Gıda Bakanlığı kullanmayacağı yetkiyi neden aldı?

5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu 13/6/20120 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı.

Kanunun 31. maddesinde şu şekilde bir yetki alındı

"(10) Bakanlık, bu Kanun kapsamındaki kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler hariç olmak üzere, uygun göreceği görev ve yetkiler için kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri, birlikler, kooperatifler, vakıf ve üniversiteler ile işbirliği yapabilir. Bunlardan, Bakanlıkça belirlenen şartlara sahip olanlara, bu görev ve yetkilerin tamamı veya bir kısmı tamamen veya kısmen devredebilir veya hizmet alımı yolu ile yerine getirebilir. Bakanlık, devir yaptığı kuruluşları denetler. Bakanlıkça yapılan denetim sonucunda devredilen görev ve yetkilerin yürütülmesinde yetersizlik veya eksikliğin tespiti hâlinde Bakanlık devri iptal eder veya eksikliklerin kısa bir süre içinde giderilmesini talep edebilir. Bakanlık, eksikliklerin giderilmemesi durumunda devredilen görev ve yetkileri iptal eder. Bu fıkranın uygulanmasından doğan tüm masraflar sorumlular tarafından üstlenilir."

Buna göre, Bakanlığın uygun göreceği bazı görev ve yetkiler özel sektöre devredilecekti.

Konuyla ilgili olarak Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmeliğin "Resmi kontrollere ilişkin belirli görevlerin devredilmesi" başlıklı 6. maddesinde 2011 yılının Aralık ayında şu düzenleme yer aldı.

"MADDE 6 ? (1) Bakanlık, Kanun kapsamındaki kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler hariç olmak üzere gıda ve yemin resmi kontrollerine ilişkin görevlerinin tamamını veya bir kısmını kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri, birlikler, kooperatifler, vakıf ve üniversitelere tamamen veya kısmen aşağıdaki koşullar kapsamında devredebilir veya hizmet alımı yolu ile yerine getirebilir. Ancak ithalat ve ihracatın resmi kontrolleri ile tüm yasal yaptırımlar bu kapsamın dışındadır.
a) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluşun,
1) Kendisine devredilen görevleri yürütmek için gerekli olan uzmanlık, ekipman, donanım ve altyapıya sahip olduğunu,
2) İşi yürütmek için yeterli sayıda uygun nitelikli ve tecrübeli personeli olduğunu,
3) Kendisine devredilen yetkilerin gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak tarafsız olduğu ve herhangi bir çıkar çatışmasının bulunmadığını,
4) Yetki Devri veya Hizmet Alımı Yapılan Kuruluşların İşleyişi ile İlgili Genel Kriterler TS EN ISO/IEC 17020 standardına ve/veya özel bir standarda uygun olarak çalıştığına ve buna göre akredite olduğunu,
5) Laboratuvarların, Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelikte yer alan hükümlere uygun faaliyet gösterdiğini,
6) Kendisine devredilen görevleri Kanunun Ek-2'sinde yer alan meslek mensupları vasıtasıyla yerine getirdiğini,
kanıtlaması gerekir.
b) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş, gerçekleştirdiği kontrollerin sonuçlarını aylık olarak Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne bildirir. Ancak kontrollerin sonuçları, uygunsuzluk durumunu ya da uygunsuzluk ihtimalini gösteriyorsa yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş, Bakanlık il/ilçe müdürlüğünü derhal bilgilendirir. Yapılan değerlendirme sonucunda Bakanlık il/ilçe müdürlüğü Kanun kapsamında işlem uygular.
c) Bakanlık il/ilçe müdürlüğü, yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş tarafından denetim yapılan işletmeyi ayrıca denetleyebilir.
ç) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş ile yetki devri yapan Bakanlık arasında etkin ve yeterli koordinasyon Bakanlıkça sağlanır.
(2) Bakanlık, yetki devri veya hizmet alımı yaptığı kuruluşların denetimini veya tetkikini yapar. Yapılan denetim veya tetkik sonucunda bu kuruluşların devredilen görevleri gereği gibi yürütemedikleri görüldüğünde, yetki devri veya hizmet alımı Bakanlıkça iptal edilir veya verilen süre içerisinde eksiklikler giderilinceye kadar askıya alınır. Bu süre altı ayı geçemez. Bakanlıkça verilen süre sonunda, eksikliklerin giderilmemesi durumunda yetki devri veya hizmet alımı iptal edilir. Bu fıkranın uygulanmasından doğan tüm masraflar yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş tarafından karşılanır."

Bakanlığın bazı görev ve yetkilerinin özel sektöre devri çok önemli bir karardır. Özellikle bugünlerde yaşadığımız tağşiş yapan firmaların afişe edilmesi şeklindeki uygulamalarda, sınırlı sayıda firmanın denetlenebilmesi yoğun eleştirilere maruz kalmaktadır. Onbinlerce gıda firması olmasına rağmen şu ana kadar açıklanan firma sayısı 20'yi bulmamaktadır. Bu da sanki afişe edilmeyen firmalardan da numune alındığı ancak labratuvar testlerinin olumlu çıktığı gibi bir intiba oluşturmaktadır. Oysaki numune alınan firma sayısı sınırlıdır. Bu nedenle de Apikoğlu ve Pınar gibi yılların firmaların sanki bir başka hesap olduğu intibanı doğurmasktadır.

Bakanlık 6 aydır yetkiyi almış olmasına ve onbinlerce firmayı denetleme imkanının olamayacağı açık olmasına rağmen neden özel sektör ile işbirliğine gitmediğini açıklaması uygun olacaktır. Zira özel sektöre yetki devri sakıncalı ise bu husus neden kanuna yazılı ve yönetmelik çıkarıldı sorusuna cevap verilmelidir?