DAEŞ'le mücadele eden tek ülke Türkiye

Türkiye 1 Kasım seçimlerinden çıkan istikrarın ve güçlü hükümetin ekonomik sonuçlarını göremeden komşu ülkelerde yaşanan iç savaşın etkisine girdi. Rusya ile yaşadığımız uçak krizi, Musul'a gönderilen Türk taburu, Bayırbucak Türkmenlerinin uğradığı katliam, DAEŞ terörü, alternatif enerji tartışmaları siyasi gündemin önüne geçti. Peki Türkiye bölgede yaşanan bu olağanüstü gelişmelerden nasıl etkilenecek? Her gün daha da karmaşıklaşan Ortadoğu'daki kaos ortamını, yıllardır bölgeyi yakından takip eden ve önemli yayınlara imzasını atmış Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE) Başkan Yardımcısı Doç. Mehmet Şahin'e sorduk.

Rusya, haksız olmasına rağmen uçak krizini neden tırmandırmaya çalışıyor?

Rusya'nın bu krizi tırmandırmasının birkaç sebebi var. 1 Ocak 2016 itibariyle Suriye'de geçiş noktasında bir anlaşmaya varılmıştı. Esed'in elini güçlendirmeye çalışan bir Rusya ile karşı karşıyayız. Türkiye'nin bu tepkiyi vereceğini hesaplayamamış olabilir. Düşünün Gürcistan'da operasyon yapıyorsunuz, Ukrayna'yı karıştırıyorsunuz, Kırım'ı işgal ediyorsunuz. Tüm dünyada etkinizi arttırmaya çalışırken, en güçlü olduğunuzu iddia ettiğiniz dönemde Türkiye gelip uçağınızı düşürüyor. Rusya'nın bunu kolay hazmetmesi çok zor. Rusya bu imaj kaybını ortadan kaldırmak için Rus milliyetçiliğine oynuyor.

Türkiye henüz kozlarını oynamış değil. Bu durumdan kim zararlı çıkar?

İki taraf da zararlı çıkar. Ancak daha çok satan taraf durumunda olan Rusya. Doğalgaz ihtiyacımızın yüzde 54'ünü Rusya'dan karşılıyoruz. Türkiye'nin Rusya'ya 5,5 milyar dolar ihracatı var. Arada büyük fark var. Ekonomik kriz içinde olan Rusya'nın Türkiye'den aldığı doğalgazın parasına ihtiyacı var. Mesela yapımı Rus firma tarafından üstlenilen Akkuyu nükleer santrali var. Sonuç olarak ekonomik restleşmeden zararlı çıkan taraf Rusya'dır.

Rusya bu krizde doğalgazı bir silah olarak kullanır mı?

Rusya, Ukrayna ile sorun yaşadığında doğalgazı silah olarak kullanmıştı. Türkiye'ye aynısını yaparsa gaz alanlar artık Rusya'yı güvenilir bir ülke olarak görmeyecektir. Bir savaş durumu olmadığı sürece Rusya Türkiye'nin doğalgazını kesemez. Şu anda imparatorluk geçmişi olan bir devlet değil ergen bir ülke gibi davranıyor.

Rusya'nın "Türkiye DAEŞ'ten petrol alıyor" yalanı destek buldu mu?

Türkiye'nin DAEŞ'ten petrol alıyor söylemi büyük bir yalan. Bunu Rusya dahil bütün dünya biliyor. Suriye'de petrol daha çok Rakka bölgesinden çıkıyor. Bu petrol Türkiye'ye iki yolla gelebilir. Birincisi PYD'nin etkili olduğu yoldan getirilmesi gerekiyor. İkinci Batıdan getirilmesi gerekiyor. Bu da mümkün değil. Bir de bunu Türkiye'ye getirmek için kilometrelerce tanker dizmeniz gerekiyor. Bölgedeki en küçük ayrıntıyı uydudan gözlemleyen Rusya'nın bu hareketliliği görmemesi mümkün mü?

Bütün dünya karşı ama DAEŞ gücünü giderek artırıyor. Bunda çelişki yok mu?

Türkiye dışında samimi olarak DAEŞ'e karşı mücadele eden bir ülke göremezsiniz. İran ve Rusya dahil 60 ülke DAEŞ ile savaştığını iddia ediyor. Hepsi bir araya geliyor ama DAEŞ her gün daha da güçleniyor. Bu ülkelerin DAEŞ ile mücadele ettiğine inanmıyorum. Ortadoğu'da etkili olmak için bir araç olarak kullanıyorlar. İran DAEŞ'i kullanarak Irak'ın büyük bir bölümünü işgal etti. Kendine bağlı milisleri kullanarak Irak'ı Bağdat'ı kontrolü altına aldı. Irak'tan DAEŞ'i temizlemek kolay olacaktır. Fakat İran'ı nasıl temizleyeceksiniz.

Irak merkezi yönetimi Musul'daki Türk askerinden neden rahatsız?

Türkiye'nin Musul'daki askeri varlığı Bağdat'ın bilgisi dahilindedir. Bağdat yönetiminin bugün yaptığı açıklamayı doğrudan İran'ın açıklaması olarak görebilirsiniz. Çünkü Türkiye DAEŞ ile mücadelede samimiyetini ortaya koydu. Askeri varlığı ile cesaretini ve kararlılığını gösterdi. İran'ın oyunu bozuldu.

Terör yeniden başladı. Neden?

Bölgemizde çözüm sürecinin başarıya ulaşmasından rahatsız olacak tek ülke var o da İran. O açıdan PKK ve PYD ile sıkı bir işbirliği içine girdi. PYD ile Esed rejimi ortaklığını sağlayarak Türkiye'yi cezalandırmak istiyor. Barzani'yi Türkiye'den uzaklaştırmak istiyorlar. Ancak Barzani'nin Türkiye ziyareti ile bunun mümkün olmadığını gördüler.

İRAN ÇIKAR PEŞİNDE

Rusya ve İran için Suriye neden bu kadar önemli?

İran güvenliğini Akdeniz'den başlatıyor. Bu hattın adı "direniş hattı". Ortadoğu'daki Müslümanları etkilemek için bu hattın batı ve İsrail karşıtı olduğunu iddia ettiler. Bu bir dönem etkili oldu. Bu hat şimdi Müslümanları öldürmek için kullanılıyor. Hizbullah bugün Suriye rejimine destek veriyor. Suriye rejimi de Müslümanları öldürüyor. İran sadece kendi çıkarını korumak peşinde. İslam Cumhuriyeti deniliyor ama karşımızda bir ulus devleti var. Kendi ulusal çıkarlarının peşinde koşan bir İran devleti ile karşı karşıyayız.

TÜRKİYE İÇİN ERBİL ÖNEMLİ

Türkiye bu oyunu bozabilir mi?

İran Türkiye'yi Ortadoğu'dan uzaklaştırmaya çalışıyor. Türkiye'nin Erbil ile iyi ilişki kurmasından rahatsız. Türkiye'nin yapması gereken şu; 5-6 aydır yaptığı gibi hiçbir terör örgütüne müsamaha göstermediğini ortaya koymalı. Ama sivil halka "ben sizin için varım" mesajını vermeli. Erbil ile ilişkilerini güçlendirmeli ve "Kürtlerle bir sorununun olmadığı" mesajını vermeli.