F-35'ler yeteri kadar uçamıyor

Geleceğin savaş uçağı olarak adlandırılan F-35'lerle ilgili ABD Hükümet Sorumluluklar Ofisi'nin (GAO) hazırladığı rapor, F-35'lerin beklentileri karşılayamadığını ortaya koydu. GAO, F-35 projesiyle ilgili hazırladığı ve Kongre'ye sunduğu 81 sayfalık raporu kendi internet sitesinde yayımladı. F-35'lerin yaklaşık 800 parçasını üreten Türkiye'nin F-35 programındaki geleceğinin tartışıldığı bir ortamda yayımlanan GAO raporu, programdaki yedek parça ve tedarik sıkıntısını açık bir şekilde ortaya koydu. Raporda "ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 1 trilyon doları aşan maliyetiyle ülkenin en pahalı silah sistemi olan F-35 gelişmiş savaş uçaklarının yaşadığı tedarik zinciri problemlerini çözmeli" ifadeleri kullanıldı.

BEKLENTİLERİN ALTINDA

Rapordaki bazı sıkıntılar şöyle: Gerekli parçaların tedarik edilememesi sebebiyle F-35'ler 2018'in Mayıs ve Kasım ayları arasında planlanan test uçuşlarının yüzde 30'unu gerçekleştiremedi. Parçalarda uyuşmazlık ve tamiratta uzun süreli gecikmeler gibi sıkıntılar da uçağın performansında aksaklıklar oluşturuyor. F-35'lerin yüzde 60'lık beklentiye rağmen bütün görevleri güvenli bir şekilde yerine getirme oranı yüzde 27'de kaldı. F-35 uçakları bir savaş uçağından beklenen performansın gerisinde kalıyor. Çoklu görevleri gerçekleştiremiyor veya gerektiği kadar uçamıyor. F-35'lerin en az bir kere bütün görevleri yerine getirme oranı yüzde 75'lik beklentinin altında kalarak yüzde 52'lik bir oran elde etti.

TEDARİK SIKINTISI

Raporda, F-35'lerin uçuş için ihtiyaç duyduğu 4 bin 300 parçanın tedarik edilmesi konusunda da sıkıntı yaşandığı, Pentagon'un bu problemi aşmak için çaba sarf etmesine rağmen henüz tamamen başarılı olamadığı belirtildi. Bununla beraber, daha önce satın alınan F-35'lerin konuşlandırmalarda ihtiyaç duyduğu destekleyici parçaların yüzde 44'ünün zaman içinde uçakta yapılan güncellemeler sebebiyle artık ihtiyaca cevap veremediğine dikkat çekildi. Raporda ayrıca "Pentagon'un, F-35 parçalarının ülkeler arası lojistik ağı olgunlaşmış değil. Denizaşırı F-35 müşterilerinin, uçakların tamiratı için gerekli parçaları uzun süre bekledikleri gözlemlenmektedir. Lojistik ağı için ayrıntılı bir plan olmadan, Pentagon genişleyen bir filoyu desteklemeye hazır olmayabilir" değerlendirmesine yer verildi.

ALINAN PARÇALARIN KAYDI TUTULMUYOR

F-35 programına dair karşılaşılan problemlerin ele alındığı raporun diğer bir bölümünde ise uçakların maliyetine atıfta bulunularak, Pentagon'un uçakların satın alınabilirliğine odaklanması gerektiği belirtildi. Raporda "ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri, F-35 uçaklarının teçhizat desteği için gerekli yıllık maliyetin yüzde 24 ile yüzde 43 oranında azaltılması gerektiğini belirledi" ifadesine yer verildi. Pentagon'un F-35 parçalarına dair gerekli önemi göstermediği belirtilen raporda, şu tespitlere yer verildi:

F-35 yedek parçalarına milyarlarca dolar harcandı ancak satın alınan parçaların nerede olduklarına veya ne kadara mal olduklarına dair kayıtları yok. Örneğin, Pentagon, F-35'in ABD'ye ait olan parçaları hakkında bilgi içeren bir veri tabanı tutmuyor ve bunu yapabilmek için gerekli veriden mahrum. Pentagon, satın alınan F-35 parçalarını nasıl takip edeceğini açıkça tanımlayan bir politika olmadan, sahip olduğu F-35 yedek parçalarının nasıl yönetildiğine dair sınırlı bir bilgiye sahip olacaktır. Eski ABD Savunma Bakanı James Mattis, F-35'ler ve Türkiye ile ilgili olarak geçen yıl Kongreye sunduğu raporunda "Türkiye'nin programdan çıkarılması durumunda yedek parça ve tedarik zincirinin bozulabileceği" uyarısında bulunmuştu.