İnme gelmeden önleminizi alın
Yazılarımızda hastalık risk faktörlerinden bahsederken çokluk ?kalp damar hastalıkları ve inme? diye iki hastalığı birlikte anarız. Kalp damar hastalıkları çok tanınmasına rağmen, inme pek bilinmemektedir. Nöroloğumuz Dr. Dilara Nuzumlalı ile konuşurken bize inme hakkındaki bilgileri kısaca özetlemesini rica ettim. Her zamanki şık, güzel ve sevecen haliyle anlattı Dr. Dilara. İşte anlattıkları.
İnme, beyni besleyen damarlardan birinin tıkanması veya kanaması sonucu kan akımının kesintiye uğramasıyla ortaya çıkan bir hastalık tablosu olup kalp hastalıkları ve kanserden sonra üçüncü sıradaki ölüm nedenidir.
İnmelerin büyük bölümü beyni besleyen damarların tıkanıklığına bağlıdır. Yüzde 15 kadarı ise bir beyin damarının yırtılarak kanamasıyla oluşur. Tıkanan veya kanayan damarın beslediği beyin bölgesine oksijen ve gerekli besin maddeleri ulaşamaz. Sonuçta beynin bu bölgesinin vücut üzerindeki kontrolü ortadan kalkar. Hastalığın bulguları, genellikle aniden ortaya çıkar ve etkilenen bölgeye göre değişiklik gösterir.
Geçici İskemik Atak bulguları
Yüz, kol ya da bacakta genellikle vücudun bir yarısında uyuşma, kuvvetsizlik ya da felç
Konuşma ve/veya anlama bozukluğu
Bulanık görme, bir görme yarısının perdelenmesi
Baş dönmesi, bulantı, kusma ve denge bozukluğu
Bilinç değişikliği
Algılama bozuklukları gibi belirtilerle karşılaşılır.
Daha nadir olarak vücudun her iki yanını tutan felç, solunum ve yutma bozukluğu gibi daha ağır ve hayatı tehdit eden durumlarla da ortaya çıkabilir.
Hastalığın bazı uyarıcı belirti ve bulgularını tanımak çok önemlidir. Uyarıcı belirtilerin en sık rastlananı ?Geçici İskemik Atak? (GİA) dediğimiz inme öncesinde yukarıda sayılan hastalık bulguları dediğimiz belirti ve bulguların ortaya çıktıktan sonra dakikalar ya da saatler içinde tamamen düzelmesi durumudur. Eğer uygun bir tedavi başlanmazsa GİA'lı hastaların üçte birinde takip eden haftalar içinde veya ilk beş yıl içinde herhangi bir dönemde inme gelişecektir. Bu nedenle GİA belirtileri gösteren hastaların hemen bir uzmana başvurmaları gerekir. Bu yukarıda sayılan durumlar çok kısa süreli olsa, sadece saniyeler veya dakikalar bile sürse, geçti önemli değil denmemeli, derhal bir doktora danışılmalıdır. Unutmayın bu uyarıcı belirtileri fark edip gerekli önlemi almak, ileride olabilecek bir inmeyi önlemek için sizin en büyük şansınız olabilir.
Özel risk faktörleri
İnme sırasında beyin damarı tıkanır tıkanmaz ya da kanar kanamaz hemen bütün hücreler ölmez. Tedaviye olabildiğince erken başlanarak hücre fonksiyonları korunabilir. Daha da önemlisi damarları etkileyen risk faktörleri ile zamanında mücadele edilirse inme gelişimi engellenebilir. Bu risk faktörleri ise kalp ve damar hastalıkları ile aynı olduğu için, kalp ve damar hastalıkları risklerinden koruyucu bir sağlıklı yaşam aynı zamanda inme bakımından da koruyucudur.
Hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları ve ritim bozuklukları, sigara kullanımı, kan yağlarının yüksekliği, gut hastalığı, hareketsiz yaşam, yaş ve ailede beyin damar hastalığı öyküsü risk faktörleridir. Bu risk faktörleri kadınları ve erkekleri eşit bir şekilde etkilese de, kadınlar cinsiyetlerine özel risk faktörleriyle de yüz yüzedir. Örneğin hormon tedavileri ve doğum kontrol ilacı kullanmaları gibi. Doğum kontrol hapı kullananlar, özellikle sigaradan uzak durmalıdır. Bu risk, genç yaşta bile vardır.
Kalıtımsal hastalıklar, romatizmal hastalıkların bir parçası şeklinde oluşan damar problemleri veya kanın pıhtılaşması ile ilgili hematolojik problemler de daha nadir risk faktörleridir. Bunun yanında büyük damarların aniden yırtıldığı diseksiyonlar da genç yaş grubunda önemli bir inme nedeni oluşturuyor.
Risk faktörlerini tanımak ve önlenebilir olanları kontrol altında tutarak sağlıklı bir yaşam sürmek, inmeye karşı alınabilecek en etkili önlemdir.
Gecikmeden tedavi gerekli
Beyinde dolaşım bozukluğuna bağlı nörolojik belirtiler geliştiği zaman, hiç gecikilmeden tedavi uygulanmaya başlanmalıdır. Neyse, hele bir sabah olsun da, bakarız denmemeli, derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Beyin dokusunun dolaşım bozukluğuna tahammülü çok azdır. Burada önemli olan kısa sürede hastaneye ulaşılması ve tedaviye başlanmasıdır.
İnme geçiren hastaların kaybettikleri fonksiyonlarına yeniden kavuşmaları ve kalan fonksiyonlarını en iyi şekilde kullanabilmeleri için mutlaka rehabilitasyona gereksinimleri oluyor. Gerekli durumlarda rehabilitasyon ekibinde konuşma terapisti ve iş uğraşı terapisti de yer almalıdır. İnmede rehabilitasyona ne kadar erken başlanırsa hastanın fonksiyonel kayıpları o oranda azalıyor ve kaybolan fonksiyonların geri dönüşümü ise daha fazla oluyor.