Yeni anayasanın yol haritası hazır

Nevin Bilgin

AK Parti yeni anayasa konusundaki önerilerini muhalefet partilerine götürmek üzere yaptığı alternatifli hazırlıklar netleşmeye başladı.

AK Parti, "yarı başkanlık " ve "partili cumhurbaşkanı" sistemleriyle parlamenter sistemin devamı olan ancak başkanın yürütmede daha etkin olacağı bir model üzerinde de çalışma yürütüyor. Diğer model ise TBMM Anayasa eski Komisyon Başkanı ve Cumhurbaşkanı'nın başdanışmanı Burhan Kuzu'nun gündeme getirdiği "Türk tipi başkanlık" modeli. Bu yapıda Amerika'daki gibi federal yapı modeli olmayacak.

BAŞKANLIK ÖNERİSİ

AK Parti'nin önerisi başkanın beşer yıllığına iki kez seçilmesini, başkanın devlet başkanı sıfatını alması ve yürütmenin başı olmasını, başkanın kanunları onaylaması ve gerekirse TBMM'ye geri göndermesini, Anayasa'ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açılabilmesini, TSK'nın başkomutanı olmasını, üst düzey kamu yöneticilerin başkanca atanmasını, bakanların, başkan tarafında Meclis dışından atanmasını ve görevden alınmasını, yeni milletvekillerinin bakan olmamasını, her bakanın başkana karşı sorumlu olmasını içeriyor. Başkanın ihtiyaç duyduğu konularda kararname çıkarabilmesinin de yer aldığı öneride, başkanın görevden alınmasının mümkün olmuyor. Yeni anayasada yargı bölümüne ilişkin düzenlemeler de olacak. Askeri ve sivil yargı ayrımı son bulacak. HSYK ikiye bölünecek ve üyeler Meclis tarafından seçilecek.

ORTAK ÇAĞRI

Meclis'te daha önce gerçekleştirilen anayasa çalışması için bir araya gelen ve Denge Denetleme Ağı adı altında örgütlenen 175 sivil toplum örgütü yeni anayasa konusunda yol haritası belirledi ve rapor hazırladı. Hazırlanan raporda yeni anayasanın vatandaşın bağrına basacağı bir anayasa olmasını istenirken, eşitlikçi, özgürlükçü ve sivil bir anayasa olması talebinde bulunuldu. Vatandaşın fikirlerinin alınması istenen raporda, anayasa yapım çalışmalarına dair anayasa gazetesi, radyosu gibi özel bir yayın oluşturulması istenirken, "Anayasayı hep bizden korkanlar yazdı, oysa anayasa hepimizin tanış olduğu demokratik ortamlarda yapılmalı ki meyvelerini yiyelim" denildi.

Katılımcı bir yol haritasıyla anayasanın yapılması istenen çağrıda şunlar kaydedildi: "Yol haritası bir arada yaşamanın kurallarının belirleneceği, herkesin eşit olarak oturduğu anayasa masasını ayakta tutan zemindir. Herkesi geleceğe sahip çıkmaya, zamanı ve kaynakları iyi kullanmaya, yepyeni bir anayasa yazma uğraşının bütün zorluklarına rağmen büyük bir şan olduğunun farkına varmaya davet eder. Sivil toplumun katkısıyla hazırlanıp resmi bir katılımcı anayasa yapım sürecinin tasarlanmasına ışık tutacak bir yol haritası adeta devlet ile vatandaş arasında yeni bir toplumsal sözleşmenin imzalanabileceğine dair bir ön güvence niteliğindedir."

UZLAŞI ARAYACAĞIZ

AK Parti'li Meclis Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya, yeni anayasa için olabildiğince kapsamlı bir uzlaşma arayacaklarını söyledi.Uzlaşma sağlanamaması halinde ise ortaya çıkaracakları teklif taslağını 330-335 milletvekilinin desteklenebileceğini vurgulayan İyimaya, AK Parti'nin yeni anayasa çalışmalarını başlatabilecek sayıya ulaştığına dikkati çekti. İyimaya, "Partimiz, olabildiğince katılım skalası geniş uzlaşma çabasına girer. Eğer bu sağlanamazsa defacto destek ortaya çıkabilir" dedi. Ahmet İyimaya, 1 Kasım'da yapılan seçimle yenidentek başına iktidara gelen AK Parti'nin, yeni anayasa için yeterli sandalye sayısına erişmek adına 'siyasi ahlaka aykırı' bir yöntem izlemeyeceğini belirterek, "Kabul yeter sayısını görmedikçe 'Meclis'e anayasa değişiklik teklifi verme konusuna ihtiyatlı yaklaşıyorum. Bunu yapacağımızı sanmıyorum" dedi.

ÖNCELİĞİMİZ SİVİL ANAYASA

Parti olarak önceliklerinin anayasa olduğunu vurgulayan İyimaya, "AK Parti olarak önceliğimiz; içeriğinde uzlaşılmış, standartları yüksek, merkezine insanın oturduğu sivil bir anayasadır. Ancak başkanlık sisteminin süreçteki gelişmeler içerisinde konsensüse mazhar olabileceğini düşünüyorum" dedi. İyimaya, başkanlık sistemi tartışmalarıyla ilgili olarak ise "AK Parti'nin başkanlık sistemi tercihi, kişileri ön plana çıkarmayacak. Sistemin bir rejim değişikliği anlamını taşıdığı yönündeki söylemi, bilim ve gerçeklerle bağdaşmaz buluyoruz. Yeni anayasanın yapılması seçeneğinde, kabul sayısının 366'nın üzerinde olmasında dahi referandumun zorunlu olduğunu düşünüyorum" diye konuştu.