Maliye, beyanda bulunmayan 2.9 milyon evsahibinin peşinde
Türkiye genelinde inceleme başlatan Maliye Bakanlığı, kiralamaya hazır 3.8 milyon konuttan ancak 857 bininin beyan edildiğini tespit etti. İllerin yarısında ise ortalama kira, beyan sınırının altında kaldı.
Türkiye genelinde kiralamaya hazır durumda bulunan 3.8 milyon adet konuttan sadece 857 bininin Gelir Vergisi beyannamesi verdiği belirlendi. Bu durumda kiraya verilen evlerin yüzde 75'inin Gelir Vergisi ödenmiyor.
Maliye Bakanlığı'na bağlı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü, Türkiye çapındaki konutlarla ilgili bir inceleme yaparak, kira geliri vergisinin potansiyelini ortaya koydu. Çalışma bütün vergi dairesi başkanlıkları ile defterdarlıklara da gönderildi. 1 Mart tarihinde başlayan Gelir Vergisi beyan döneminde "kiraya verilebilecek evlerin" potansiyelinin belirlenmesi ile vergi dairesi başkanlıklarının denetimlerine yardımcı olunması hedeflendi.
Maliye'nin tespitlerine göre Türkiye genelinde 17 milyon konut var. Bunun yüzde 75'i yani 12.75 milyonu ikamet amaçlı kullanılıyor. Konut dışındaki yüzde 12'lik bölüm, hem ikamet hem de işyeri olarak kullanılıyor. Yani evin bir odası ayrılarak örneğin yazıhane ya da muayehane yapılmış. Yüzde 6'sı ticari olarak, yüzde 2'lik bir kesim de sanayi kesiminin kullanımında. Yüzde yarım civarı resmi dairelerden, kalan bölüm de depo gibi sınıflandırılamayan konutlardan oluşuyor. Yetkililer, çalışmada kiraya verilebilecek konutların tespit edilmeye çalışıldığını belirterek, işyeri olarak kullanılan konutlardan zaten stopaj kesintisi yapıldığını, beyanname için hedef kitlenin bunlar olmadığını dile getirdiler.
Maliye, potansiyel kira geliri mükelleflerini bulmak için önce hane halkının yüzde 24'ünün kirada oturduğunu tespit etti. Buna karşılık "kaç konut için kira geliri beyannamesi veriliyor?" sorusunun yanıtını aradıklarını söyleyen yetkililer, yüzde 24'lük hane halkına karşılık verilen beyannamelerin potansiyeli karşılamadığını dile getirdiler. 3 milyon 800 bin konuttan 857 bininin beyan edildiğini, kalan 2.9 milyon konut için beyanda bulunulmadığını tespit eden Maliye, bunun üzerine illerdeki ortalama kiralara baktı.
Ortalama kiralara bakıldığında ise bir başka ilginç durumla karşı karşıya kalındı. İllerin yarısında yani 42 ilde "ortalama kira"nın beyan sınırının altında kaldığı tespit edildi. Kira gelirinde yasal istisna sınırı yıllık 2 bin 200 YTL. Aylık kira bu durumda 160 YTL'ye geliyor. Yani eğer bir ev aylık 160 YTL'ye kiraya verilmişse ev sahibi Maliye'ye herhangi bir gelir beyanında bulunmuyor. Maliye yetkilileri, beyan dışında kalmış konutların ne kadarının bu istisna sınırının altında kaldığının ise ayrı bir çalışma gerektirdiğini söylediler.
Beyanda İstanbul birinci
Yine aynı çalışmada kira geliri beyan eden illerin durumu da ortaya çıkarıldı. Yüzde 41.5'le İstanbul ilk sırada, yüzde 32 ile Ankara ikinci, yüzde 30'la Bartın üçüncü sırada yer aldı. Sıralama; Eskişehir yüzde 29, Denizli yüzde 27, Muğla yüzde 25, Antalya yüzde 24, Balıkesir yüzde 23, İzmir yüzde 23, Zonguldak ve Çanakkale de yüzde 22 olarak devam etti. En düşükler sıralamasında ise Bitlis yüzde 0.3 ile en son sırada yer aldı. Sıralamada diğer düşük iller ise Ağrı yüzde 1.2, Adıyaman yüzde 1.3, Batman yüzde 1.3, Şanlıurfa yüzde 1.7, Mardin yüzde 1.7, Şırnak yüzde 2.2, Diyarbakır yüzde 2.5, Osmaniye yüzde 2.6, Muş yüzde 2.7, Bingöl yüzde 3.2 ve Yozgat da yüzde 4.2 oldu.
Eksik beyana ceza
Kira geliri elde edenler, beyannamelerini 15 Mart 2007 tarihine kadar verebilecekler. İlk taksit ödemesi 31 Mart, ikinci taksit ödemesi de 31 Temmuz 2007 tarihi akşamına kadar yapılabilecek. Eğer elde edilen kira geliri yıllık 2 bin 200 YTL'nin altındaysa beyanname verilmesine gerek yok. Bu miktarı aşıyorsa; diyelim ki 10 bin YTL'lik kira geliri elde edilmişse, yine 2 bin 200 YTL'lik kısım beyan edilecek gelirden düşülebilecek. 7 bin YTL'ye kadar yüzde 15, 18 bin YTL'ye kadar yüzde 20, 40 bin YTL'ye kadar yüzde 27 ve 40 bin YTL'den fazlası için de yüzde 35 vergi ödenecek.
Eksik beyanda bulunulursa ya da kira geliri hiç beyan edilmezse 2 bin 200 YTL'lik istisnadan yararlanılamayacak. Beyan edilmesi gereken kira gelirinin bildirilmemesi halinde, mükellef adına iki kat 1'inci derece usulsüzlük cezası kesilecek ve gelir takdir komisyonunca takdir edilecek. Takdir edilen gelir üzerinden, Gelir Vergisi ile vergi ziyaı cezası hesaplanıp ayrıca gecikilen her ay için gecikme faizi talep edilecek. Kira gelirlerinin nasıl beyan edileceğine ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı'nın internet sitesinde ayrıntılı bir rehber bulunuyor.
Kim ne kadar gelir vergisi ödeyecek
* Gelir Vergisi beyan dönemi 1 Mart'ta başladı.
* Beyannameler 15 Mart 2007 tarihine kadar verilebilecek.
* İlk taksit 31 Mart, ikinci taksit ödemesi de 31 Temmuz 2007 akşamına kadar yapılabilecek.
* Elde edilen kira geliri yıllık 2 bin 200 YTL'nin altındaysa beyanname verilmesine gerek yok.
* Bu miktarı aşıyorsa; 2 bin 200 YTL'lik kısım beyan edilecek gelirden düşülebilecek.
* 7 bin YTL'ye kadar yüzde 15, 18 bin YTL'ye kadar yüzde 20, 40 bin YTL'ye kadar yüzde 27 ve 40 bin YTL'den fazlası için de yüzde 35 vergi ödenecek.
* Beyan edilmesi gereken kira gelirinin bildirilmemesi halinde, mükellef adına iki kat 1'inci derece usulsüzlük cezası kesilecek.