Telekom tam dokuz hükümet eskitti

Satışı ilk kez 20 yıl önce Turgut Özal tarafından telaffuz edilen Telekom tam tamına dokuz hükümet eskitti. Telekom yüzünden birçok bakan ve bürokrat koltuktan oldu.

Satışı ilk kez 20 yıl önce Turgut Özal tarafından telaffuz edilen, 1995 yılında Tansu Çiller tarafından özelleştirme kapsamına alınan, bugüne kadar uğruna bakanların ve özelleştirme idaresi başkanlarının koltuklarını kaybettiği Türk Telekom artık özel sektörün. TT'nin yüzde 55 hissesinin satışına dair hissedarlık anlaşması, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Oger Telekom arasında dün imzalandı. Halkbank Genel Müdürlüğü'nde yapılan törende, hisse devir ve teslimi gerçekleşti. Devir sözleşmesine, Maliye Bakanı Unakıtan ile Saudi Oger Başkan Yardımcısı Muhammed Hariri imza attı.

İBRAHİM PARA N'OLDU?

İmza töreninde konuşan Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, söze, 'Bu işi bir an önce sonuçlandırıp, para alalım' diye başladı. Salonda bulunan Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakçı'ya seslenen Unakıtan, 'Aldık mı parayı İbrahim' diye sordu. Çanakçı'nın olumlu yanıt vermesi üzerine Unakıtan, 'Tamam almışız. Artık imza atabiliriz' diye espri yaptı. Türkiye tarihinin en büyük özelleştirmesine imza attığını kaydeden Unakıtan, 'Bu özelleştirmeyi, dünyanın bütün finans çevreleri izliyor. Herkese, Türkiye'nin özelleştirme yapabildiğini gösterdik. Çok şükür, alnımızın akıyla çıktık bu işten' dedi. Telekom'u, uluslararası saygınlığı olan iyi bir alıcının aldığını kaydeden Unakıtan, Telekom'un artık özel sektörün kaidelerine uygun olarak yönetileceğini söyledi. 1 milyar 310 milyon dolarlık ilk taksidin Hazine'nin kasasına girdiğini aktaran Unakıtan, 'Biz sağlamcıyız. Parayı almadan imza atmayız' dedi.

YARGI SAĞDUYULUDUR

Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım da Türkiye'nin tarihi bir anı yaşadığını belirterek, 'TT'de yeni bir döneme giriliyor. Artık Telekom'da daha hızlı karar alınacak. Telekom, daha da yukarılara çıkacak. Yeni hissedarda bu iradeyi görüyorum' dedi. Yargının ülkedeki herkese lazım olduğunu kaydeden Yıldırım, sözlerini 'Yargı, hukuka göre karar verecek, telkine göre değil. Davalar sürüyor. Yargı, ülke ve ekonominin geleceğini dikkate alıp, hukuki esaslar çerçevesinde sağduyulu bir karar verdi. TT'de artık kamunun kuralları ve etkisi ortadan kalkıyor' diye sürdürdü.

Hamleyi Özal başlattı

20 yıl önce Turgut Özal döneminde başlayan özelleştirme rüzgarı, siyasi istikrarsızlıklar ve ekonomik krizlerle kesintiye uğradı. Özal, Türk Telekom'un özelleştirilmesi gereğine dikkat çekti. Türk Telekom'un özelleştirilmesi için ilk girişimi 1994'te 50. Hükümet Çiller başbakanlığında yaptı. 11 yılda AK Parti'ye kadar Çiller'li, Yılmazlı, Erbakan'lı, Ecevit'li 9 hükümet geçti. Telekom'un özeleştirilme süreci aralarında Mehmet Köstepen, Nafiz Kurt, Ömer Barutçu, Enis Öksüz gibi isimlerin olduğu 14 dönem ulaştırma bakanlığı gördü. Özelleştirme İdaresi ise son 11 yılda Can Yeşilada'dan Ufuk Söylemez'e, Uğur Bayar'dan Metin Kilci'ye kadar 12 tane başkanla çalıştı.

Çiller karar verdi

1994'te kurulan Tansu Çiller başbakanlığındaki hükümet, artan bütçe açıklarını kapatmak için ülkenin en değerli kamu işletmesi olan Türk Telekom'u özelleştir-meye karar verdi. Çiller, '1994'te Türkiye'nin iç borcu 14-16 milyar dolardı. Telekom'un değeri ise 40 milyar dolar. Yüzde 50'sini satsak borç sorunumuz kalmaz' dedi.

1994 yılında Ulaştırma Bakanı Mehmet Köstepen Türk Telekom'dan beklediği özelleştirme gelirinin 20 milyar doları aşacağını söylediği an, bu tahmin Meclis'i karıştırdı.

Mümtaz Soysal freni

BU tahmin Köstepen'i bakanlıktan etti, hem de aynı yılın aralık ayında Anayasa Mahkemesi'nin o zaman DSP'li Mümtaz Soysal ve arkadaşlarının başvurusuyla satışı iptal etmesine giden gelişmelerin önünü açtı. Anayasa Mahkemesi, satışı 1996 Mart'ında iptal etti.

Erbakan, Çiller'le kurduğu hükümette özelleştirme yetkisini Bakanlar Kurulu'na devreden bir yasa çıkarttı.

Yılmaz da satamadı

TELEKOM hisselerinin satışı için yeni bir strateji belirlemek Refahyol ardından kurulan ANAP-DSP-DTP koalisyonunda Mesut Yılmaz'a kaldı. Yine olmadı.

Telekom nihayet yeniden özelleştirmeye hazır hale 2000 Haziran'ında geldi. DSP-MHP-ANAP koalisyonunun başbakanı Ecevit olmuştu.

Ancak koalisyon dengeleri nedeniyle, satılacak hisse yüzde 30'a indirilmişti. Yatırımcıların da Doğu Avrupa ülkelerinin telekomünikasyon ihalelerine yönelmesi nedeniyle Türk Telekom cazibesini yitirmişti. Talip olmaması nedeniyle yine satılamadı.

Ecevit hükümeti Türkiye'nin en ağır ekonomik krizine yakalanmasıyla Telekom yine elde kaldı.

Derviş-Öksüz savaşı

Telekom'un hisse devir sözleşmesi imza töreni, Telekom'un özelleştirme ihalesinin de yapıldığı Halkbankası Genel Müdürlüğü'nde gerçekleşti.

Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'ın sözlerinin bir kısmını, Oger temsilcisi Hariri'ye Maliye Bakanı Unakıtan çevirdi.

Yıldırım da paranın sayılıp sayılmadığını sorunca, Unakıtan hemen Hazine Müsteşarı Çanakçı'ya paranın sayılıp sayılmadığını sordu. Çanakçı da 'Kuruşuna kadar saydık' diye espri yaptı.

Telekom'un devri, yine eylemlere sahne oldu. Türk Haber-Sen, Telekom'un devrini, Halkbankası Genel Müdürlüğü önünde protesto etti.

Hariri'den yatırım sözü

Saudi Oger Başkan Yardımcısı Muhammed Hariri de rekabet ortamında açık artırmayla yapılan ihaleyi kazanarak bu noktaya geldiklerini belirterek, hisse satış sözleşmesinin de tüm koşullarını yerine getirdiklerini aktardı. Hariri, Türkiye'nin güçlü hukuk sisteminin ve şeffaf ihale sürecinin gelinen noktaya katkı sağladığını atardı. Hariri, Telekom İtalya ile de Avea yönetiminde işbirliği içinde olacaklarını belirterek, 'Telekom'a ve Türkiye'ye yatırım yapma taahüdümüzün altını bir kez daha çiziyorum. İş planımızın öncelikli hedefi, TT yönetimine, çalışanların ve network sistemine yatırım yapmaktır' dedi.

Kriz nasıl aşıldı?

Türk Telekom'da devrin gecikmesine neden olan altyapı ile ilgili sorun Oger Telecom'un tüm şartları kabul etmesiyle aşılmıştı. Danıştay'ın getirdiği 'Sözleşme uzatılmazsa altyapı mülkiyeti devlete geçer' şartı Oger Telecom'u rahatsız etmişti. Ancak Oger yönetimi 21 yıllık işletme süresi boyunca elde edeceği geliri, bugüne kadar yaptığı masrafı göz önüne alarak şartı kabul etti. Ayrıca 21 yıl sonunda sözleşmenin uzatılması şansının olması da Oger'in ikna olmasına yardım etti. Hizmet binalarının dışında Oger'e devredilecek gayrimenkul bulunmuyor.