Bir dal sigaranın enflasyona etkisi 1 puan

Yeni yılın ilk enflasyon grafiği belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), verilerine göre, tüketici enflasyonu ocakta aylık yüzde 1,35 arttı, yıllık enflasyon yüzde 12,15'e çıktı. Her yıl olduğu gibi bu sene de TÜİK, enflasyon sepetinin ağırlık oranlarını değiştirdi. 2020 yılı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamalarında uluslararası karşılaştırmaların yapılabilmesi için 418 madde ile 897 madde çeşidi kapsanmaya başlandı. Her ay 28 bin 19 iş yeri ve 4 bin 274 konuttan 553 bin 64 fiyat derlenecek. Buna göre söz konusu ağırlıklar gıda ve alkolsüz içecekler için yüzde 22,77 alkollü içecekler ve tütün için yüzde 6,06 giyim ve ayakkabı için yüzde 6,96, konut için yüzde 14,34 ev eşyası için yüzde 7,77 sağlık için yüzde 2,8 ulaştırma için yüzde 15,62, haberleşme için yüzde 3,8, eğlence ve kültür için yüzde 3,26 eğitim için yüzde 2,58 lokanta ve oteller için yüzde 8,67 çeşitli mal ve hizmetler için yüzde 5,37 oldu. En çok dikkat çeken ise tütün veya sigara da oldu. 2017 yılında sigaranın enflasyon sepetindeki ağırlığı yüzde 5,48 olarak gerçekleşmişti. Geçen yıl bu gruba yapılan zamlarla birlikte sigaranın fiyatı 1 yılda yaklaşık yüzde 44,1 arttı. Paket fiyatının satış ortalaması ise 2019 yılında 11.25 TL'den 16.21 liraya çıktı. Böylece 2019 zamlarına zemin hazırlanmış oldu. 2017 yılından sonra 2018'de sigaranın sepetteki ağırlığı yüzde 4,78'e 2019'da da 3,87'ye kadar düştü. Geçen yıl zamların bitmesiyle birlikte 2020'de sigaranın sepet ağırlığı 2017 yılının da üzerine çıkarak yüzde 5,71'e ulaştı. Böylece şu anki verilerle enflasyona sadece sigara yüzde 1,70 puanlık etki yaptı. Eğer sigaranın sepetteki 2020 ağırlığı 2019 yılında uygulansaydı, 2,52 puanlık etkiyi de beraberinde getirecekti. O da 12,65'e denk gelecekti. Sigaraya yapılan büyük zamların böylece enflasyona etkisi düşürüldüğü ortaya çıktı.

Yeni uygulama ocak ayı itibarıyla devreye girdi. TÜFE kapsamında fiyat derleme periyodu, fiyat hareketliliği yüksek ürünlerde daha sık aralıklarla yapılıyor. Fiyat hareketliliğini daha iyi yakalayabilmek için ayda bir defa gerçekleştirilen fiyatların derleme sıklığı ikiye çıkarıldı. Böylelikle aylık 545 bin olan fiyat sayısı yaklaşık 553 bine ulaştı. Fiyatların derlenme sıklığı, ayda 2 kez, 4 kez ve günlük olmak üzere farklılık gösteriyor. Söz konusu periyotlar, ay içinde meydana gelebilecek fiyat farklılaşmasının yakalanabilmesi amacıyla taze sebze ve meyve, tüp gaz, LPG, futbol maçına giriş ücreti ile seçilmiş gıda ürünlerinde haftada 1 kez, ayda 4 defa olarak belirlendi. Sigaralar, benzin-mazot, altın fiyatlarında günlük, bunların dışında kalan diğer tüm madde çeşitlerinde ayda iki kez derleme yapılacak. Dana, kuzu, tavuk etleri, süt, yoğurt, beyaz peynir, yumurta, margarin, ay çiçek yağı, zeytin, toz şeker, çay, taze meyve ve sebzelerin fiyatları da ayda 4 kez derlenecek.

'BU GİDİŞLE TÜİK GIDAYI DA SEPETTEN ÇIKARACAK'

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, TÜİK'in enflasyon hesaplama paketinde gıda, konut ve ulaştırma ile giyimin ağırlıklarının düşürüldüğünü belirterek "TÜİK, 'eğer enflasyon normal şartlarda düşürülemiyorsa o zaman vatandaşı etkileyen ana grupların dağılımını düşürelim' demiş. Böyle giderse gıdayı enflasyon paketinden çıkarabilirler" dedi. Erdoğdu şöyle devam etti: "2019 yılı Eylül ve Ekim aylarında baz etkisi sayesinde tek haneye gerileyen ve hükümet tarafından enflasyonda gerileme olarak sunulan enflasyon rakamları, Kasım 2019'da baz etkisinin ortadan kalmasıyla yeniden çift hanelere çıktı ve yükselme eğilimine girdi. Endekste kapsanan 418 maddeden 268'inin ortalama fiyatının artış göstermesi, pahalılıkta artış eğiliminin güçlendiğinin temel göstergelerinden biri. Beklentileri aşan enflasyon rakamları, pahalılıkta artışın durdurulamadığını açıkça ortaya koyuyor." Erdoğdu "Hani faiz düşünce enflasyon da düşüyordu? 'Faiz düşerse, enflasyon düşer' söyleminin ekonomide hiçbir karşılığı yoktur. En basit ifadeyle faiz, neden değil sonuçtur. Ayrıca faiz de, enflasyon da düşse, reel geliri arttırmadan ekonomide çarkların çalışması mümkün değil" diye konuştu.

'HÜKÜMET DÜŞÜRMEYE KARARLI'

"İktidarın enflasyonu düşürme formülü bu ay belli oldu. Enflasyon düşmüyorsa vatandaşı etkileyen ana grupların dağılımını düşürüyorlar" diyen Erdoğdu şunları söyledi: "Hükümet enflasyonu düşürmekte kararlı. Ama bunu hayatı ucuzlatarak değil, halkın en fazla tükettiği mal ve hizmetlerin ağırlığını azaltarak yapmakta kararlılar. Onlar için halkın yaşadığı pahalılık ve vatandaşın refah seviyesi önemli değil. Rakamlarla oynayarak halka açıkça yalan söylüyorlar. Bunun için de devletin resmi kurumunu alet ediyorlar. İnsanlar hayatta kalma mücadelesi verirken, insanlarla adeta alay edercesine enflasyon paketinde vatandaşın en çok tükettiği kalemlerin ağırlığını düşürüyorlar. Oysa vatandaş, geçen yıl Ocak ayında 100 TL'ye aldığı ürünü bu yılın Ocak ayında 108 liraya alıyorsa enflasyonun yüzde 8 olacağını, ama aynı ürünü bu yıl 150 liraya alıyorsa yaşadığı enflasyonun yüzde 50 olduğunu yaşayarak biliyor."

ALİ YILDIRIM