'Maksadı aşan' görevden alma
Başbakanlık, Atatürk Araştırma Merkezi (ATAM) Başkanı Prof. Dr. Mehmet Saray'ı yaş haddinden emekli olmasına az bir süre kala, 'devlet ricalinin katıldığı törenlerde maksadı aşan konuşmalar yapmasını' gerekçe göstererek görevden aldı. Kararı 'siyasi' olarak niteleyen Saray, yargıya başvurusundan olumlu sonuç çıkmayınca ATAM'a veda etti.
Radikal'e konuşan Mehmet Saray, 1 Kasım 2004'te üçlü kararnameyle ATAM'a başkan olarak atandığını hatırlattı. Görevde bulunduğu sürede ATAM tarafından 72 kitap basıldığını, altısının da basım aşamasında olduğunu ifade eden Saray, 39 üniversitede de Atatürkçülük ve irtica konusunda konferanslar verdiğini söyledi. Saray'a 1 Kasım 2006'da görev süresinin dolmasının ardından sürenin yeniden uzatılmasının uygun görülmediği Başbakanlık Müsteşarı Ömer Dinçer'in imzasıyla bildirildi. 5 Mart 2007'de 65 yaşını dolduracak olması da gerekçelerden biri olarak gösterilen Saray, Başbakanlığa 'üniversite hocası' olduğunu hatırlatarak ilgili yasada profesörlerin 67 yaşını doldurunca emekli olacaklarının açık olarak yazıldığını ifade etti. Saray, "65 yaşta emeklilik Başbakanlığın özel yorumu. Makam yetkisini aştı" diye konuştu. Saray, Başbakanlığa 5-9 Mart 2007'de 6. Uluslararası Atatürk Kongresi'nin yapılacağını hatırlatarak, görev süresinin kongreye kadar uzatılması istedi. Ancak bu istek kabul edilmezken, kongre 10-16 Kasım 2007'ye ertelendi. Başbakanlık, Mehmet Saray'ın görevden alınma gerekçeleri arasında üniversitelerde verdiği konferansları ve 'özellikle devlet ricalinin katıldığı törenlerde maksadı aşan konuşmalar yapmasını' da gösterdi.
Saray'ın kızdıran konuşması
Mehmet Saray, 'devlet ricali önündeki' tek konuşmasını 15 Mayıs 2006'da MEB Şûra Salonu'nda Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Meclis Başkanı Bülent Arınç ve dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök'ün de katıldığı 'Doğumunun 125. Yılında Mustafa Kemal Atatürk Uluslararası Sempozyumu'nda yaptığını söyledi. Saray, konuşmasında özetle şunları vurgulamıştı:
"Hükümetler ilköğretim yasasını uygulamaktan adım adım uzaklaşmışlardır. Anadolu'da veliler özellikle kız çocuklarını okula göndermemeye başladılar. Buna rağmen yöneticilerimiz son derece lakayt davrandılar. Bilindiği gibi yasalar bir erkeğin bir kadınla evlenmesine izin verir. Fakat mecburi eğitim yasalarında olduğu gibi evlenme yasasının uygulanmasında da aymazlık yaşanmakta ve yasalar çiğnenmektedir. Okutulmayan genç kızlar babaları yaşında insanlara mal gibi satılmaktadır. Bu gerçeğe rağmen nasıl oluyor da bazı insanlar çok kadınla yaşayabiliyor? Durum bu iken bu ülkede yasalar niçin uygulanmıyor? Yasa uygulayıcılarımız bu duruma nasıl seyirci kalabiliyor?"