Ticrate Bakanı: Hal Yasası'yla üreticinin yükünü alırız
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, çalışmaları sona yaklaşan 'Hal Yasası'nın yükü üreticinin sırtından alacağını söyledi. Komisyoncuları de sisteme dahil ederek herkesin mutlu alacağı bir düzenleme yapacaklarını ifade eden Pekcan, "Bu sistem gerçek anlamda yürürse fiyatların düşmemesi imkansız" diye konuştu
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan; göreve geldiğinden bu yana İstanbul'da ilk kez ekonomi basınının karşısına çıktı. Yaklaşık 1,5 saat süren sohbet toplantısında Bakan Pekcan'a kırka yakın soru yöneltildi. Daha önceki sohbet toplantılarında Ticaret Bakanı'yla ağırlıklı olarak ihracat, ithalat, cari denge, ticaret savaşları ve yeni pazarları konuşurduk. Bu sefer öyle olmadı. Pekcan'a yöneltilen soruların tamamına yakını aylardır vatandaşın bir numaralı gündemi olan zamlar ve spekülatif fiyat artışlarıyla ilgili oldu
KANTARIN TOPUZU KAÇMADAN
Herkesin umut bağladığı 'Hal Yasası' ve çarşı-pazar denetimlerine ilişkin çalışmaları anlatan Pekcan, serbest piyasa ekonomisi anlayışıyla yoluna devam eden Türkiye için rekabetçi, şeffaf, üretici ile tüketicinin birlikte korunduğu bir yapıyı tesis etmeye çalıştıklarını anlatmaya çalıştı. Tüketiciden gelen şikayetlerin arttığına dikkat çeken Pekcan; bakanlık müfettişlerinin ve zabıtaların yaptığı denetimlerin 'polisiye tedbir' olarak sunulmasından duyduğu rahatsızlığı da belli etti. Gıda fiyatlarında yoğunlaşan aşırı zamların tarladan sofraya uzanan tedarik zincirinde fiyatların 5-6 katına çıkarılmasının normal olmadığını belirten Pekcan, bütün kesimlerin katılımıyla çalışmalarını sürdürdükleri 'Hal Yasası'ndan umutlu.
KOMİSYONCUYU DIŞLAMIYORUZ
Geniş katılımlı bir çalışma yaptıklarını anlatan Pekcan, "Bizim amacımız üretici
bölgesi halleri ve tüketici bölgesi halleri yapmak ve üretici birliklerini güçlendirmek.
Şu anda öyle bir algı var ki komisyoncuları hep ortadan kaldırıyormuşsunuz.
En büyük sıkıntı budur. Önümüze bu geliyor. 3 bin 700 tane komisyoncu var. Ama
biz onları sistemin dışına itme niyetinde değiliz, daha çok sistemin içine alma
ve herkesi kayıt altına alma gayreti içindeyiz" dedi. Mevcut sistemde bütün
yükün üreticinin sırtında olduğunu ve tüketicinin de pahalı tüketmek durumunda
kaldığı yönündeki eleştirilerin haklı olduğuna belirten Pekcan, şöyle devam
etti: "Üretici kaç ton verdiğini bilmiyor. Satıp satacağını bilmiyor. Zayiat
oranını bilmiyor. Hiçbir şey bilmiyor. Bütün yük üreticinin omuzunda. Bu ülkede
kim üretici olmak ister bu şartlarda? Biz ne yapmak istiyoruz? Üretici birliklerini
güçlendirelim. Komisyoncular isterlerse üretici birliklerinde yer alsınlar,
isterlerse tüccar olsunlar. Aldığı malın fiyatını biz hesaptan alalım fiyatını
bilsin. Karı da zararı da tüccarda olsun."
FİYATLARIN DÜŞMEMESİ İMKANSIZ
Hal yasasında ambalaj standardı ve soğuk zincir mecburiyetinin de olduğunu anlatan Pekcan, hem üretici bölgelerinde hem de nakliyede bununla ilgili bütün çalışmaların hazır olduğunu kaydetti ve şöyle devam etti: "Hal rüsumunu kaldıracağız. Profesyonel yönetici getireceğiz. Halde beyaz et de satılsın, kırmızı et de. Su ürünleri, sebze-meyve ve çiçek re satılsın. Yani pırıl pırıl bir sistem olsun istiyoruz. İki tane pilot projeyi devreye alıp herkesi mutlu mesut üretici olmaya teşvik etmek istiyoruz Bu sistem gerçek anlamda yürürse fiyatların düşmemesi imkansız."
30 TANE ÜRETİCİ HALİ KURULACAK
Üretici bölgesi hallerini üreticiye yakın yerlerde kurulacağının bilgisini de veren Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, "Bu hallerde toplama yapılacak, ayıklama yapılacak, tasnifleme yapılacak, ambalajlama yapılacak. Sonra da tüketiciye ulaşacak bu ürünler. İstanbul, İzmir ve Ankara başta olmak üzere Türkiye genelinde 30 tane halin yeteceğini düşünüyoruz. Bunların biri Avrupa biri de Asya yakasında olma üzere ikisi İstanbul'da olacak. Hallerde soğuk zincir olacak. Hatta şimdiden marketler bazı ürünlerde söylenmeye başladı. Çok iyi olacak. Çünkü vatandaş Perşembe pazarına gider gibi buralardan alış veriş yapabilecek. Sistem ancak böyle dengelenmiş olur" dedi.
TÜKETİCİYİ KİM KANDIRIYOR?
Bakanlık olarak piyasa gözetiminin yanısıra sıkı bir denetim mekanizması da
geliştirdiklerini belirten Pekcan, ALO 175 ve ALO 171 gibi şikayet hatlarına
ve yine bakanlığın kurduğu mobil uygulama sistemine gelen şikayetlerin sıkıca
takip ettiklerini belirtti. Pekcan, "Kesebildiğimiz ceza ürün başına 70 bin
lira. Bizim bunu Reklam Kurulu'nda 10 katına çıkarma yetkimiz var. Bir taraftan
da serbest piyasaya da müdahale algısı var. Dengeyi kurmaya çalışıyoruz" dedi.
Kur fırsatçılığı cezasız mı kalacak?
Bebek maması ürün fiyatlarını geçtiğimiz yıl Eylül ayında avro/TL seviyesini
7,15 liradan hesaplayarak zam yapan firmaların, avro/TL 6 liranın altına indiği
halde eski fiyatlardan satış yapmaya devam ettiğini hatırlatmamız üzerine bakan
şunları söyledi: "Bu fiyatlar böyle kalmayacak. Onun da biz tedbirini alıyoruz.
Bir de bu bütün Türkiye'nin bir şeyi ve bugüne kadar yapılmamış bir sistemi
yeniden oturtuyoruz. Bunu da öyle görmek lazım."
Gramajla oynama arttı
Kozmetik, temizlik, bebek maması gibi ithal ürünlerdeki aşırı fiyat artışlarının
kurlar aşağı indiği halde devam ettiğine ilişkin sorular da yönelttik Bakan
Pekcan'a. Bu konudaki tüketici şikayetlerine hak verdiğini anlatan Pekcan, şunları
kaydetti: "İthalat noktasında ürün nihai ürün olduğu zaman fiyat artışlarını
görebilirsiniz ama hammadde ya da ara ürün olduğu zaman zor. Artık zaten tek
bir bakanlık olduğumuz için biz toplantıları ithalatla, tüketiciyle, ticaretle
aynı masada yapıyoruz. İlk denetimlerde elimizde veri yoktu. Fiyat artışı var
da referans yoktu. Şimdi yönetici zemin oluşmuş durumda. Ve artık bunları süreklilik
sağlıyoruz denetimlerde. 1.825 üründe gramaj oyunu tespit ettik. Çok yapıyorlar
bu gramajlarla oynama arttı gibi.
Hal Kayıt Sistemi uygulamasının önemine de dikkat çeken Pekcan, eldeki teknolojik
imkanların her tüketiciye denetleyici olma imkanı sunduğunu ifade etti. Pekcan,
şu bilgileri paylaştı: "Akıllı telefonlara indirilebilen bu uygulama sayesinde
üreticiden çıkan fiyat, birinci aracı, ikinci aracı ve son aldığınız marketteki
fiyatını görebiliyorsunuz. Onu da satın alanlar karekod okutarak onu görebiliyorlar.
Bütün hallerde il ticaret müdürlüklerimizle bunun tespitini yapıyoruz. Artık
haftalık fiyat artışını görüyoruz. İnşallah her şeyi online haline getirebilirsek
günlük de göreceğiz. Marketlerde ve hallerde haftalık fiyat artışlarını tespit
edebiliyoruz ve müdahale edebiliyoruz. Mobil uygulamadan gelen şikayetlerin
yüzde 56'sı gıda, yüzde 9'u deterjan, yüzde 8'i de bebek ürünleriyle ilgili.
Herkes kendi kendinin müfettişi zaten. Kızıyorsa takipçisi olacak."
Bundan böyle çift sistemli hesaplama
İhracat rakamlarının çok iyi gittiğini belirten Ticaret Bakanı Pekcan, dış ticaret
verilerini bundan böyle hem özel hem de genel ticaret sistemiyle hesaplayacaklarını
söyledi. Pekcan, "Dünyada ihracat verileri iki sistemle değerlendiriliyor. ABD,
Kanada, Rusya, Çin, Hindistan, İngiltere gibi birçok ülke Genel Ticaret Sistemini
(GTS) kullanıyor. Biz bunu TÜİK'le de konuştuk. TÜİK Genel Ticaret Sistemlerini
2013'den itibaren tutuyormuş. Bundan böyle hem özel ticaret sistemini, hem de
genel ticaret sistemini göreceğiz. Esasında birini vermemiz yeterli ama geçmişe
yönelik istatistiğin de takip edilebilmesi açısından önemli. Çok değişiklik
yok aslında ama gerçek veri o. Toplam dış ticaret verisinde 1 milyar 240 milyon
dolar gibi fark ediyor. Pazartesi açıklayacağız. İhracat çok iyi gidiyoruz"
değerlendirmesinde bulundu.
İbrahim Acar