Yeni Anayasa'da 18 madde tamamlandı
Nevin Bilgin
15 Temmuz'a kadar yeni anayasa yazımına aralıksız devam edecek olan Uzlaşma Komisyonu şu ana kadar 18 maddenin yazımını tamamladı. ?Temel İlkeler' ve ?Eğitim Öğretim Hakkı' gibi 6 maddenin yazımı ertelendi.
15 Temmuz'a kadar aralıksız çalışarak yeni anayasanın yazım çalışmasını sürdürecek olan TBMM Uzlaşma Komisyonu'nda şu ana kadar 18 madde yazıldı. 6 madde ise üzerinde anlaşılamadığı yada üzerinde görüşmenin devam etmesi için atlandı.
?Temel hak ve hürriyetler?, ?yasama?, ?yürütme?, ?idare ve kamu hizmetleri?, ?yargı? , ?mali, ekonomik ve sosyal hükümler?, ?başlangıç, genel hükümler ve temel ilkeler?, diğer ve geçici hükümler?den oluşacak yeni anayasada ?temel hak ve özgürlükler? başlığı içinde yer alacak maddeler yazıldı. ?Eşitlik', ?çocuk hakları', ?eğitim ve öğrenim hakkı', ?din ve vicdan hürriyeti' ?yabancı hakları', ?düşünce ve kanaat hürriyeti'nden oluşan 6 madde daha sonra görüşülmek üzere atlandı. Yazılan ve atlanan maddeler özetle şöyle:
MADDE -1- İnsan Onur ve Hürriyeti
İnsan onur ve haysiyeti dokunulmazdır. İnsan onur ve haysiyeti insan haklarının ve anayasal düzenin temelidir. Devlet, insan onur ve haysiyeti ile insanın maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkına saygı duyar, bu değerleri korur ve önündeki tüm engelleri kaldırır. Temel hak ve özgürlükler bir bütündür ve birbirini tamamlar.
MADDE -2- TEMEL?HAKLAR?
Herkes kişiliğine bağlı dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahiptir. Temel hak ve özgürlükler bir bütündür ve birbirini tamamlar. Herkes hayat hakkına sahiptir. Herkes hayat hakkına sahiptir.
MADDE -3- Hayat Hakkı
Herkes hayat hakkına sahiptir. Meşru müdafaa ve suçla mücadele esnasında kanunun cevaz verdiği hallerde, hayat hakkını ortadan kaldıracak ya da tehlikeye düşürecek ölçüde güç kullanımının kesinlikle gerekli olduğu durumlar istisnadır.
MADDE -4- Vucut Bütünlüğü Hakkı
Herkes, maddi ve manevi varlığını koruma, geliştirme ve buna saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ya da kişinin aydınlatılarak rızası alınmak şartıyla kanunda açıkça belirtilen haller dışında, deneyler dahil, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz.
MADDE -5- İşkence Yasağı
İşkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasaktır. Hürriyetlerin kısıtlanması ve cezaların infazı halleri dahil olmak üzere kimseye insan onur ve haysiyetiyle bağdaşmayan bir ceza verilemez.
MADDE -6- Angarya Yasağı
Hiçkimse zorla çalıştırılamaz. İnsan ticareti ve angarya yasaktır.
MADDE -7- Kişi Hürriyeti
Herkes kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir. Mahkemelerce verilmiş hürriyeti bağlayıcı cezaların ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, kişinin kendisinin veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması amacıyla verilmiş kararının veya kanunda öngörülen idari tedbirlerin yerine getirilmesi, usulüne aykırı şekilde ülkeye giren veya hakkında sınır dışı etme ya da iade kararı verilen kişinin yakalanması,halleri dışında kimse kişi hürriyetinden mahrum bırakılamaz. Yakalama ve tutuklama, hakim kararıyla olur.
MADDE -8- Özel Hayatın?Gizliliği
Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesi ve korunmasını isteme hakkına sahiptir. Milli güvenliğin, kamu düzeninin, genel sağlığın, genel ahlakın veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması ve makul şüphenin varlığı halinde suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça; ayrıca adli soruşturma gereklerine bağıl olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kanunla yetkili kılınmış mercinin yazılı emri bulunmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları ve hiçbir eşyası aranmaz, bunlara el konulamaz.
MADDE -9- Kişisel Verilerin Korunması
Kişisel bilgi ve verilerin gizliliği esastır. Herkes, kişisel bilgi ve verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişisel bilgi ve veriler konusunda bilgilendirilme, bunlara erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel bilgi ve veriler, ancak kişinin açık rızasına veya kanunla öngörülen meşru bir sebebe dayalı olarak ayrımcılığa yol açmayacak şekilde toplanabilir. Hiçkimsenin konutuna ve kamuya açık olmayan özel işyerine dokunulamaz. Herkes, konutuna ve işyerine yönelik hukuk dışı müdahale ve saldırılara karşı korunmayı talep etme hakkına sahiptir.
MADDE -10- Konut Dokunulmazlığı
Haberleşmenin gizliliği ve dokunulmazlığı esastır. Milli güvenliğin, kamu düzeninin, genel ahlakın veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça kanunla yetkili kılınmış mercinin emri bulunmadıkça haberleşme engellenemez gizliliğine dokunulamaz.
MADDE -11- Seyahat?Hürriyeti
Herkes yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir. Yerleşme hürriyeti, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek, çevreyi ve kültürel varlıkları korumak, seyahat hürriyeti ise genel sağlığın korunması ve suç soruşturması veya kovuşturması sebepleriyle sınırlanabilir. Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkında mahrum bırakılamaz. Yyurtdışına çıkma hürriyeti ancak suç soruşturması sebebiyle hakim kararına bağlı olarak sınırlanabilir.
MADDE -12- Bilim ve Sanat?Özgürlüğü
Herkes bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, icra etme, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hak ve özgürlüğüne sahiptir. Devlet bu hak ve hürriyetin önündeki engelleri kaldırmakla yükümlüdür.
Asker ve Polise dernek hakkı
MADDE -13- Mülkiyet?Hakkı
Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Miras hakkı, kamu yararı; mülkiyet hakkı ise kamu yararı ve yabancılar için milli güvenlik sebepleriyle sınırlanabilir.
MADDE -14- Sözleşme Hürriyeti
Herkes dilediği alanda çalışma ve sözleşme özgürlüğüne sahiptir. özel teşebbüs kurmak serbesttir. Bu özgürlükler, kamu yararı, genel sağlık ve başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebebiyle sınırlanabilir.
MADDE -15- Dernek Hürriyeti
Herkes önceden izin almaksızın dernek kurma, derneğe üye olma ve üyelikten ayrılma hakkına sahiptir. Kanunda belirtlen hallerde Dernek kurma özgürlüğü kapatılabilir veya faaliyetten alıkonabilir. Birinci fıkra hükmü, Türk Silahlı Kuvvetleri ve genel kolluk mensuplarının, görevlerinin niteliklerinin zorunlu kıldığı hallerde sınırlı olmak üzere hakim ve savcılar ile devlet memurlarına sınırlar getirilmesine engel değildir.
MADDE -16- Toplantı ve Gösteriler
Herkes önceden izin almaksızın silah ve saldırı olmama koşuluyla toplantı ve gösteri düzenleme ve bunlara katılma hakkına sahiptir. Kanunla belirtilen hallerde sınırlanabilir.
MADDE -17- Adil Yargı Hakkı
Herkes meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle hakkını arama, yargıya erişme ve yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir.
MADDE 21: Din ve vicdan hürriyeti
MADDE 22: Eğitim ve öğretim hakkı
MADDE 23: Düşünce ve kanaat hürriyeti
MADDE 24: Yabancı Hakkı
MADDE 3: Eşitlik maddesi
MADDE 7: Çocuk hakları