Yetim aylığında Maliye itirazı
Son beş yılda 900 gün olan prim ödeme koşulu 1800 güne çıkıyor. Yasanın yürürlüğe girdiği gün ölen SSK'lı biri 1799 gün prim ödemiş olsa bile, ailesine ölüm aylığı yok. Maliye, kazanılmış hakların korunmasını istedi
Hükümet tarafından TBMM'ye sunulan Sosyal Güvenlik Yasa tasarısında SSK'lılara ölüm aylığı bağlanabilmesi için son beş yıl içinde 900 gün olan prim ödeme koşulu 1800 güne çıkarılıyor. Yasanın bu hükmünde kademeli geçiş öngörülmediği için, yasanın yürürlüğe girdiği gün ölen SSK'lı bir kişi 1799 gün prim ödemiş olsa bile, eş ve çocukları ölüm aylığı alamayacak. Maliye Bakanlığı, yasa tasarısındaki bu hükmün SSK'lılar açısından hak kaybı yaratacağını ve düzenlemenin Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilebileceğine dikkat çekerek, yasanın yürürlüğe girdiği tarihte 900 gün ila 1800 gün arasında prim ödemiş bulunan SSK'lıların, kazanılmış hakkının korunmasını istedi.
Mevcut durum ne?
Halen uygulanmakta olan mevzuata göre sigortalıların ölümü halinde yakınlarına ölüm aylığı bağlanmasının koşulları memur (Emekli Sandığı), esnaf (Bağ-Kur) ve işçide (SSK) farklı düzenlemeye tabi. Ölen sigortalının eş ve çocuklarının ölüm aylığından yararlanabilmesi için memurların on yıldan beri çalışıyor olması, Bağ-Kur'luların en az beş yıldan beri yani 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. SSK'lıların eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için ise en az beş yıldan beri sigortalı bulunup toplam 900 gün (2.5 yıl) prim ödemiş olmaları yetiyor.
Herkes 900 güne çekildi
Anayasa Mahkemesi tarafından bazı maddeleri iptal edildiği için yürürlüğe giremeyen 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda ise ölüm aylığının bağlanması konusunda işçi, memur ve esnaf arasında ayrım kaldırıldı ve tüm sigortalılar için halen SSK'da uygulanan düzenleme benimsendi.
Yani ölen tüm sigortalılar açısından, en az beş yıldan beri sigortalı olup 900 gün prim ödemeleri, eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için yeterli görüldü. 5510'da yapılan bu düzenleme SSK'lıların durumunda değişiklik yapmazken, Bağ-Kur'lu ve Emekli Sandığı mensuplarına avantaj sağladı. 5510 Sayılı Kanun'un çok sayıda maddesini iptal eden Anayasa Mahkemesi, bu konuda herhangi bir iptal kararı vermedi.
Tasarıda zorlaştırıldı
5510 Sayılı Kanun'da değişiklik yapmak üzere TBMM'ye sunulan ve Plan Bütçe Komisyonunda görüşülmeye başlanan yasa tasarısında ise ölüm aylığından yararlanma koşulları Bağ-Kur'lular seviyesine getirildi.
Buna göre, yeni kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'na tabi tüm sigortalıların eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 1800 gün prim ödenmiş olması koşulu getirildi. Bağ-Kur'luların mevcut durumunda değişiklik yapmayan bu düzenleme, Emekli Sandığı iştirakçilerine avantaj sağlarken, SSK'lılara ölüm aylığı bağlama koşulunu zorlaştırmış oldu.
Kademeli geçiş
Gerek 5510 Sayılı Kanunda, gerekse 5510'da değişiklik yapılmasına dair TBMM'ye sunulan tasarıda, sigortalıların aleyhine olan düzenlemelerde genellikle kademeli bir geçiş süresi öngörülüyor. Böylece sigortalıların hak kaybı zamana yayılarak bir anlamda etkisi azaltılmaya çalışılıyor. Fakat ölüm aylığı bağlama koşulları SSK'lılar açısından zorlaştırılırken herhangi bir kademeli geçiş hükmüne yer verilmedi.
Maliyeti ağır
Dolayısıyla, en az beş yıldan beri sigortalı olup prim gün sayısı 900 gün olan SSK'lılardan; yasanın yürürlüğe girdiği tarihten bir gün önce ölenlerin eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilirken, yasa yürürlüğe girdikten bir gün sonra ölen SSK'lının prim gün sayısı 900 gün ile 1799 gün arasında olsa bile, eş ve çocukları bu haktan yararlanamayacak. Bir başka ifadeyle, yasa yürürlüğe girdiği gün yaşamını yitiren bir SSK'lının 1799 gün prim ödemesi olsa bile, çocukları yetim aylığı alamayacak.
Oysa aynı kişi yasa yürürlüğe girmeden bir gün önce ölmüş olsa, prim gün sayısı 900 gün olsa bile geride bıraktığı çocukları yetim aylığı alabilecek.
Maliyeden itiraz var
Edinilen bilgiye göre, Maliye Bakanlığı, tasarının Çalışma Bakanlığı'ndaki görüşmeleri sırasında, geçiş hükmü konulmamasının kazanılmış hakların kaybolmasına yol açacağını, dolayısıyla Anayasa Mahkemesi'nden dönebileceğine dikkat çekti.
Maliye, hem SSK'lıların kazanılmış hakkını korumak, hem de olası bir iptali önlemek için tasarıya, "Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte 900 gün ile 1800 gün arasında prim ödemiş olanların hakları saklıdır" şeklinde geçici bir madde konulmasını önerdi. Çalışma Bakanlığı'nda dikkate alınmayan bu önerinin, TBMM'deki görüşmelerde yeniden gündeme getirilmesi bekleniyor.