IMF, 'memura sıfır zam yap' demiş!

IMF ile görüşmeler Başbakan Erdoğan'ın ?kabul edilemez? bulduğu iki talep nedeniyle tıkandı. Bu iki talebin ne olduğu ise açıklanmadı. IMF'nin şart koştuğu, Türkiye'nin ise reddetmeye çalıştığı iki talebin biri maaş zammı; diğeri faiz dışı fazla.

Küresel ekonomik kriz nedeniyle Türkiye iki arada bir derede kaldı. Ekonominin önünü açmak, vadesi gelen borçları döndürebilmek için IMF ile anlaşma yapmak tek seçenek olarak gözüküyor. Ancak IMF anlaşması maliyetsiz değil. IMF'nin öne sürdüğü koşulların uygulanması halinde Türkiye'nin bu işten kazançlı mı çıkacağı yoksa bundan zarar mı göreceği tartışılır.

Yaklaşık 9 aydır süren IMF görüşmeleri bu haftanın başında tıkanmıştı. Başbakan Erdoğan IMF görüşmelerinin tıkanma nedenini açıklarken ?Hele iki madde var ki, bunu kabullenmemiz hiç mümkün değil? ifadesini kullanmıştı. Bunun üzerine müzakerelere 10 gün ara verilmişti. Edinilen bilgilere göre IMF görüşmelerinin tıkanmasının en önemli nedeni IMF'nin yılın ikinci yarısında kamu personeline zam yapılmamasını talep etmesi. Başbakan Erdoğan'ın kabul edilemez bulduğu taleplerden en önemlisi bu.

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının 21. maddesine göre kamu personeline Ocak 2009′dan itibaren geçerli olmak üzere yüzde 4, Temmuz 2009′da ise yüzde 4,5 zam yapılması öngörülüyor. Ocak 2009'da yapılan zamda sorun yok. 292 milyar lira olarak bağlanan 2009 yılı bütçesinde personel giderleri için ayrılan ödenek 57,2 milyar lira. Bu rakamdan hareketle yılın ikinci yarısında kamu personeline yüzde 4,2 zam yapmayarak elde edilecek tasarruf miktarının 2-2,5 milyar lira olduğu söylenebilir.

IMF ile görüşmeleri tıkayan ikinci konu ise faiz dışı fazla oranı. IMF'nin faiz dışı fazlada yüzde 2,5'e razı olduğu, ancak bu rakamın çok daha altında bir rakamda hükümetin ısrar ettiği öğrenildi.

2008 yılında 33,6 milyar lira olarak gerçekleşen faiz dışı fazla miktarı, bütçede 38 milyar lira olarak hedeflenmişti. Gelir İdaresi Başkanı Mehmet Akif Ulusoy'un verdiği bilgiye göre yılın özellikle son üç ayında gelirlerde önemli bir düşüş yaşandı. Geçen yılın son üç ayında gelir hedefi o dönemki beklentinin toplam 10 milyar lira altında kaldı. Bu nedenle faiz dışı fazla 2008 yılında hedefin altında kaldı. Geçen yılın son üç ayında şiddetini giderek artıran krizin bu yıl içinde de etkisini gösterip vergi gelirlerinde ciddi bir yavaşlamaya neden olması bekleniyor. Bu nedenle IMF'nin 2009 faiz dışı fazla milli gelir oranının yüzde 2,5'e indirilmesine razı olduğu, ancak hükümetin bu rakamı da çok yüksek bulduğu belirtiliyor.

Faiz dışı fazla miktarı doğrudan hükümetin harcama olanağı ile ilişkili. Faiz dışı fazla hedefinin yüzde 1 oynaması yaklaşık 7,5-8 milyar dolarlık harcama miktarına denk geliyor. Hedefin yüzde 3 değil de yüzde 2 belirlenmesi kamunun 7,5-8 milyar dolar daha az harcama yapmasına neden oluyor.

Harcamalara hesap verme geliyor

IMF görüşmelerinde ön plana çıkan diğer bir konu mali kural şartı. Merkezi bütçe kapsamına girenlerin yanı sıra diğer kamu harcamalarının da ayrıntılı bir rapor haline getirilerek kamuoyuna açıklanması söz konusu. Bu raporlamanın bütçe açıklamasından önemli farkları var. Bütçedeki muhasebe oyunları, ödenek kaydırmaları bağımsız bir kurul tarafından ayıklanacak. Bütçe içinde yer almayan bütçe dışı harcamalar da kamuoyuna duyurulacak. Kamu harcamalarına şeffaflık getirilecek.