Yüksek kart komisyonunda olan yine tüketiciye oluyor

GÜVEN ADALI

Yemek kartı şirketleri ile esnaf arasındaki yüksek komisyon sorunu yıllardır çözüm bekliyor. İtalya, İspanya gibi ülkelerde yüzde 2-3 seviyesindeki komisyon oranlarının ülkemizde yüzde 10-12 seviyelerinde olmasına isyan eden esnaflar 27 Aralık tarihinde yemek kartı şirketlerini boykot etme ve kullanmama kararı aldı. Bu konuda ilk açıklamayı yapan Tüm Restoranlar, Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl, "Türkiye'de 5 milyona yakın vatandaşın yemek kartı var. Eğer sorun çözülmezse 27 Aralık'ta boykota gideceğiz ve yemek kartı karşılığında satış yapmayacağız" dedi. Yüksek komisyon oranları nedeniyle restoranların yüzde 40 oranında karını yemek kartı şirketlerine verdiğini belirten Bingöl, soruna çözüm getirilmezse boykot kararının süreceğine işaret etti. TÜRES'in almış olduğu bu karara sektörden tam destek gelirken, restoran sahipleri yemek kartı şirketlerine oldukça tepkili.

UZUN VADE SORUNU DA VAR

Maslak'ta restoranı bulunan İlyas Akça, "4-5 şirket ağız birliği etmişçesine yüzde 10-12 oranında komisyon alıyor. Burada tekelleşme oldu. İstanbul'un Maslak-Levent gibi iş yoğunluğu fazla olan bölgelerinde fiyat rekabeti zaten yoğun yaşanıyor. Bir de yemek kartı şirketlerine yüksek komisyon verince restoranlar malzeme kalitesinden kısma yoluna gidiyor" dedi. Bu işte en büyük zararı müşterilerin gördüğüne değinen Akça, şöyle devam etti: "Düşük kaliteli malzemelerle üretilen yemekleri müşterilerine veren restoranlar var. Yemek kartı olmadan da olmuyor. Neredeyse tüm şirketler bu kartları kullanıyor. Bu sorun acile bir sonuca ulaşmalı" diye konuştu. Levent'te restoran işletmeciliği yapan R. Y. ise yemek kartı sorununa dair şunları belirtti: "Bu şirketler resmen bizleri haraca bağlamış durumda. Ben her gün karımın neredeyse yarısını bu şirketlere vermek zorunda kalıyorum. 'Yerli yemek kartı çıkacak' dendi aylar önce. Hala somut bir şey yok. Yüksek komisyonun yanında bir de uzun vade sorunumuz var. Yemek kartı şirketi ile ilk anlaşmamı 30 gün vade ile yaptım. Şimdi 70 gün vade ile çalışıyorum. Çünkü bana başka seçim şansı sunmuyorlar. Resmen bu firmaların eline düşmüş durumdayız."

YETERLİ DENETİM OLMALI

Yemek kartı etiketini kapı girişindeki camına yapıştıran işletmelerin maalesef kontrol edilmediğini belirten Parıltı Yemek Yönetim Kurulu Başkanı Necat Aydın, "Bulaşık makinası var mı? Sağlık koşulları uygun mu? Denetlenmeli ve zorunluluk getirilmeli. Çalışanların sağlık raporları, SSK'ları var mı? Bazı restoranlar şartları uygun olmadığı halde taşıma usulu tabldot yemek satmaya çalışıyorlar" dedi. Boykot kararından sonuç beklemediğini de sözlerine ekleyen Aydın, şöyle devam etti: "Türkiye'de işletme sahipleri de bilinçlendirilmeli ve eğitilmeli. İdealist bazı markalar ayağa kalkabilir, boykot edebilir ama sonuca ulaşılamaz çünkü aralarında birlik yok. Zaten başta bu komisyon yüzde 5 seviyesindeydi. Birlik olmadığı için yüzde 9'lara çıktı. Türkiye'de finansman sorunu nedeniyle yerli kart yok. yakın zamanda yerli bir oluşumun olacağını öngörmüyorum. Yemek çeki doğru bir proje. Fakat şu anda çeki veren karlı çıkıyor. Çeki satın alan ve kullanan müzdarip."

MİLLİ KARTTAN HALA SES YOK

Yemek kartı şirketlerinin yüksek komisyon sorununda çözüm olarak gösterilen 'milli yemek kartı' projesinden halen bir sonuç alınabilmiş değil. 2017'nin başından bu yana Tüm Restoranlar Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TURES) öncülüğünde çalışmalar devam ediyor. Milli yemek kartında komisyon oranının dünyada olduğu gibi yüzde 3- 4 civarında olması hedeflenirken işverenlere bir iskonto da uygulanmayacak. Geçen yıl da Türkiye Lokantacılar Kebapçılar Pastacılar ve Tatlıcılar Federasyonu yerli bir yemek kartı çıkarmıştı. Yıllık 2 milyar dolarlık işlem hacimli pazara Gusto- Kart ile giren federasyon, 5 milyon liralık yatırım gerçekleştirmişti.

BİR GİRDİK ŞİMDİ ÇIKAMIYORUZ

Öte yandan yemek kartındaki yüksek komisyondan sadece restoranlar değil marketler de muzdarip. İstanbul'da market işleten Hakkı Sönmez, yemek kartlarının ilk geldiği yıllarda yeni müşteriye ulaşmak adına, cüzi komisyonla sözleşme imzaladıklarını bildirdi. Bugün tüm kartlarla çalıştıklarını ifade eden Sönmez, "Komisyon oranlarımız çift hanelere dayandı. İlk zamanlar ayakta durabilmek için başvurduğumuz bu yol, şimdi bir girdaba döndü. Boykot kararına katılmayı düşünmüyorum. Çünkü, müşterilerimin bu işte bir kabahati yok. 27 Aralık'ta satmasam, 28 Aralık'ta iki kat satış gerçekleşecek. Daha önceden de boykot yapıldı. Bizim sesimizi duyurmaya değil acil çözüme ihtiyacımız var" diye konuştu.