Özlük dosyasında talep dilekçesi olmayan memurdan sendika kesintisi yapılabilir mi?

Soru: Özlük dosyasında ve kurum dosyalarında herhangi bir talep dilekçesi olmadığı anlaşılan ancak maaşından sendika üyelik kesintileri olan bir memurun durumu, sendika üyeliğinin hukuki olup olmayacağı konusunda bilgi verebilir misiniz?

Cevap: 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun "Sendika üyeliğinin kazanılması" başlıklı 14. maddesinde, "Sendikalara üye olmak serbesttir.

Kamu görevlileri çalıştıkları işyerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye olabilirler.

Sendikaya üyelik, kamu görevlisinin üç nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurunun sendika yetkili organınca kabulü ile kazanılır.

Üyelik başvurusu, sendika tarafından en çok otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik istemi kabul edilmiş sayılır. Haklı bir sebep gösterilmeden üyeliği kabul edilmeyen kamu görevlisinin, bu kararın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde iş davalarına bakmakla görevli mahalli mahkemede dava açma hakkı vardır.

Sendika, üyeliği kesinleşen kamu görevlisinin başvuru belgesinin bir örneğini üyenin kendisine verir, bir örneği sendikada kalır, bir örneğini üyelik ödentisine esas olmak ve dosyasında saklanmak üzere onbeş gün içinde işverene gönderir." hükmü yer almaktadır.

Kanunun 30. maddesinde de sendika üye sayısı tespitinde 15 Mayıs tarihi itibarıyla kurumlarda çalışan kamu görevlilerinin listesi ile üyelerinden aidat kesintisi yapılan sendikaların üyelerini gösterir liste esas alınmaktadır. Söz konusu listeler kurum kayıtları esas alınarak belirlenmekte, üye sayısı tespiti bu listeler esas alınarak sendika temsilcilerinin de katıldığı toplantı sonucunda yapılmaktadır. Toplantı sonucunda tutanak düzenlenmekte ve tarafların imzasını içeren tutanak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına gönderilmektedir. Sendika toplam üye sayıları ve yetki tespiti de Bakanlık tarafından kendisine intikal eden tutanaklar esas alınarak 15 Mayıs tarihi baz alınarak belirlenmektedir.

Görüldüğü üzere hem kurumsal bazda hem de ülke genelinde sendika üye sayısının tespitinde maaştan üye aidatı kesintisi yapılması temel kriterdir. Sendikaya üyeliğin belgesi ise; sendikanın üyeliğe kabul kararı sonrası 3 nüsha olarak imzalanmış üyelik başvuru formundan ilgili personelin görev yaptığı kuruma verilen bir nüshası olup, bu belgenin ilgilinin özlük dosyasında saklanması gerekmektedir.

Özlük dosyasında sendika tarafından kuruma verilen üyelik belgesi olmaksızın memurun maaşından sendika üyelik aidatı kesilmesi ve üye sayılarına dahil edilmesi kanun hükmünün açıkça ihlali olup, mutlak butlan kapsamındadır. Hiçbir kamu idaresinin böyle açık bir kanun ihlali yapacağını düşünmüyoruz. Bu durum ya isim benzerliği gibi teknik bir hatadan veya özlük dosyasındaki üyelik formunun kaybedilmesinden kaynaklı olabilir.

Sendikaya üye olmadığı halde maaşından üyelik aidatı kesilen bir personelin de durumunu kurumuna bildirme yükümlülüğü bulunmakta olup, bildirim sonucunda ilgili sendika kayıtları da dikkate alınarak işlem yapılması uygun olacaktır. Aksi takdirde, sendika üyelerine toplu sözleşme ikramiyesi adı altında bütçeden yapılan bir ödeme bulunduğundan bir kamu zararı oluşması ve yapılan ödemelerin personelden faiziyle geri alınması söz konusu olabilecektir.