Yasa çıkmadan memur olan şanslı
Gülçin Üstün
Yeni sosyal güvenlik yasası emekli aylıklarında azalma, prim gününde artış gibi yönleriyle eleştirilirken yasadan önce devlet memurluğuna başlamış olanlar bu maddelerden etkilenmeyecek
TBMM'de Sosyal Güvenlik Reforumu'na ilişkin çalışmalar sürerken işçiden esnafa memurdan emekliye kadar pek çok kesim kazanılmış haklarını kaybetme endişesi yaşıyor. Çalışanların kafasında en çok soru işaretine neden olan konuların başında emelilik yer alıyor. Birçok sigortalı, aylıklarının düşmemesi için yasa yürürlüğe girmeden önce emekli olup olmaması gerektiğini merak ediyor.
Sosyal Güvenlik Reformu'na ilişkin merak edilen bazı sorular ve yanıtları şöyle:
Bir devlet okulunda müdür yardımcısı olarak çalışıyorum. Emekliliği hak etmiş durumdayım, ancak görevime devam etmek istiyorum. Yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra emekliye ayrılırsam emekli aylığım düşer mi?
- Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası'nda değişiklik öngören tasarı, daha önce Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 5510 sayılı yasadan farklı düzenlemeler içeriyor. Tasarıya göre, halen kamuda memur olarak çalışanlar reformun emekliliğe ilişkin düzenlemelerinden etkilenmeyecek. Buna göre, şu anda memuriyeti sürenler emekliliğe hak kazanmış olsun ya da olmasın reformun aylık bağlama oranlarının düşmesi, güncelleme katsayısında gelişmişlik payının azalması gibi aylıklarını azaltacak hükümlerinden etkilenmeyecek. Bu durumdaki sigortalıların tüm emeklilik işlemleri Emekli Sandığı Kanunu'na göre yapılacak. Ancak yasa yürürlüğe girdikten sonra memuriyete girenler yasanın getirdiği hükümlere tabi olacak.
Bağ-Kur'da 20 yılı olduranın hak kaybı yok
Bağ-Kur'a tabi olarak 20 yıl 2 aydır çalışıyorum. Emeklilik yaşımı doldurdum. Şimdi emekli olmam ile yasa yürürlüğe girdikten sonra olmam arasında emeklilik yaşı ve aylık miktarı açısından nasıl bir fark olacak?
- Yasa yürürlüğe girdikten sonra mevcut sigortalıların emeklilik yaşı, emekli olması için gereken prim ödeme gün sayısı değişmeyecek. Emekli aylıkları için ise ikili bir yapı uygulanmaya başlanacak. Sigortalıların yasa yürürlüğe girmeden önceki döneme ilişkin kazançları o güne kadar tabi oldukları mevzuata göre, yasa yürürlüğe girdikten sonraki döneme ilişkin çalışmaları ise yeni yasanın hükümlerine göre hesaplanacak. Bağ-Kur ve SSK'lılar çalıştıkları ilk 10 yıl için aylıklarının yüzde 3.5'ini, sonraki 15 yılı için yüzde 2'sini, bundan sonraki yıllar için ise yüzde 1.5'ini kazanıyor. Bu durumda 25 yıllık sigortalılık süresinde ortalama aylık bağlama oranı yüzde 2.6'ya denk geliyor. Reformla bu rakamın yüzde 2 olması öngörülüyor. 20 yıl çalışmış bir Bağ-Kur'lu mevcut mevzuata göre de bundan sonraki çalışma yıllarında aylığının yüzde 2'sini kazanabileceğinden reform bu kişileri olumsuz etkilemeyecek. Yani bu durumdaki sigortalıların emekliliklerini hak etmelerine karşın çalışmaya devam etmeleri aylıklarında düşüşe neden olmayacak.
SSK'lının prim günü aynı, emekli aylığı düşecek
SSK'ya tabi olarak 6 yıldır çalışıyorum. Yeni yasa ile benim durumumdaki sigortalıların prim ödeme gün sayısı artacak mı? Reform, emekli olduğumda alacağım aylığın düşmesine yol açacak mı?
- Reformun prim ödeme gün sayısını kademeli olarak 9 bine çıkarması mevcut sigortalıları etkilemeyecek. Mevcut işçilerde yaş ve sigortalılık süresi şartları sağlandığı takdirde emekli olmak için 7 bin prim ödeme gün sayısını doldurmak yeterli olacak. Emekli aylıkları yeni ve eski yasada geçen sigortalılık sürelerine göre hesaplanacağından, işe yeni girmiş olanlar reformun aylık bağlama oranlarını düşüren maddesinden daha çok etkilenecek. Yasa yürürlüğe girene kadar 6 yıldır çalışan bir SSK'lı bu dönem boyunca her yıl aylığının yüzde 3.5'ini kazanırken, yasa tabi olarak geçireceği yıllar için bu oran yüzde 2'ye inecek. Bu durum, emekli aylıklarının kişilerin sigortalılık sürelerine göre değişen oranlarda azalmasına yol açacak.
Memurlar da tedavide atkı payı ödeyecek
Emekli Sandığı'na bağlı olarak bir kamu kurumunda çalışıyorum. Şu anda ayaktan tedavi için katılım payı ödemiyorum. Ortez ve protez işlemleri için ise katılım payı oranı yüzde 10. Reformla artırılan katılım payı ücretlerinden memurlar etkilenecek mi?
- Reform yasası emeklilik yönünden şu anda çalışan memurları kapsam dışı bıraksa da sağlık hizmetleri yönünden tüm sigortalıları bağlıyor. Yasa yürürlüğe girdikten sonra memurlar da Genel Sağlık Sigortalı olacak. Buna göre memurlar artık ayaktan tedavide her bir işlem için 2 YTL katılım payı ödeyecek. Ortez-protez işlemleri için ödenecek katılım payı ise yüzde 20'ya kadar çıkabilecek.
Sosyal güvenlik tasarısıyla ilgili sorularınız için: