TİSK: Kıdem tazminatı yeniden düzenlenmeli
- Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) tarafından hazırlanan raporda, kıdem tazminatının, işsizlik sigortası ve iş güvencesi hükümleri dikkate alınıp kazanılmış haklar korunarak yeniden düzenlenmesi ve işletmeler üzerindeki yükün hafifletilmesi gerektiği belirtildi.
Raporda, 2003'te 11 bin 561 YTL olan çalışan başına ortalama kıdem tazminatı yükünün 2004'te 13 bin 174 YTL'ye, 2005'te 14 bin 854 YTL'ye, 2006'da 15 bin 782 YTL'ye, 2007'de ise 21 bin 315 YTL'ye çıktığı ifade edildi.
Ülke genelinde, toplu iş sözleşmesi sisteminin potansiyel kıdem tazminatı yükünün 25,6 milyar YTL olarak hesaplandığı dile getirilen raporda, toplu iş sözleşmesi düzeni dışında kalan kesim de dahil edildiğinde toplam 42,1 milyar YTL tutarında bir "potansiyel kıdem tazminat yükü" ortaya çıktığı kaydedildi. Raporda, bu tutarın, 2007 yılında merkezi kamu yönetimi personel harcamaları toplamına (tahmini 43.7 milyar YTL) yakın olduğu belirtildi.
Dünya Bankası'na göre, "Türkiye'nin kıdem tazminatı ödemelerinin gerek hak ediş süresi, gerek yapılan ödeme miktarı bakımından diğer ülkelere göre çok daha cömert olmasının" yeni işçi alımını, kayıtlılığı ve doğrudan yabancı sermaye girişini olumsuz etkilediği ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Dünya Bankası 'Doing Business in 2008' Raporunun verileri, dünyada en ağır kıdem tazminatı yükünün Türkiye'de olduğunu ortaya koymaktadır.
Ülkemizde kıdem tazminatı 20 yıllık hizmet karşılığı 86,7 haftalık ücret tutarında ödenmektedir. Buna karşılık OECD ve AB ülkelerinin çoğunda kıdem tazminatı olmadığından, bu süre sıfırdır. Kıdem tazminatının bulunduğu OECD ve AB ülkelerinin çoğunda ise kıdem tazminatı düzeyi, Türkiye ile mukayese edilemeyecek kadar düşüktür. Yükselen ekonomilerden Brezilya'da 26 hafta, Rusya'da sadece 8,7 haftalık kıdem tazminatı ödenmektedir."
Raporda, işten çıkarma maliyetinin, kıdem tazminatıyla sınırlı olmadığı ifade edilerek, ihbar tazminatı hesaba katılıp, iş güvencesi ile ilgili diğer tazminatlar hariç tutulduğunda yapılan uluslararası kıyaslamada Türkiye'nin birinci sırada çıktığı görüşüne yer verildi.
"En yüksek işten çıkarma maliyeti"
Raporda, Dünya Bankası'nın "Doing Business in 2008" Raporu'na göre, Türkiye'nin 177 ülke arasından seçilen OECD ve AB ülkeleri ile Brezilya ve Rusya gibi yükselen piyasalar arasında "en yüksek işten çıkarma maliyetine katlanan ülke" olduğu savunuldu.
Türkiye'den daha yüksek maliyetlerin Mozambik ve Zambia gibi Afrika ülkelerinde görüldüğü dile getirilen raporda, "20 yıllık kıdem itibariyle söz konusu maliyet Türkiye'de 95 haftalık ücret iken, ABD'de "0", OECD ülkelerinde ortalama 25,7 haftadır. Ülkemizde işten çıkarma maliyeti, Doğu Avrupa ve Orta Asya'yı içeren kendi bölgemiz ortalamasına göre yaklaşık 4 kat daha ağırdır" denildi.
"İşten çıkışın zorlaştırılmasının işe girişi de zorlaştırdığı" öne sürülen raporda, şunlar kaydedildi:
"OECD 2006 Türkiye Raporu'nda ülkemizde kıdem tazminatı ödemelerinin kayıtlı sektördeki işletmeler için çok ciddi bir istihdam maliyetine yol açtığı, çok ağır yükler getiren kıdem tazminatı sorumluluğunun daimi istihdamı çok pahalı hale getirerek, kayıtlı sektörde istihdam yaratmayı engelleyen unsurlardan biri olduğu vurgulanmaktadır.
Dünya Bankası, Türkiye gibi ülkelere yatırım ve istihdam artışı için kıdem tazminatı müessesesini terk ederek işsizlik sigortasına geçmesini önermektedir.
Türkiye'de, İşsizlik Sigortası sistemi benimsenmiş, iş güvencesi kabul edilmiş ama kıdem tazminatına dokunulmamıştır.
Kıdem tazminatı müessesesini düzenleyen yasal çerçeve bir an önce değiştirilerek, kıdem tazminatı yükü Türk ekonomisinin rekabet gücünü gözetecek şekilde hafifletilmelidir."