Grizu facialarının acı bilançosu

Madencilerin en büyük korkusu... Zonguldak'ta, Türkiye Taşkömürü Kurumu maden ocaklarında 1875-2009'ta 783 işçi yaşamını yitirdi.

ZONGULDAK - Kömür madenlerindeki galerilerde bulunabilen metan gazının belirli şartlar oluştuğunda patlaması durumunda ortamın genişliğine göre sıcaklığın 1850-2650 santigrat dereceye ulaşabildiği grizu faciaları, madencilerin en büyük korkuları arasında ilk sırada yer alıyor.

Jeolojik devirlerde kömür oluşumu sırasında meydana gelen, havayla yüzde 4-15 oranında karışmasıyla da patlama riski bulunan metan gazının infilakıyla 1983'te 113 ve 1992'de 263 işçinin hayatını kaybettiği TTK'da, bilgisayarlı gaz izleme ve kontrol sistemleriyle, ani gaz boşalmaları dışında patlamaların önüne geçilebilmeye çalışılıyor.

Genel Maden İşçileri Sendikasının istatistik verilerine göre, 1875-2009 yıllarına kurumun maden ocaklarında metan gazı patlamasından 783 işçi yaşamını yitirdi. 17 Mayıstaki grizu faciasında mahsur kalan 30 işçiden 28'inin cesedine ulaşılan kurumda, en son grizu faciası ise 2004 yaşandı.

17 Mayıs'taki son grizu patlamasında zarar gören TTK Karadon Müessese Müdürlüğü'ndeki kuyunun, 2004 yılında açılması çalışmalarını yürüten Çinliler'den 5'i kaynak sırasında çıkan kıvılcımın yol açtığı grizu patlamasında yaşamını yitirdi.

En büyük maden kazaları arasında gösterilen 1992 grizu patlamasından 2009'a kadar 2001'de 1 işçinin öldüğü, 2004'te de 5 Çinli'nin yaşamını yitirdiği kazaların dışında grizu patlaması meydana gelmedi.

MADENLERDE GRİZU TEHLİKESİ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü'nün ''Madenlerde Grizu Tehlikesi'' başlığıyla hazırladığı broşürde, madenlerde kaza sonucu en fazla ölümün grizu patlamalarında oluştuğu belirtildi.

Grizu patlaması sırasında ortamın genişliğine göre sıcaklığın 1850-2650 santigrat dereceye ulaşabildiği anlatılan broşürde, şu bilgilere yer verildi:

''Metan zehirli olmamakla birlikte, maden havzasında oksijen oranını yüzde 12'nin altına düşürecek kadar yoğunsa boğucu özellik göstermektedir. Grizu patlaması, madende yüzde 4-15 metan bulunduğu durumlarda gerçekleşebilir. Metan patlaması yeterli miktarda oksijenin ve patlayıcı gazın bir araya gelerek tutuşturucu kaynakla teması sonrası gerçekleşir. Tutuşturma kaynakları açık ateş, fazla ısınan yüzeyler, sürtünme ve elektrikle oluşan kıvılcımlar olabilir.''

METAN BİRİKİMİNİN ÖNLENMESİ

Broşürde, metan birikiminin önlenmesi için yapılması gerekenler şöyle sıralandı:

''Grizulu madenlerde doğal havalandırma yerine mekanik havalandırma yapılmalı.

Ortamdaki metanın tahliyesini sağlamaya yeterli havanın geçişine imkan verecek kesitte taban,

tavan yolları oluşturulmalıdır.

Çalışma alanında havalandırma doğal havalandırmayla aynı yönde yapılmalı ve ters havalandırmadan kaçınılmalıdır.

Maden, içerideki havanın dışarıya çıkacağı şekilde emici fanla havalandırılmalıdır.

Üretim panoları ana havalandırma sistemine bağlanmalıdır.

Havalandırma kapıları düzgün ve sağlam kurulmalıdır.

Hava kaçakları minimum seviyeye indirilmelidir.

Sistematik ölçümlerle havalandırma ve gaz emisyonu takip edilmelidir.''