsız kalmayacağını ve başka bankaların da bu tür ürünleri piyasaya süreceklerini söyledi. Re/Max Lider Kavaklıdere Ofisi kurucusu Kadir Yıldırım da Türkiye'deki arsa yatırımcısı potansiyeline dikkat çekiyor. Uygun fiyat ve koşullardan piyasaya sürülen arsaların kısa sürede tükendiğini belirten Yıldırım, "Daha kısa bir süre önce Ankara Temelli Beldesi'nde 70 villa arsasını satışa sunduk. Her biri 600 metrekare büyüklüğünde olan ve tapu masrafı dahil 28 bin YTL'lik arsalara, bazı bankalardan teminatsız olarak yüzde 1,65 faizle tüketici kredisi alma imkanı da tanıdık. 7 günde hepsi satıldı" dedi. Yıldırım aynı yerde daha önce satışa sunulan 90 arsanın da yine 22 günde sahiplerini bulduğuna dikkat çekti.
Teminatın en fazla yüzde 75'ine kredi
Arsayı krediyle almak isteyen proje geliştiricisi veya inşaat şirketleri, bankaların proje kredilerinden faydalanabiliyor. Ancak bankalar bireylere kredi verme konusunda, arsa fiyatlarının spekülatif yapısı nedeniyle isteksiz davranıyor. Bu nedenle bireylere arsayı kendilerinin veya yakınlarının birikmiş tasarrufları ile almak kalıyor. Ancak son yıllarda bankalar ürün portföylerine bireyler için arsa kredilerini de koymaya başladılar. Şimdilik sadece Akbank ile Türkiye Finans Katılım Bankası'nın sunduğu "arsa kredilerinde", teminatın yüzde 50'si ile yüzde 75'i oranında borç verilebiliyor. Sahip olunan evin ipotek gösterilmesi halinde başka bankalar da farklı ürün başlıklarında tüketiciye arsa alabilecekleri krediyi verirken, arsa satışı yapan kimi emlak şirketleri bireysel yatırımcıların bankalardan teminatsız olarak özel tüketici kredisi almalarına aracılık ediyor.
Minimum 10 bin YTL'ye kadar olan taleplerin karşılandığı ve vadesi 10 yıla çıkan kredilerde faizler yüzde 1,55 ile yüzde 1,85 aralığında değişiyor. Komisyon masrafının yüzde 2 ile yüzde 3 arasında değiştiği üründe, 50 bin YTL'lik bir arsa kredisi alabilmek için bankalar 100 bin YTL'ye varan gayrimenkul teminatları arıyor. Arsaların bireysel kredilerdeki payı şimdilik yüzde 3'ü, konut kredilerindeki payı ise yüzde 5'i geçmiyor. Ancak beklentiler gelecek dönemde bu oranların da artacağı yönünde.
İstenilen yerden başvuru yapılabilir
Akbank Bireysel Bankacılık Pazarlama Grup Başkanı Cem Muratoğlu da, arsa ve bahçe alımı amacı ile finansman ihtiyacı duyan bireylerin ilgi gösterdiği kredi türünde minimum tutarının 10 bin YTL olduğunu, maksimum tutarın ise müşterinin kredibilitesine göre belirlendiğini açıkladı. Banka YTL olarak 60 aya kadar olan vadede yüzde 1.55, 61 ile 120 ay arası vadede ise yüzde 1.57 faizle arsa kredisi sunuyor. Muratoğlu, "Üst limit yok, önemli olan müşterinin ödeme gücü ve teminatları" diye konuştu. Müşterilerin, ipotek olarak verecekleri gayrimenkulun ekspertiz değerinin yüzde 50'sine kadar olan kısmı için arsa kredisi kullanabildiğini anlatan Muratoğlu, bu kapsamda da, arsa kredisini, diğer kredi türlerinden daha riskli bulmadıklarını açıkladı. Akbank'da bireysel kredi türlerinin çeşitlenmesini takiben 2003'te bu yana arsa kredisi adı altında ürünleri bulunduğunu belirten Muratoğlu, bu tarihten önce ihtiyaç kredisi kapsamında kredi kullandırdıklarını söyledi. Muratoğlu, arsa kredisinin bireysel krediler içindeki payının yüzde 2-3'ler civarında olduğunu ifade etti. Arsa kredisinde müşterilerin, arsanın bulunduğu yerden başvuru zorunluluğu yok, istenilen yerden kredi başvurusu yapılabilir. İpotek için alınan gayrimenkulun ekspertiz değerinin yüzde 50'si kadar kredi kullandırılıyor ve kredi tutarının yüzde 2'si veya inimum 150 YTL işlem masrafı talep ediliyor.
Kredi başvurusu en geç 3 günde sonuçlanıyor
Türkiye Finans Katılım Bankası arsa bedelinin yüzde 75'ine kadar kredi verebiliyor. Bireysel Değerlendirme Tahkim Müdürlüğü uzmanı Murat Safa, yaklaşık 1.5 yıl önce başlattıkları uygulama kapsamında bugüne kadar 150 adet kredi kullandırdıklarını açıkladı. Genelde firma ve serbest meslek sahiplerinin ilgi gösterdiği bu kredinin toplam krediler içindeki payı yüzde 5'i, konut kredilerindeki payı ise yüzde 25'i geçmiyor. Safa minimum 20 bin YTL'lik taleplerin karşılandığını belirterek, bugüne kadar ağırlıklı olarak 80-120 bin YTL arasında başvurular olduğunu açıkladı. Bu kredilerin nakde dönüştürme zorluğu nedeniyle birçok bankanın arsaları fonlamadığını savunan Murat Safa, "Konut kredisinde müşteri kira getirisi elde edebilir. Ama arsada bu yok, bu nedenle çoğu banka arsayı ölü yatırım olarak görüyor" dedi.
Arsa kredisi başvurularını en fazla 3 gün içinde sonuçlandıran bankanın kar oranları 48 aya kadar olan vadelerde YTL bazında yüzde 1,85 olarak uygulanıyor. Murat Safa arsa taleplerinin yüzde 30'unun yatırım amaçlı olduğunu söylüyor. Banka başvuruların arsanın bulunduğu yerdeki şubeye yapılmasını istiyor. Arsa kredisinde başvuru için nüfus cüzdan sureti, imza sirküleri, serbest çalışanlar için vergi levhası, ücretli çalışanlar için maaş bordrosu, alınacak arsaya ilişkin mülkiyet tapusu gerekiyor.
Hazır ev satışı ilgiyi artıran nedenlerden
Gelecekte primli olarak satmak ya da üzerine inşaat yapmak amacıyla yatırım yapılan arsalara talebi son dönemde canlı tutan nedenler arasında, bazı şirketlerin hazır ev satışı yapmaları da etkili oluyor. 45 gün-1 ay gibi kısa sürelerde inşa edilen hazır evler, arsanın işgalcilerden korunmasına da yardımcı oluyor. Hazır ev üreticilerinden olan Konkur Ahşap Ev şirketi Üretim Müdürü Ömer Kızılsu, arsası olanları en fazla 1 ay içinde istedikleri eve sahip olmalarını sağladıklarını söylüyor. Kızılsu, "Böylece bireylerin müstakil ev hayallerini karşılamakla kalmıyor, önceden aldıkları arsaların işgalcilerden korunmasını da sağlamış oluyoruz" dedi.