Yüksek Mahkemeden Süpriz Karar

Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine ilişkin Anayasa değişikliği paketinin iptalini isteyen Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve CHP'nin başvuralarını 6'ya karşı 5 oyla reddetti. Buna göre, Anayasa değişikliği paketi yeni bir yasal değişiklik olmadığı takdirde 14 Ekim'de referanduma sunulacak.

Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanının halk tarafından 5 yıllığına seçilmesi, aynı kişinin iki kez cumhurbaşkanı seçilebilmesi, genel seçimlerin 4 yılda bir yapılması ve TBMM'deki tüm oturumların 184 milletvekili ile açılabilmesine yönelik Anayasa değişikliği paketinin iptal istemini dün karara bağladı. Yüksek Mahkeme, yaklaşık 7 saat süren toplantısının ardından paketteki 1 maddenin 367 oyla kabulü gerekirken, 366 oyla kabul edildiği buna rağmen sözkonusu madde çıkarılmadan paketin bütününün oylandığı gerekeçsiyle iptal davası açan Sezer ve CHP'nin başvurularını reddetti. Mahkeme, tarihi kararını 6'ya karşı 5 üyenin oyuyla aldı. 6 üye paketteki maddelerin ayrı ayrı oylandığı sırada 367 milletvekilinin oyuyla kabul edilmesinin gerekmediğini, paketin bütününün 367 oyla kabul edilmesinin yeterli olduğunu belirterek, iptale karşı çıktı. Diğer 5 üye ise CHP ve Sezer'in başvuralarının haklı olduğunu savundu.

Oybirliği ile ret

Anayasa Mahkemesi, CHP'nin içtüzüğe aykırı hareket edildiği gerekçesiyle paketin TBMM'de oylanmasının hemen ardından yaptığı ilk başvuruyu da oybirliği ile reddetti. Üyeler, CHP'nin ilk başvurusunu paket Resmi Gazete'de yayımlanmadan önce yaptığı gerekçesiyle geçersiz olduğunu savundu.

Referanduma gidilecek

Yüksek Mahkeme'nin paketin iptali istemini reddetmesi cumhurbaşkanının halk tarafından seçilebilmesi yolunu araladı. Sezer, bir kez veto ettiği paketi TBMM'de aynen kabul edilmesi üzerine referanduma sunmuştu. İptal istemi reddedildiğinden herhangi bir yasal değişiklik yapılmadığı sürece 14 Ekim'de sözkonusu referandum gerçekleştirilecek. Referandumda "evet" oylarının fazla olması halinde Anayasa değişikliği paketi yürürlüğe girecek ve Türkiye için yeni bir dönem başlayacak.

AKP, referandumun 22 Temmuz'daki genel seçimle birlikte yapılması için yasal değişikliğe gitmişti. Referandumun karar alındıktan 120 gün sonra değil, 45 gün sonra yapılması yönünde değişiklik gerçekleştirilmişti. Ancak Sezer, bu değişikliği veto etmişti. AKP vetodan sonra TBMM'de aynı konuyu yeniden gündeme getirmediği için referandumun 22 Temmuz'da yapılma olasılığı ortadan kalktı.

22 TEMMUZ SONRASINDA NE OLACAK?

Bu konuda iki görüş var.

1- İlk işlerinden biri cumhurbaşkanını seçmek olan yeni parlamento, bu konuda da karar vermek durumunda kalacak. Yeni parlamento yeni bir yasa çıkararak referandumun tarihini belirleyebilecek, kendi uygun göreceği tarihte referandum yapılmasına karar verebilecek. Bu sırada da cumhurbaşkanının seçim biçiminin değişebileceğini gerekçe göstererek Cumhurbaşkanı seçimi konusunu gündemine almayabilecek. Bunun için de yeni oluşacak TBMM Başkanlık Divanı'nın bir karar alması gerekecek.

2- Ancak TBMM'nin geçici başkanı, Başkanlık Divanı oluşmadan seçim sürecini başlatabilecek. Bu durumda da bir ay içerisinde cumhurbaşkanı seçilemezse genel seçimlerin yenilenmesi zorunluluğu doğacak. Mevcut aday profili geçici başkanlık görevini en yaşlı üye olan CHP'li Şükrü Elekdağ'ın üstleneceğini gösteriyor. Bu durumda inisiyatif CHP'ye geçmiş olacak.

Referanduma vize

Anayasa Mahkemesi, Sezer ve CHP'nin, "Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi"ni içeren Anayasa değişikliğine yönelik yaptığı iptal başvurusunu reddetti. YSK da referandum tarihini 21 Ekim olarak açıkladı

GÖKÇER TAHİNCİOĞLU Ankara

Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunu 367 milletvekilinin katılmadığı gerekçesiyle iptal eden Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini de içeren Anayasa değişikliği paketinin iptalini isteyen Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve CHP'nin başvurularını 5'e karşı 6 oyla reddetti. TBMM'nin yeni bir kararla süreci durdurmaması halinde, Anayasa değişiklikleri referanduma sunulacak.

YSK Başkanı Muammer Aydın da referandum tarihini 21 Ekim olarak açıkladı. Parlamenter sistemde önemli değişiklikler öngören paketin önünü açan karar, 22 Temmuz seçimlerinden sonra toplanacak yeni TBMM'nin 11. Cumhurbaşkanı'nı seçmesini referandum tarihi öne çekilmediği sürece etkilemeyecek.

Radikal değişiklikler

Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, seçilen kişinin 7 yıl ye-rine 5 yıl görev yapması, aynı kişinin iki dönem cumhurbaşkanı seçilebilmesi, genel seçimlerin 5 yıl yerine 4 yılda bir yapılması ve TBMM'deki tüm oturumların 184 milletvekilinin katılımıyla açılabilmesi düzenlemelerini içeren Anayasa değişikliği paketinin iptal istemini dün 7 saat süren toplantısının ardından karara bağladı.

Yüksek mahkeme, "bir maddenin TBMM üye tamsayısının üçte iki çoğunluğuna tekabül eden 367 oyla kabulü gerekirken 366 oyla kabul edildiği, ancak bu sayıya rağmen söz konusu madde çıkarılmadan bütünü oylandığından" paketin iptalinin gerektiğini savunan Sezer ve CHP'nin başvurularını reddetti.

7'ye ulaşamadılar

Anayasa'ya göre, Anayasa değişikliklerinin iptali için 11 üyeli yüksek mahkemedeki 7 üyenin "iptal" yönünde oy kullanması gerekiyor. Dünkü oylamada 5 üye iptal yönünde oy kullanırken, 6 üye başvurunun reddini savundu.

Yüksek Mahkeme, CHP'nin oylamanın içtüzüğe aykırı olduğu yönündeki başvurusunu da, paket Resmi Gazete'de yayımlanmadan yapıldığı gerekçesiyle, usul yönünden oybirliğiyle reddetti.

Kararları açıklayan Başkan Vekili Haşim Kılıç, "Karar cumhurbaşkanını halkın seçmesine Anayasa Mahkemesi'nin vize vermesi anlamına mı geliyor?" sorusuna da "Şüphesiz, tabii. Bundan sonrası Meclis'in takdiridir" yanıtını verdi.

Karar, referandumda da kabul edilmesi durumunda cumhurbaşkanının halk tarafından seçilebilmesinin yolunu araladı.

Sezer, bir kez veto ettiği paketi TBMM'de aynen kabul edilmesi üzerine referanduma sunmuştu. Bundan sonra yasal değişiklik yapılmazsa YSK Başkanı Muammer Aydın'ın açıklamasına göre referandum 21 Ekim'de gerçekleştirilecek. Referandumda "evet" oyları fazla çıkarsa, paket yürürlüğe girecek ve Türkiye için yeni bir dönem başlayacak.

Kuzu: TBMM seçecek

AKP, 22 Temmuz'daki genel seçimle birlikte yapılması amacıyla, referandumun karar alındıktan 120 gün sonra değil 45 gün sonra gerçekleştirilmesi yönünde yasal değişikliğe gitmişti. Sezer'in veto ettiği bu değişiklik TBMM'de yeniden görüşülmediği için referandum 22 Temmuz'da yapılamayacak.

11. Cumhurbaşkanı'nı yüksek olasılıkla 22 Temmuz'da oluşacak parlamento seçecek. TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı AKP'li Prof. Burhan Kuzu da 11. Cumhurbaşkanı'nın TBMM'de seçileceğini açıkladı. Diğer ihtimalleri de sıralayan Kuzu, TBMM'nin olağanüstü toplanarak referandumu öne çekebileceğini, 22 Temmuz'da oluşacak aritmetiğe göre partilerin 11. Cumhurbaşkanı'nı halkın seçmesi konusunda uzlaşabileceğini de belirtti. 11. Cumhurbaşkanı'nı halkın seçmesi olasılığı ancak TBMM'nin referandum tarihini ağustos ayının başına çekmesiyle doğabilecek.

Bu kez '367' demediler

Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunu 367 milletvekilinin katılmadığı gerekçesiyle iptal ederken 2'ye karşı 9 oyla karar almıştı. Başkan Vekili Haşim Kılıç ile üye Sacit Adalı iptale karşı çıkmıştı. Kılıç ile Adalı dün de iptale karşı çıktı.

367 kararından iptal yönünde oy kullanan üyeler Serruh Kaleli, Ahmet Akyalçın, Serdar Özgüldür ve Osman Paksüt de iptal isteminin reddi yönünde oy kullandı. Bu üyeler, paketin bütününün 367 ile kabulünün yeterli olduğunu, her maddenin ayrı ayrı 367 ile kabulüne gerek olmadığını savundu.

6 üyenin oyuna karşılık, 367 kararında iptal yönünde oy kullanan Şevket Apalak, Necmi Özler, Mehmet Erten, Fulya Kantarcıoğlu ile emekliye ayrılan Anayasa Mahkemesi Başkanı Tülay Tuğcu'nun yerine oturuma katılan yedek üye Mustafa Yıldırım paketin iptalini savundu.