Yağımız yabancı sermayenin elinde! Fiyatlarla istedikleri gibi oynuyorlar
Türkiye'de sıvı yağ sektöründe iki güçlü grup var. Biri pazarın yüzde 23'üne hakim olan Suudi Arabistanlı, diğeri ise ABD'li firma. Yağ pazarını elinde tutan yabancı gruplar, market ve bakkallara baskıyla zam yaptırıyor.
Türkiye, geçtiğimiz günlerde bazı grupların 'stoklar tükeniyor' şeklindeki spekülasyonuyla yağ kuyrukları yaşadı. Birçok vatandaş panikle ihtiyacının çok üzerinde yağ satın alırken, piyasada fiyat dengeleri de bozuldu. Bu bozulmada bazı spekülatif hareketlerin yanı sıra, yağ piyasasını elinde tutan grupların yaptığı zamlar da etkili oldu.
Sektör temsilcileri, stokçuluğun yanı sıra bazı üretici grupların yaptığı zamların paniği artırdığını ifade ediyor.
Bu bilgiler ışığında yağ piyasasında söz sahibi grupların öne çıkan özellikleri şöyle:
SAVOLA Grup, Türkiye'de ayçiçek yağında yüzde 23 ile pazar lideri. Yudum, Egemden, Kızartma Ustası, Sırma, Cielo ve Brillo markaları var. Bu grup Suudi Arabistan ve Orta Doğu'nun en zenginlerinden olan Prens el-Velid bin Lalal'in şirketi Kingdom Holding bünyesinde yer alıyor. Markaya 28 Ekim 2021'de Rekabet Kurulu 22 milyon TL ceza kesti. Savola'nın, beş büyük zincir marketle anlaşarak fiyat belirlediği, fiyat geçişlerine zorladığı, küçük marketlere de 'fiyat yükseltin' baskısı yapması, karara gerekçe olarak belirtilmişti.
Savola Gıda, Suudi Arabistan tarafından Türk ürünlerine uygulanan boykot kampanyasında da aktif rol oynamıştı. Savola'nın Suudi Arabistan'daki hızlı yemek (fast food) markası Herfy ve zincir market Hyper Panda, Ekim 2020'da Türk malları satmama kararı almış, bunu da sosyal medyadan ve reyonlara astıkları yazılarla ilan etmişlerdi. Savola ayrıca, Türkiye'deki birçok markaya da fason yağ üretimi yapıyor.
İKİNCİ GRUP DA ABD'Lİ
Pazarın bir diğer büyük oyuncusu ise Salat, Komili ve Kırlangıç markasının sahibi olan ABD'li Bunge. ABD'li dev, üç markasını beş yıl içinde bünyesine kattı. Yemek sektörüne yağ sağlayan Turyağ ve Ufa ise ABD'li Cargill'in bünyesinde bulunuyor. Orkide'nin sahibi ise Ahmet Küçükbay.
Besler ve Bizim Yağ'ın sahibi Yıldız Holding iken, geçtiğimiz günlerde 'Bir aylık stok kaldı' açıklamasıyla paniğe sebep olan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD) Başkanı Tahir Helvacıgil'in de Zade isimli markası bulunuyor. BSYD'nin yönetiminde de Cargill gibi yabancı şirketlerin yöneticileri de bulunuyor.
AYÇİÇEK YAĞI YÜKLÜ GEMİLER YOLA ÇIKTI
Denizcilik Genel Müdürlüğü, Twitter hesabından, ayçiçeği yağı yüklü gemilerle ilgili paylaşımda bulundu. Paylaşımda, Rusya'nın Yeisk Limanı'nda bekleyen 6 bin 99 ton ayçiçeği yağı yüklü geminin Kerch kanalını geçerek seyre başladığı ve 15 Mart'ta Mersin'de olmasının beklendiği ifade edildi. Ayçiçeği yağı yüklü diğer 3 geminin ise Rostov Limanı'ndan kalkış yaptıkları ve 17 Mart'ta yurda gelmelerinin planlandığı kaydedildi.
Kaan Zenginli