CERN'de amaç bing bang değil gözlem
Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi'ne (CERN) ait Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda yapılan deneylerde nihai amaçlardan biri, evrenin Büyük Patlama ile ortaya çıkmasının, "saniyenin 1 ila 2 trilyonda biri sonrasındaki" ortamı, bu ortamda bulunan atom altı parçacıkları ve güçleri gözlemlemek.
Bir süre önce yeniden çalıştırılmaya başlanan çarpıştırıcıdaki ilk çalışmaları "ön testler" olarak tanımlayan CERN sözcüsü James Gillies, "Her şey yolunda gidiyor" dedi.
Deneylerdeki ana amaçlardan biri, bu çarpışmalar sonucunda parçalanacak olan proton parçacıklarının ortaya saçacağı alt parçacıkları (atom altı parçacıklar) gözlemlemek. Evrenin ortaya çıktığının düşünüldüğü, milyarlarca yıl önceki Büyük Patlama anından, saniyenin 1 ila 2 trilyonda biri süre sonrası ortamda bulunan parçacıkları gözlemlemek amaçlanıyor. Bilimciler bu çerçevede, "karanlık madde, anti-madde ve süper simetri" adı verilen bazı gizemli olguları da gözlemlemeyi ve anlamayı umuyor.
Proton demetlerinin, 1600 tane süper iletken mıknatısla hızlandırılarak ışığınkine yakın bir hızda, dairesel tünel içerisinde yol almaları sağlanıyor.
İlk denemelerde, tünel içerisinde hızlandırılan proton demetlerinin enerjisinin 450 milyar elektron volttan 540 milyara yükseltildiğini, ancak yeni keşiflerin yapılması, evrenin, maddenin yapısındaki sırların ortaya konması için çok daha üst enerjilere ihtiyaç olduğunu belirten Gillies, "İlk keşifler muhtemelen gelecek yılın ilk yarısında yapılır" dedi.
Bu kapsamda ilk aşamada bu yıl içerisinde 1,2 tera volt'a (TeV- trilyon elektron volt) ulaşılacak. Bu da Cenevre'deki hızlandırıcıyı dünyanın en güçlü parçacık çarpıştırıcısı haline getirecek. ABD'de Chigaco'da bulunan Familab hızlandırıcısı 1 TeV düzeyinde çalışıyor.
Çarpıştırıcının ilk bilimsel testleri ocak veya şubat ayında yapılacak. Ancak ilk keşiflerin, çarpıştırıcının gücünün 3,5 TeV'a çıkarılması ile yapılması bekleniyor.
Üzerinde yapılacak değişikliklerle çarpıştırıcının proton demetlerini her iki yönde 7 TeV ile taşıyabilecek ve çarpıştıracak güce eriştirilmesi de amaçlardan biri. Bu da ABD'deki rakibinin gücünün 7 katı anlamına geliyor. Enerjinin ve tünele gönderilen bir huzme içerisinde yer alan proton sayılarının artması, gözlemlenecek parçacık çeşitliliğinin ve güçlerin de artması anlamına geliyor.
Fizikçi Tejinder S. Virdee'ye göre hedeflerden biri de varlığı, teorik düzeyde savunulan Higgs bozonu adlı parçacığı gözlemlemek. Higgs bozonunun, atom altı parçacıklara, dolayısıyla evrendeki her şeye, kütlelerini verdiği düşünülüyor. Bu nedenle bu parçacığın gözlemlenmesinin çok zor olduğu, ortaya çıkarılabilmesi için çok yüksek enerjili çarpıştırıcıya ihtiyaç olduğu belirtiliyor.