Bütçede sosyal güvenliğe ayrılan ödenekler bitti
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), 2005 bütçesine ilişkin önemli bir uyarıda bulundu. İlk 10 aylık uygulama sonuçlarına göre bütçede sosyal güvenlik kurumlarına ayrılan ödeneğin yüzde 90'ının harcandığına dikkat çeken TEPAV'ın Mali İzleme Ön Değerlendirme Raporu'nda, "Bu oran SSK'da yüzde 95'e ulaşmıştır. Sosyal güvenlik kurumlarının ödenek artışı yılbaşında yüzde 13 olarak öngörülmüşken, gerçekleşme yüzde 22.3 gibi yüksek bir oran olmuştur" denildi.
Ödenek aslında bitti
Kasım ayı için hazırlanan raporda bu artışın; başta sağlık harcamaları olmak
üzere bir kısım harcamalarını tahakkuk ettirmedikleri (Ödeneğin harcanması,
ancak harcama kalemlerine henüz yazılmaması) için daha düşük göründüğü tahmininde
bulunularak, Sağlık Bakanlığı verilerine göre sosyal güvenlik kuruluşlarının
bakanlık hastanelerine birikmiş 2 milyar YTL'lik borcu bulunduğuna dikkat çekildi.
Raporda yer alan verilere göre bu yıl için sosyal güvenlik kurumlarına 22 milyar
YTL'ye yakın cari transfer (harcamalarında kullanmak üzere Hazine kaynağı) aktarılacağı
öngörülürken, ilk 10 ayda bunun 19.8 milyar YTL'lik kısmı bitirildi. Buna 2
milyar YTL'lik tahakkuk etmemiş harcamalar da eklendiğinde, ödenekler aslında
tamamen bitmiş görünüyor.
FDF tutmayabilir
Raporda yılın ilk 8 ayındaki IMF'nin izlediği program tanımlı faiz dışı fazla
hedefinin ayrıntılarına da girilerek, bu verinin konsolide bütçe tarafının (21.1
milyar YTL) tuttuğu, ancak bütçe dışı kurumlar tarafının henüz sağlanamadığı
belirtildi. Toplam 4.5 milyar YTL'lik bütçe dışı kurumlar faiz dışı fazlasının
3.2 milyar YTL'sinin görülebildiğine dikkat çekilen raporda, 25.6 milyar YTL'lik
Ocak-Eylül hedefine ulaşabilmek için 1.3 milyar YTL'lik faiz dışı fazlaya ihtiyaç
bulunduğu anlatıldı. Ancak bu rakamın 511 milyon YTL düzeyinde bulunduğu ifade
edilen raporda, Eylül sonu konsolide kamu sektörü hedefinin programın altında
gerçekleşme riski bulunduğu belirtildi.
TEPAV'ın raporunda yer alan çeşitli eleştiriler ise şöyle sıralandı:
* Yılın son 6 ayında faiz dışı harcama eğilimleri, gelir kalemlerindeki tahsilat
eğilimlerinin üzerinde artıyor ve hedeflerin tutturulması riskli hale geliyor.
İlk 9 aydaki dengeye, Hazine'nin TMO'ya açtığı 1 milyar YTL'ye yaklaşan kredinin
nasıl yansıdığı belli değil.
* Gelir üzerinden alınan vergiler ortalama artış oranının anda kalırken, başta
ÖTV olmak üzere mal ve hizmetler üzerinden alınan vergilerin önemli bir kısmı
ortalama artışın üzerinde gerçekleşti. Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri
içindeki payı Ekim ayı sonunda artarak yüzde 70.9'a çıktı. Bir yıl önce aynı
dönemle karşılaştırıldığında pay yüzde 0.7 fazlalaştı.
* Toplam bütçe vergi gelirleri artışı, vergi dışı gelirlerdeki yüzde 28.9'luk
artıştan kaynaklandı. Çünkü TMSF'nin borçları karşılığında Hazine'ye yaptığı
ödemelerin gecikme faizleri de hesaplara girdi. Nakit esasına göre işleyen bütçe
sisteminde bu gelirlerin bütçeye yazılması tartışma konusudur.
referans