Çalışma yaşamında çarpık yapı: 11.4 milyon kişi kayıt dışı çalışıyor

-TÜİK'e göre Türkiye'deki toplam 23 milyon 548 bin çalışanın 11 milyon 464 bininin herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydı bulunmuyor. Buna göre çalışan her iki kişiden biri kayıt dışı durumda.

ANKARA (ANKA) - Resmi istatistikler, Türkiye'deki toplam 23 milyon 548 bin çalışandan 11 milyon 464 bininin herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydı bulunmadığını ortaya koyuyor. Buna göre istihdamda kayıt dışılık oranı yüzde 48.7 düzeyinde bulunuyor. Diğer bir deyişle istihdamdaki her iki kişiden biri kayıt dışı çalışıyor.

Sosyal güvenlik kuruluşları ve Maliye, sadece kayıtlı çalışanlara yüklenerek yüksek oranda istihdam vergileri ve prim geliri elde ederken, devletin istatistik kurumunca ortaya konulan bu çarpık yapıya karşı, konunun asıl muhatabı olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın bir çözüm projesinin olmadığı dikkati çekiyor. Uzmanlar, istihdam vergileri ve prim yükünün düşürülmesi ve kayıt dışı istihdamın önüne geçilerek tabanın genişletilmesiyle sosyal güvenlik sisteminde aktüeryal dengenin sağlanacağı, böylece Maliye'nin vergi gelirinde de artış olurken, işverenin yükü hafifleyeceği için istihdamın artacağına işaret ediyor.

-RESMİ İSTATİSTİKLER NE DİYOR?-

ANKA'nın, en son Ağustos sonuçları açıklanan TÜİK iş gücü istatistiklerinden yaptığı belirlemelere göre, istihdamdaki toplam 23 milyon 548 bin kişinin 11 milyon 618 binini "ücretliler" oluşturuyor. Ancak bu kişilerin yüzde 21.5 oranındaki 2 milyon 498 bininin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kaydı bulunmuyor. Toplam sayıları 1 milyon 935 bin olan yevmiyelilerin ise yüzde 90.7 oranındaki 1 milyon 756 bini kayıt dışı olarak çalışıyor. İşveren olarak faaliyet gösteren 1 milyon 294 bin kişiden yüzde 29.3 oranındaki 379 bini ile kendi hesabına çalışan 5 milyon 34 kişiden de yüzde 65.5 oranındaki 3 milyon 295 bininin de sosyal güvenlik kaydı bulunmuyor.

Kayıt dışı çalışanlar içinde en büyük grubu ise ?ücretsiz aile işçileri" oluşturuyor. Büyük bölümü tarım kesiminde bulunan ve standart bir istihdamdan farklı olarak ailesine yardım eden bu kişilerin toplam sayısı 3 milyon 667 bin kişi dolayında. Bunların da yüzde 96.4 oranındaki 3 milyon 536 bininin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kaydı olmadığı dikkati çekiyor.

Kayıt dışı çalışanlar toplamının 5 milyon 820 bini tarımda, 5 milyon 644 bini ise tarım dışı sektörlerde bulunuyor. Kayıt dışılık oranı tarımda yüzde 88.3, diğer sektörler ortalamasında yüzde 33.3 düzeyinde.

İstihdamdaki nüfus ve kayıt dışı çalışanlar (Bin kişi)

Toplam Kayıt K.dışılık

çalışan dışı(*) oranı(%)

TOPLAM 23.548 11.464 48.7

Ücretli 11.618 2.498 21.5

Yevmiyeli 1.935 1.756 90.7

İşveren 1.294 379 29.3

Kendi hesabına çalışan 5.034 3.295 65.5

Ücretsiz aile işçisi 3.667 3.536 96.4

TARIM 6.591 5.820 88.3

Ücretli 103 62 60.2

Yevmiyeli 528 526 99.6

İşveren 112 82 73.2

Kendi hesabına çalışan 2.688 2.053 76.4

Ücretsiz aile işçisi 3.161 3.097 98

TARIM DIŞI 16.957 5.644 33.3

Ücretli 11.515 2.436 21.2

Yevmiyeli 1.407 1.230 87.4

İşveren 1.182 297 25.1

Kendi hesabına çalışan 2.346 1.243 53

Ücretsiz aile işçisi 506 439 86.8

(*)Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kaydı olmayan.