Anayasa Mahkemesi'nden ?kamu yararı' denetimi

Anayasa Mahkemesi Yerel Yönetimler Yasa Tasarısı ile ilgili aldığı kararın gerekçesinde Anayasa'daki ?hukuk devleti' kavramı çerçevesinde yasaları ?kamu yararı' açısından da denetleyeceğini belirtti.

ANAYASA Mahkemesi, CHP'nin iptal başvurusu yaptığı 43 yeni belediye kurulması ve 283 ilk kademe belediyesinin kaldırılmasını ve nüfusu 2 binin altına düşmüş yaklaşık 800 belde belediyesinin kapanmasına ilişkin verdiği kararın gerekçesini açıkladı. Yüksek Mahkeme, gerekçeli kararda ?yasaları kamu yararı açısından da denetleyeceğini' vurgulayarak yeni görev tanımı yaptı.

HUKUK DEVLETİ İLKESİ GEREĞİ

YÜKSEK Mahkeme, CHP'nin ?Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un' bazı maddelerinin iptali için açtığı iptal davasında verdiği kısmi ret kararının gerekçesi Resmi Gazete'de yayımlandı. Mahkeme, Anayasa'nın 2. maddesinde sözü edilen ?hukuk devleti' ilkesi gereğince, yasama işlemlerinin, kamu yararını gerçekleştirmek amacıyla yapılması gerektiğine vurgu yaptı. Anayasa Mahkemesi'nin değerlendirmesi şöyle:

YÜKSEK MAHKEME ARAŞTIRIR

BİR kuralın Anayasa'ya aykırılık sorunu çözümlenirken ?kamu yararı' konusunda Anayasa Mahkemesi'nin yapacağı inceleme de, yasanın kamu yararı amacıyla yapılıp yapılmadığını araştırmaktır. Anayasa'nın çeşitli hükümlerinde yer alan kamu yararı kavramının Anayasa'da bir tanımı yapılmamıştır. Ancak Mahkemenin kimi kararlarında da belirtildiği gibi, kamu yararı, bireysel, özel çıkarlardan ayrı ve bunlara üstün olan toplumsal yarardır. Bu saptamanın doğal sonucu olarak da, kamu yararı düşüncesi olmaksızın, yalnız özel çıkarlar için veya yalnız belli kişilerin yararına olarak yasa kuralı konulamaz.

YASA KOYUCUNUN GÖREVİ

BÖYLE bir durumun açık bir biçimde ve kesin olarak saptanması halinde, söz konusu yasa kuralı Anayasa'nın 2. maddesine aykırı düşer ve iptali gerekir. Açıklanan ayrık hal dışında, bir yasa kuralının ülke gereksinimlerine uygun olup olmadığı bir siyasi tercih sorunu olarak yasa koyucunun takdirine ait olduğundan, salt bu nedenle kamu yararı değerlendirmesi yapmak Anayasa yargısıyla bağdaşmaz.

Eminönü örnek oldu

Mahkeme idari yapısı değişen bölgelerde yönetimin de seçimlerle değişebileceğine vurgu yaparak herhangi bir partinin buradan avantajlı çıkamayacağına hükmetti. Bu kararına da AK Parti'nin elinde olan Eminönü Belediyesi'ni örnek gösterdi. Kararda yapılan yasa değişikliğiyle ?Kamu yararının amaçlandığının' altı çizildi.

43 yeni ilçe kuruldu

Mahkeme kararıyla kapanması öngörülen 862 belediyeden sadece 145 belediyenin kapanması kesinleşti. Ayrıca 283 ilk kademe belediyesinin tüzel kişiliğinin kaldırılması ve 43 yeni ilçe kurulmasını öngören 5747 sayılı Yasa'nın bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle açılan davada ret kararı verildi.

LÜTFİ KAPLAN