Türkiye son 40 yılın en büyük rakamını yakaladı: %9,9

Türkiye ekonomisi 2004 yılında yüzde 9.9 oranında büyüdü. Bu rakam son 40 yılda ulaşılan en büyük oranı temsil ediyor. Cari fiyatlarla Türkiye ekonomisinin büyüklüğü de 428.9 milyar YTL'ye ulaştı. 2003 yılında 3 bin 412 dolar olan cari fiyatlarla kişi başına milli gelir, 2004 yılında 4 bin 172 dolara yükseldi. Türkiye böylece 1966 yılından bu yana en yüksek büyüme hazını yakalarken, yıl sonu büyüme hızı itibarıyla dünyanın en hızlı büyüyen ülke konumundaki Çin'i geride bıraktı. Çin, yüzde 9.1 büyüme göstermişti.

PİYASA BEKLENTİLERİNİN ÜZERİNDE

Büyüme, piyasa beklentilerinin üzerine çıkarak 2004 yılında gayri safi milli hasılada (GSMH) yüzde 9.9, gayri safi yurtiçi hasılada (GSYH) ise yüzde 8.9 oldu. Büyüme rakamları 2003 yılının tamamında GSMH'de yüzde 5.9, GSYH'de ise yüzde 5.8 seviyesinde bulunuyordu.

Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), üretim yöntemiyle hesaplanan GSMH ve harcama yöntemiyle GSYH sonuçlarını açıkladı.Buna göre, geçen yılın son çeyreğinde ise GSMH artışı yüzde 6.6, GSYİH artışı da yüzde 6.3 oldu.

GSYH İLK DEFA 300 MİLYAR DOLARI AŞTI

Geçen yıl Türkiye'nin GSMH'si cari fiyatlarla 299 milyar 475 milyon doları, GSYH'si de 300 milyar 578 milyon doları bularak rekor kırdı.

2003 yılında GSMH 239.2 milyar dolar, GSYH da 241 milyar dolar seviyesindeydi.

MİLLİ GELİR 4 BİN 172 DOLAR OLDU

Büyümede geçen yıl yaşanan büyüme ve döviz kurlarının düşük seyri, kişi başına milli geliri rekor kırarak 4 bin doların üzerine taşıdı. Nitekim, 2003 yılında 3 bin 383 dolar seviyesinde bulunan kişi başına gayri safi milli hasıla (GSMH) geçen 4 bin 172 dolara çıktı.

Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), üretim yöntemiyle hesaplanan GSMH ve harcama yöntemiyle GSYH sonuçlarını açıkladı.Buna göre, kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla da (GSYH) 3 bin 412 dolardan 4 bin 187 dolara çıktı.Böylelikle, geçen yıl bir önceki yıla göre kişi başına GSMH 789 dolar, kişi başına GSYH de 775 artmış oldu.

DEVLET SON ÇEYREKTE TÜKETİMİ ARTIRDI

Sabit fiyatlarla, 2004 yılında devletin harcamaları yüzde 0.5, özel tüketim harcamaları da yüzde 10.1 oranında arttı. Gayri safi sabit sermaye oluşumunda artış yüzde 32.4'ü bulurken, mal ve hizmet ihracatı yüzde 12.5, mal ve hizmet ithalatı yüzde 24.7 oranında arttı.Yılın son çeyreğinde ise iki dönem ard arda tüketimini azaltan devletin nihai tüketim harcaması yüzde 11.1 oranında arttı.

Bu dönemde özel nihai tüketim harcamaları yüzde 3.6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 11.2, mal ve hizmet ihracatı yüzde 14.4, mal ve hizmet ihracatı ise yüzde 19.6 oranında arttı.

SEKTÖREL BÜYÜMELER

Geçen yıl sektörel bazda en yüksek büyüme, sabit fiyatlarla yüzde 26.2 ile ithalat vergisinde yaşandı.Yılın tamamında tarım yüzde 2, sanayi yüzde 9.4, ticaret 12.8, inşaat sektörü de yüzde 4.6 oranında büyüdü.
Büyüme ulaştırma haberleşmede yüzde 6.8, mali kuruluşlarda 1.1, konut sahipliğinde yüzde 1.8, serbest meslek ve hizmetlerde yüzde 8, devlet hizmetlerinde yüzde 1.2, kar amacı olmayan kuruluşlarda ise
yüzde 0.2 oldu.

SON ÇEYREKTE DURUM

Geçen yılın son çeyreğinde ise sektörel bazda en yüksek artış yüzde 15.7 ile yine ithalat vergisinde oldu. Son çeyrekte, inşaat yüzde 0.5, kar amacı olmayarn kuruluşlar da yüzde 0.1 daralırken, tarım kesimi yüzde 9.1, sanayi yüzde 4, ticaret sektöründe ise yüzde 8.9 oranında büyüme yaşandı.

. SABİT FİYATLARLA BÜYÜME HIZI
. (YÜZDE)
SEKTÖR SON ÇEYREK 2004
------------ ---------- ------
Tarım 9.1 2.0
Sanayi 4.0 9.4
İnşaat -0.5 4.6
Ticaret 8.9 12.8
Ulaştırma-haberleşme 6.2 6.8
Mali kuruluşlar 1.3 1.1
Konut sahipliği 1.8 1.8
Serbest meslek ve hizm. 5.5 8.0
Devlet hizmetleri 1.2 1.2
Kar amacı olmayan krlş. -0.1 0.2
İthalat vergisi 15.7 26.2
-------------------------------------
GSYİH 6.3 8.9
-------------------------------------
GSMH 6.6 9.9

1966 YILINDAN SONRAKİ EN BÜYÜK ARTIŞ

2004 yılı için yüzde 9.9 olarak açıklanan büyüme hızı, 1966 yılındaki yüzde 12'lik büyümedensonraki en yüksek büyümeyi oluşturuyor.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) verilerine göre, 1987 sabit fiyatlarıyla 1966 yılından bu yana dikkati çeken diğer yüksek büyüme hızları ise 1972'de yüzde 9.2,
1976'da yüzde 9.0, 1987'de yüzde 9.8, 1990'da ise yüzde 9.4 olarak gerçekleşti.

DİE ve DPT verilerine göre, 1987 sabit fiyatlarıyla 1966 yılından bu yana gerçekleşen büyüme hızları şöyle:

BÜYÜME ORANI
YILLAR (Yüzde)
------ ------------
1966 12.0
1967 4.2
1968 6.7
1969 4.3
1970 4.4
1971 7.0
1972 9.2
1973 4.9
1974 3.3
1975 6.1
1976 9.0
1977 3.0
1978 1.2
1979 -0.5
1980 -2.8
1981 4.8
1982 3.1
1983 4.2
1984 7.1
1985 4.3
1986 6.8
1987 9.8
1988 1.5
1989 1.6
1990 9.4
1991 0.3
1992 6.4
1993 8.1
1994 -6.1
1995 8.0
1996 7.1
1997 8.3
1998 3.9
1999 -6.1
2000 6.3
2001 -9.5
2002 7.8
2003 5.9
2004 9.8