İstanbul kontrolsüz büyüyor
Hafta içinde aniden bastıran kar yağışı İstanbulluları hazırlıksız yakaladı. Bir günde 344 trafik kazası meydana geldi. Yollar tıkandığı için kurtarıcı araçlar sıkıntılı bölgelere ulaşmadı. Arabalarını evde bırakan birçok sürücü de metrobüse yönelince duraklarda izdiham oluştu. Seferler aksadı. Peki, şehrin ulaşımı bir günlük kar yağışında bile niçin kaosa dönüşüyor?
Şehir plancıları, altyapının tamamlanmamış olması, süren göç ve nüfus artışı sebebiyle semtlerin yükünü E-5 ve E-6 gibi yolların taşıyamadığını belirtiyor. Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekai Görgülü, İstanbul'da sürekli artan yapılaşma yoğunluğunu mevcut altyapının, özellikle ulaşım altyapısının kaldıramadığını vurguluyor.
Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekai Görgülü, İstanbul'da sürekli artan yapılaşma yoğunluğunu mevcut altyapının, özellikle ulaşım altyapısının karşılayamadığını söylüyor. Görgülü, başlayan kentsel dönüşüm çalışmalarıyla şehrin yeniden planlanması gerektiğini anlatıyor. 2009 yılında onaylanan çevre düzeni planlarına sadık kalınması gerektiğine dikkat çeken Görgülü, ?İstanbul'un 1/100.000 ölçekli bir planı var ama bu çok delindi. 1982 planı da böyle olmuştu.? diye konuşuyor.
Dünyada büyük kentlerin ulaşım sorununu çözdüğüne vurgu yapan Görgülü sözlerini şöyle sürdürüyor: ?Artık şundan vazgeçmemiz lazım. Kent üzerindeki olup bitenlerden kim nemalanıyorsa, bu nema sadece para anlamında değil, kim bunu kendi lehine çeviriyorsa, önce bu anlayışı değiştirmek lazım. Sonrası yapılamayacak şeyler değil. Örneğin bir yerden metrobüs veya başka bir toplu ulaşım birimi geçecek, ama etrafına baktığınızda bir sürü yapı var. Bunların etrafının temizlenmesi lazım. Ama hâlâ biz bu kent topraklarını, gayrimenkul eksenli düşünüyoruz. Aklımız böyle olduğu sürece biz daha çok konuşuruz ve sorunların da hiçbirini çözemeyiz. ?
Mimar-kent bilimci Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp ise İstanbul nüfusunun hızla çoğaldığına dikkat çekiyor. Altyapının zaten sıkıntılı olduğunu ifade eden Alp sorunları şöyle sıralıyor: ?Aslında büyük sıkıntı plansız ve hızlı göç. Birçok bölgeden gelen dış göç bir türlü durdurulamadı. 3 milyonluk nüfusu olan İstanbul 15-16 milyon oldu. Bununla birlikte İstanbul'un altyapısında da zaten büyük sıkıntılar var, bunları hep söylüyoruz. Bu hızlı göçün getirdiği nüfusu karşılayacak düzeyde değil. Bugün yüzde 70'i illegal olan bir şehirden bahsediyoruz. Türkiye'nin acı bir yarasıdır. Muhteşem bir tarih, muhteşem bir coğrafyada biz Türkler, elli senede bu şehri katlettik. Birkaç kurtarılmış bölge dışında İstanbul bir yağmurda bir karda bitiyor, sıfırlanıyor. İstanbul'un altyapısı üç milyonluk bir şehir için uygundur. Bugün 15 milyon insan yaşıyor.? Yapılaşmada sıkıntıların devam ettiğine vurgu yapan Alp ?İstanbul'un 1/100.000 planı delinmekten kalbura döndü. Başkanımız bu planı çok çaba sarf ederek açıklamıştı. Ama birçok konumuz gibi o da büyük bir hayal kırıklığıyla sonuçlandı. Çünkü 1/100.000'lik planda öngörülen projelerle veya şehirsel enstrümanlarla ve ulaşım hatlarıyla bugün yapılanlar arasında uzaktan yakından hiçbir ilişki yok.? ifadelerini kullanıyor.
Kentin trafik sorununun raylı sistemlerle çözülebileceğini aktaran Alp, şehrin içinde metro yapmanın maliyetli ve uzun süreli olacağına değiniyor. Alp'in önerisi ise monoray sistemi. Birçok ülkede monorayın uygulandığını belirten Alp, sistemi şöyle anlatıyor: ?Direkler üzerinde tek rayda giden bu sistem birçok ülkede başarıyla kullanılıyor. Mevcut yollara sıkıştırılan raylı sistemler veya metrobüs, minibüsler gibi kentsel dokuyu kesmiyor, mevcut ulaşımı boğmuyor. Yolların, derelerin, hatta yapıların üzerinden geçiveriyor. Kolay, ucuz, güvenli. Ayrıca, seyahat etmesi de zevkli, şehri havadan görüyorsunuz, yerin dibine inmiyorsunuz. Metrodan çok daha hızlı ve ucuz yapılabiliyor. ?
Dünyanın en kalabalık 17. şehri
İngiltere'nin başkenti Londra, 2001 yılında 5,2 milyon nüfusa sahip bir başkent. Bin 700 kilometrekarelik yüzölçümü olan kentin nüfusu 2011 yılında 7,8 milyon nüfusa sahipken 2012 yılında ise 8,3 milyona çıktı. Londra'nın bağlı eyaletleriyle birlikte nüfusu 13 milyonu buluyor. New York'un nüfusu 23 milyon civarında. Hindistan'ın en kalabalık kentlerinden Kalküta'da ise 15 milyon insan yaşıyor. Dünyanın en kalabalık kentleri arasında İstanbul 17. sırada yer alıyor. 1990 yılında İstanbul'un nüfusu 6 milyon 629 bin, 2000 yılında 8 milyon 800 bin civarında idi. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, 2012 yılında nüfusun 15 milyon olduğunu söylüyor. Hazırlanan çevre düzeni planlarına göre İstanbul'un nüfusu 2023 yılında 16 milyon olarak kabul ediliyor. İstanbul'un nüfusu arttıkça günlük hareketlilik de artıyor.