Menderes planladı, Erdoğan gerçekleştirdi

Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı törenle resmi açılışı yapılan Ilısu Barajı, 67 yıllık yapım serüveni ile Türkiye'nin iç ve dışarıdaki düşmanlarına karşı verdiği mücadelenin de sembolü haline dönüştü.

MENDERES DÖNEMİNDE PROJELENDİRİLDİ

Dicle Nehri üzerinde inşa edilen sınıfında dünyanın en uzun ve en büyük gövdesine sahip Ilısu Barajı ilk kez dönemin Başbakanı Adnan Menderes tarafından 1954'te proje haline getirildi.

YABANCI FONLARLA PROVOKE EDİLEREK ENGELLENDİ

Projenin etüt çalışmaları 1982'de Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) çerçevesinde kabul edildi. Ilısu, 1996-1997 arasında ise yatırım programına alındı. 1998'de 7 Avrupalı şirket ve 3 Türk şirketten oluşan 1. Ilısu Konsorsiyumu kuruldu. Konsorsiyumu dağıtmak için yabancı fonların desteklendiği çevreci STK'lar, Türkiye ve Avrupa'da baraj aleyhine gösteriler düzenledi.

AK PARTİ 2004'TE DÜĞMEYE BASTI

2001'de yaşanan ekonomik kriz nedeniyle proje, DSP liderliğindeki koalisyon hükümeti tarafından rafa kaldırılmak istendi. 2002'de iktidara gelen AK Parti, tüm engelleme girişimlerine karşı durarak, projeyi yapmak için tekrar harekete geçti. 2004'te 4 Türk (Nurol, Cengiz, Çelikler ve Temelsu Uluslararası) ve 6 Avrupalı şirket 2. Ilısu Konsorsiyumu'nu oluşturdu.

KREDİ ANLAŞMASI FESHEDİLDİ

2007'de DSİ ile Ilısu Konsorsiyumu arasında sözleşme imzalandı ve barajın temeli 2008'de atıldı. Ancak provokatörler projeyi engellemek için her şeyi yaptı. Kredi veren ülkelerden Avusturya ve Almanya projeden desteklerini çekti. 2009'da kredi veren kuruluşlar anlaşmayı feshettiklerini açıkladı. Başkan Erdoğan, su tutulmasıyla beraber terör örgütü PKK'nın geçiş yollarının kapanacağı ve örgütün kullandığı mağaraların sular altında kalacak olması nedeniyle projeyi geciktirmek istemedi.

Daha sonra alınan son dakika kararıyla finansmanın yurt içinden şirketlerce ve bankalarca karşılanması talimatı verildi. İnşaat 19 Temmuz 2019'da tamamlandı. İlk türbinin devreye alınması ve ilk enerji üretimi, 19 Mayıs 2020'de Erdoğan'ın video konferans yoluyla katıldığı törenle gerçekleştirildi.

Hasankeyf'teki tarihi eserler özel çalışmalarla yeni yerlerine taşındı. Zeynel Abidin Türbesi de bunlardan biri.

TARİHİ VE KÜLTÜREL VARLIKLAR KORUNDU

Ilısu Barajı inşaatı sırasında tarihi ve kültürel varlıklar da koruma altına alındı. Proje kapsamında Hasankeyf Yukarı Şehir yeniden düzenlenirken, baraj göl alanından etkilenen Hasankeyf Aşağı Şehir'de yer alan Artuklu Hamamı, Sultan Süleyman Koç Camisi, İmam Abdullah Zaviyesi, Er-Rızık Camisi minaresi, Zeynel Abidin Türbesi, Eyyubi (Kızlar) Camisi ve kale giriş orta kapısı iki kilometre mesafedeki Kültürel Park'a taşındı. Hasankeyf ilçesinin 51 hektar olan yerleşim alanı yaklaşık 6 kat artışla 295 hektara çıkarıldı.

Daha önce araçların zorlukla geçtiği Midyat- Dargeçit Yolu, baraj inşaatı kapsamında yeniden yapıldı. 52 kilometrelik ulaşım yolunun yanı sıra Dicle Nehri üzerine 250 metre uzunluğunda bir köprü inşa edildi. Baraj inşaatı kapsamında Batman, Siirt, Şırnak ve Diyarbakır'da 250 kilometre asfalt kaplı köy yolu da yapıldı.

BARIŞ ŞİMŞEK