Düşünce hataları stresi tetikliyor
- Mersin Üniversitesi (MEÜ) Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Yazıcı, bireylerin farkında olmadan yaptığı düşünce hatalarının strese neden olduğunu ifade ederek, olayları kötüye yorma ve bir şeyi dünyanın sonuymuş gibi algılamanın da yanlış olduğunu söyledi.
Olaylar karşısında sergilenen davranışlara duyguların yol açtığına ve bu duyguların da kişinin; düşünce, algı, yorum ve önceki deneyimleri sonucu oluştuğuna dikkat çeken Doç. Dr. Aylin Yazıcı, olayların tek olmasına karşın aynı olaya herkesin tepkisinin farklı olacağını belirtti. Yazıcı, tepkileri sadece olayların oluşturmadığını, olaylar karşısında herkesin aynı duyguyu da hissedemeyeceğinin altını çizdi.
Herhangi bir durumun, kişide her zaman aynı duyguyu oluşturmayacağını ifade eden Yazıcı, buna o anki algının ve daha önceki deneyimlerden çıkartılan derslerin de etkili olacağını dile getirdi. Stresi; kişinin baş etme yeteneğini aşan ya da zorlayan bir durum algılandığında ortaya çıkan endişe ve kaygı olarak tanımlayan Aylin Yazıcı, strese yol açan etkenleri de 'Olayın kendisi', 'Kişisel etkenler' ve 'Çevresel etkenler' olarak 3 ana başlık altında topladı.
Eğer bireye yönelik sosyal destek iyi ve kişi sosyal çevresinden yardım alabiliyorsa, üzerindeki stresten kurtulmasının da kolay olacağını savunan Yazıcı, strese neden olan düşünce hatalarıyla ilgili açıklamalarda da bulundu. Düşünce hatalarına farkına varılmadan düşüldüğünü ve bu nedenle de olaylar karşısında yanlı yorumlar yapıldığını belirten Yazıcı, en sık kullanılan yanılgılardan felaketleştirmenin, olayları kötüye yorma ve bir şeyi dünyanın sonuymuş gibi algılama durumu olduğunu kaydetti.
Bunun yanı sıra seçici soyutlamanın da, olumlu durumlar arasından bir tek olumsuz durumun seçilerek, kişinin başına kötü şeyler geleceğini düşünme davranışı olduğuna işaret eden Doç. Dr. Yazıcı, 'Duygudan sonuca ulaşma tavrını' ise; hissedilen duyguyla olayı bir tutmak olarak nitelendirdi. Yazıcı, diğer düşünce hatalarını da şu şekilde sıraladı:
"Aşırı genelleme, büyütme ya da küçültme, 'hep' ya da 'hiç' şeklinde düşünme, kişiselleştirme, zihin okuma, zorunluluk oluşturma ve etiketleme."