Vatandaşa göre seçimi kim kaybetti, kim kazandı?
29 Mart sonrası yapılan ankete göre, seçmenin önemli bir bölümü, bu seçimin kaybedeninin AKP olduğu görüşünde. Seçmenin önemli bir bölümü, AKP'nin oy kaybetmeye devam edeceğini düşünüyor. DTP seçmeni yüksek oranda partisinin kazandığını düşünüyor. Diğer partilerin seçmenleri, partilerinin aldığı sonuçtan çok da memnun gözükmüyor
Adil Gür yönetimindeki A&G Araştırma Şirketi'nin Milliyet için yaptığı seçim sonrası anketine göre AKP, 29 Mart yerel seçiminin hem galibi, hem de mağlubu. Araştırmaya katılanlara sorulan, ?Bu seçimin kaybedeni kim?? ve ?Bu seçimin kazananı kim?? sorularına verilen yanıtlarda ilk sırayı AKP aldı.
Katılımcıların birden fazla yanıt verebildiği ?Seçimin kaybedeni kim?? sorusuna, yüzde 48.7 oranında ?AKP? yanıtı verildi.
İkinci sırada yüzde 18.9 oranıyla CHP geliyor. Katılımcıların yüzde 5.3'ü ise seçimde kaybedenin ?Halk? olduğu inancında. MHP'nin mağlup olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 4.7.
AKP'li seçmenin çoğunluğu, seçimin mağlubunun CHP olduğunu düşünürken, diğer tüm partilerin seçmenlerine göre kaybedenler listesinde ilk sırada AKP yer alıyor. AKP'nin kaybettiğine en çok DTP'liler inanıyor.
AKP seçmeninin yüzde 25.6'sı da seçimde kaybedenin AKP olduğu görüşüne sahip.
Her parti galip!
?Seçimin kazananı kim?? sorusuna katılımcıların yüzde 33.9'u AKP yanıtını verdi. Yüzde 24.6'sı CHP'nin, yüzde 15.1'i MHP'nin kazandığını düşünüyor. İl Genel Meclisi seçimi dikkate alınarak yapılan değerlendirmeye göre, her partili seçmen, öncelikle kendi partisinin kazandığına inanıyor. Kendi partisinin kazandığına en çok DTP'liler, en az MHP'liler inanıyor. AKP'lilerin yüzde 57.8'i, CHP'nin 46.6'sı kendi partisinin galip olduğu kanaatinde.
AKP'ye uyarı
Araştırmada sorulan, ?Sizce bu seçimin sonucunu, şimdi size okuyacağım cümlelerden hangisi en iyi şekilde ifade ediyor?? sorusuna karşılık seçmenlerin ilk sıraya yerleştirdiği yorum şöyle:
?Seçmen, AKP'ye, ?Sen hâlâ benim bir numaralı partimsin' dedi ama, ciddi uyarıda bulundu, ?Yanlışlarını düzelt' dedi.?
Seçmenlerin seçimden çıkardığı ikinci mesaj, ?Bu ekonomik kriz ortamında AKP için yüzde 39 oy büyük başarıdır?; üçüncü mesaj ise, ?AKP kaybetti? oldu.
AKP'liler seçim sonuçları için daha çok ?Seçmen uyarıda bulundu? ve ?Yüzde 39 başarıdır? derken, diğer partili seçmenlerin önemli bir bölümü, ?AKP kaybetti? yorumu yaptı.
CHP seçmeninin yüzde 20.4'ü, MHP seçmeninin yüzde 19.5'i kriz ortamında AKP'nin aldığı oyu başarılı bulduğunu söyledi. AKP'nin kaybettiğine en çok DTP inanıyor.
Eğitimle artıyor
Erkekler, genel ortalamanın üzerinde seçmenin AKP'yi uyardığı veya AKP'nin kaybettiği cevabını verdi. Eğitim seviyesi yükseldikçe, ?Seçmen AKP'yi uyardı, ?Kendini düzelt' dedi? cevapları da artıyor.
Uyarı fikri, ilkokul mezunları arasında yüzde 34.9, ortaokul ile lise mezunları arasında yüzde 38.2 ve üniversite mezunları arasında ise yüzde 40.9 destek buluyor.
AKP'nin yüzde 39 oy almasını başarılı bulanlar, eğitim seviyesi düştükçe daha çok destekleniyor. Büyükşehirlerde ?Seçmen uyardı?, kırsal bölgelerde ise ?AKP kaybetti? cevapları genel ortalamanın üzerinde.
AKP kaybedecek
Tek cevap hakkı verilen, ?Sizce, siyasette bundan sonra ne olacak? Tahmininiz nedir? Şu görüşlerden hangisine katılıyorsunuz?? sorusuna, katılımcıların yüzde 40.5'i ?AKP oy kaybedecek, muhalefet oyunu artıracak? yanıtını verdi. Seçmenlerin yüzde 31.6'sı, ?AKP yeniden toparlanacak, bu sonuç ekonomik krize bağlı? dedi.
Yüzde 17.8'lik bir seçmen kesimi, ?Bu bir yerel seçimdi, sonuçları hiçbir şey ifade etmiyor? görüşünde. İl Genel Meclisi seçimlerinde, oyunu AKP'ye verenlerin yüzde 57.1'i, ?AKP yeniden toparlanacak? derken, diğer partilere oy veren seçmenlerin çoğunluğu, ?AKP'deki oy kaybının devam edeceğini? düşünüyor. AKP'nin oy kaybedeceğine en çok CHP seçmeni inanıyor.
Gençler ?kaybeder'ci
Erkek seçmenlerin yüzde 42.9'u, AKP'deki oy kaybının süreceğini düşünüyor. Kadınlar arasında da AKP'nin oy kaybedeceği düşüncesi daha yaygın. 28 yaşın altındaki seçmenlerin yüzde 43.5'i de AKP oy kaybetmeye devam edecek görüşünde.
28-43 yaş arasında AKP'nin oy kaybedeceği düşüncesi azalırken, 44 yaş ve üzerinde oy kaybının süreceği düşüncesi genel ortalamanın üzerinde. Eğitim seviyesi yükseldikçe, ?AKP'nin oy kaybı sürecek? diyenler, eğitim seviyesi düştükçe, ?AKP yeniden toparlanacak? diyenler artıyor.
Büyükşehirlerden kentlere ve kıra doğru gidildiğinde de AKP'nin oy kaybının devam edeceğini düşünenlerin oranı artıyor.
AKP yüzde 33
?Bugün bir genel seçim yapılsa, kime oy verirdiniz?? sorusuna, katılımcı seçmenlerin yüzde 33.4'ü AKP, yüzde 22.9'u CHP, yüzde 15.2'si MHP yanıtını verdi.
DTP'nin oranı yüzde 5.1, SP'nin oranı yüzde 4.9 çıkarken, kararsızların oranı yüzde 11.2. Kararsızların oyları dağıtıldığında ise AKP'nin oyu yüzde 37.6, CHP'nin oyu yüzde 25.8, MHP'nin oyu ise yüzde 17.1'e yükseliyor.
29 Mart İl Genel Meclisi sonuçları ve anket sonuçları karşılaştırıldığında, AKP'nin oyunun 1.2 puan düştüğü, CHP'nin ise 2.7 puan arttığı görülüyor.
MHP oyunu 1.1 puan artırırken, DP ve DSP'nin oylarında azalma görülüyor.
Kim kazandı kim kaybetti
Seçmenin önemli bir bölümü, bu seçimin kaybedenin AKP olduğu konusunda hemfikir. AKP'ye oy veren her 100 kişiden 26'sı da ?AKP kaybetti? demiştir. İl Genel Meclisi'nde AKP'ye oy verdiğini söyleyenlerin dörtte biri, bu soruya cevap vermezken, yüksek oranda ?CHP kaybetti? demeyi tercih etmekte.
?Kazanan kim?? sorusuna her partinin seçmeni, öncelikle oy verdiği partinin kazandığı yanıtını vermiştir.
DTP seçmenleri, kendi partilerinin kazandığını oldukça yüksek oranda düşünmektedir. CHP ile MHP seçmeninin ?Kazanan kim?? sorusunda, partilerinin ismini az oranda söylemesi, seçim sonuçlarından memnuniyetsizliklerini ifade ediyor olsa gerek.
Sonuç ne diyor?
Seçmenin önemli bir bölümü, seçim sonuçlarına göre vatandaşın AKP'yi uyardığını ama, hâlâ ?Sen birinci partimsin? dediğini düşünüyor. Yine, her dört kişiden biri, bu ekonomik kriz ortamında yüzde 39 oya, ?AKP için büyük başarı? demiştir.
Seçim sonuçlarına bakarak, ?AKP kaybetti? diyenlerin oranı sadece yüzde 27,5'tir. DTP seçmeni hariç, hiçbir partinin seçmenlerinin çoğunluğu AKP'nin kaybettiğini düşünmüyor.
Bu sonuç, bir önceki tezimizi, yani DTP seçmeni hariç, diğer partilerin seçmenleri kendi partileri bakımından ?sonuçtan memnun değil? tezini doğrulamaktadır.
Ne olur?
Seçim sonuçlarından herkes adına bir memnuniyetsizlik olsa da ?Bundan sonra ne olabilir?? sorusunda seçmenin önemli bir bölümü AKP'nin oy kaybetmeye devam edeceğini düşünmektedir.
AKP ?toparlanacak? diyenler yüzde 31,6'dır. Toparlanacak diyenlerin büyük çoğunluğu AKP'li seçmenlerdir. Özetle yaygın kanı, AKP'nin oy kaybının süreceği yönündedir.
Erkekler, gençler, eğitimliler, kırda yaşayanlar daha fazla oranda, AKP'nin oy kaybetmeye devam edeceğini düşünüyor.
Bugün seçim olsa
29 Mart yerel seçimlerinden bir hafta sonra yeni bir seçim yapılsaydı, araştırma sonuçlarına göre AKP, az da olsa oy kaybetmeye devam edecekti. Bu sonuç, AKP'nin oy oranındaki düşüş trendinin devam ettiğini göstermektedir.
?Bugün bir milletvekili seçimi olsa? sorusuna verilen cevaplara baktığımızda, 29 Mart İl Genel Meclisi tercihlerindeki seçmen profili çok benzeşmektedir.
AKP, kadınlardan, orta ve üst yaş gruplarından oy almakta, kırdaki desteğini önemli oranda yitirmektedir.
Dünkü yorumumda da ifade ettiğim gibi AKP, bu seçimde en fazla milliyetçi muhafazakâr seçmenini (kendi tabanını) kaybetmiştir ve bu kayıp eğilimi sürmektedir.
Önümüzdeki dönemde siyasette muhtemel yeni oluşumlar da AKP oylarını az veya çok mutlaka etkileyecektir. Bugüne kadar AKP'yi kayıtsız şartsız destekleyen köylü ve büyükşehirlerin varoşlarında yaşayan şehirli seçmenler, yavaş yavaş da olsa, AKP'den desteğini çekmeye başlamıştır.
Özellikle, genç seçmenlerin AKP'ye mesafeli duruşu orta ve uzun vadede AKP'yi zorlayacaktır. ANAP ve Doğru Yol Partisi'nin geçmişte yaşadığı hastalığa yakalanmak üzere olan iktidar partisinin, bu kayıpları önleme yolunda adımlar atması, ömrünü sağlıklı şekilde sürdürebilmesi bakımından menfaatine olacaktır.